«Шэрджэс дерби-2021»-м дуней псом зыщеубгъу

 Жэпуэгъуэм и 1-м Нартан къуажэм щызэхэтынущ илъэ­сым и шы зэхьэзэхуэ нэхъ ин дыдэр - «Шэрджэс дер­би­-2021». «Гуэрэн» шыгъэжапIэм иджы етIуанэ кърегъэблагъэ шыхэр ямыхъуэжу махуипщIым и кIуэцIкIэ километр 1000 зэпызычыну зи мурад шу ахъырзэманхэр. Ады­гэшым хуаIэ лъагъуныгъэрщ а псори зэзышалIэр. 
 Илъэс фIэкIа зимыныбжь «Шэрджэс дерби»-р дунейпсо зэхьэзэхуэ хъуну хунэсакIэщ. Мы гъэми пандемием и хабзэ ткIийхэм къебэкъуэф­мэ, шу хьэщIэхэр зэрыдикуэ­дынум дыпоплъэ. Лъэп­къым и цIэр зе­зыхьэ псэущхьэ махуэм апхуэдэпщIэ зэригъуэ­ты­жам­кIэ фIыщIэ зыхуэщIыпхъэхэм япэ иту пхужыIэнущ «Адыгэ­шыр хъумэнымрэ зегъэу­жьы­нымкIэ фондыр». Зэхьэзэхуэр щхьэусыгъуэ тщIы­ри, упщIэ зыбжанэкIэ зыхуэдгъэзащ Фондым и администратор, илъэс етIуанэ хъуауэ «Шэрджэс дерби»-м и унафэщI IэнатIэр езыхьэкI, адыгэшым и тхыдэр зэфIэзыгъэувэж «Шу пщыIэ» IуэхущIапIэр зыгъэлажьэ Мыз Исмел. 

- ЩIыпIэ жыжьэхэм ще­кIуэкI зэхьэзэхуэхэм къы­щыжэ ди шухэм дащыдэщIкIэ, шыгъэжапIэ зэпэщхэр зэры­щыIэр долъагъу. Апхуэдэщ, псалъэм папщIэ, Италием и «Сан-Россоре» цIэрыIуэри, Уры­сейм щрагъэкIуэкI шыгъа­жэ кIыхьхэм я нэхъыбэр щы­зэхашэ «Отрада»-ри. Къызэ­рызэгъэпэща и лъэныкъуэкIэ, арэзы фыкъищIрэ «Шэрджэс дер­би»-р щызэхэтыну «Гуэ­рэным»? Зэпеуэм и чэзур къэ­мыс щIыкIэ, фызыхуэпIащIэ Iуэху зэхуэмыхъу щыIэ? 
 - Мы Iуэхум хэт дэтхэнэ зы шуми, дыдейхэм я мызакъуэу, Мэз­­куу къикIахэми ди «Гуэ­рэ­ным» фIы и лъэныкъуэкIэ бгъэ­дэлъхэм гу лъатэ икIи щогуфIыкI. Урысей псом мы шыгъэжапIэм нэхърэ нэхъыфI имыту къалъытэ. Ар жозыгъэIэхэм язщ шыр къыщыжэ гъуэгур щабэу, шы лъэгум емыгуауэу, уеб­лэмэ, гъуэгуанэр зэпичынымкIэ къы­дэIэпыкъужу зэрыщы­тыр. 
АдэкIэ «этап» жыхуэтIэ те­хьэжыпIэм деж уэру псы зэрыщагъуэтми куэд тщегъэп­сын­щIэ. Псым куэд елъытащ. Дауи, дэтхэнэ зы Iуэхуми зэман, къару, акъыл тебгъэкIуэдэху нэхъ зиужьынущ, ефIэкIуэнущ. Абы ипкъ иткIэ, зи гугъуехьрэ ­мы­лъкурэ хэзылъхьэну гукъы­дэж зиIэ щыIэмэ, зыкъытхурегъазэ, нэхъ куууэ псоми щы­гъуазэ тщIынщ, апхуэдэ Iэмали еттынщ.
- Адыгэшым зыкъедгъэу­жьыжыну ди мурадщ жы­зыIэхэр мащIэкъым нобэ. А псоми фIыкIэ къахощ «Адыгэ­шыр хъумэнымрэ зегъэу­жьынымкIэ фондым» и лэ­жьэкIэр, ауэ щыхъукIэ апхуэдиз зэфIэкI къэзыгъэ­лъагъуэ щIалэхэр ды­мыцIыху пэ­лъытэщ. ЦIэ гуэрхэр зэхэтхыну, фIыщIэ зыхуэщIыпхъэр хэт сымэу щытми, тщIэну ди гуапэт. 
- Фондым къызэхуишэса, и жьауэ щIэувахэр адыгэшыр мыпхуэдэ шыгъажэ кIыхьхэм куэдрэ щызыгъэунэхуа, зэ­хьэзэхуэм и пIалъэри и Iэмалри жану зэзыгъэщIахэрщ. Абыхэм ящыщщ Iуэхум езэш къы­хэзы­мыгъэхьэ, абы зи гукъыдэжыр хуэмыужьых, езы Фондыр къызэзыгъэпэща Сибэч Артур. «Шэрджэс дерби-2021»-ми Артур фыщрихьэлIэнущ, гуш­хуауэ, зэпимыгъэууэ шы­гъа­жэм и нэхъ кIыхь дыдэ километри 160-м хэт гупым шыр къы­щигъажэу. 
Абы къыкIэлъыкIуэу зи цIэ ­къисIуэну сызыхуейхэм язы­хэзщ Зыхъуэ Замир. Илъэс куэд щIауэ мы шыгъажэ кIыхь Iуэхум хэт, дэтхэнэ зы лъэпощхьэпоми хэкIыпIэ щхьэхуэ къыхуэзы­гъуэт шууей нэгъэсащ ар. Замир Фондым ишхэр щагъэ­хьэзыр шэщыр и пщэ нэхъ дэлъщ. Шыхэр шыгъажэм хуэ­гъэ­хьэ­зырынымкIэ, абыхэм я узыншагъэр хъума хъунымкIэ жэуап зыхь цIыхущ. 
 КъинэмыщIауэ, Фондым и гупым хэтщ Джатэ Щэмил. Ар нэгъабэ екIуэкIа «Шэрджэс дерби-2020»-м бжьыпэ щы­зыубыдахэм, рекорд щызыгъэувахэм ящыщщ. Абы ищIы­IужкIэ, шууэ гъуэгуанэ кIыхьым къыщыжэнымкIэ, урысей рейтингым мы гъэм япэ увыпIэр щиIыгъщ Джатэм. 
 Къыхэзгъэщыну сыхуейщ ­Хъупсырджэнхэ Залым и зэ­фIэкI­ри. Урысейм щынэхъ Iэзэ шууейхэм ящыщ щIалэм къэралым гъуэгуанэ нэхъ кIыхь дыдэу къыщалъытэ километри 160-м нэхъ псынщIэу къыщыжэнымкIэ рекорд щигъэуващ адыгэшкIэ. Зи гугъу сщIахэм яхэбдзыну зы яхэмыту, Урысейр мыхъуу, дуней псом адыгэшым и цIэр щагъэIу, къэралым и гуп къыхэхами хэтщ, дунейпсо шыгъажэ зэхьэзэхуэхэми къыщожэ.
- Нэгъабэрей «Дерби»-р щIы­на­лъэ кIуэцI зэхьэзэхуэ хуэдэу екIуэкIащ, хэтари нэхъыбэу ди республикэм щыщхэращ. Мыгъэрейм дэнэ нэс зэрызиубгъур? ДэIэпы­къуэгъу фыхуэмыныкъуэу, къекIуалIэхэр зыхуей-зы­хуэфI­кIэ фигу нэсу къызэв­гъэпэ­щыфрэ?
- Илъэс блэкIами мы гъэми шыгъажэм и хъыбарыр псоми ялъэдгъэIэсащ. Езыхэр тегушхуэмэ, къыщIэмыжэн щхьэ­у­­сыгъуэ щыIэкъым. Нэгъа­би хамэ къэралхэм къикIыу «Шэрджэс дерби»-м хэтыну я гугъат, ауэ уз къекIуэкIым и зэранкIэ зэхуэхъужакъым. Иджыпсту ипэ дищу тхужыIэнукъым хэтыну ­щхьэ бжыгъэр зыхуэдизыр, ауэ псалъэмакъ зэхэтххэмкIэ, апхуэдэ гукъыдэж зиIэхэр мащIэкъым. Iуэхум хэлэжьыхьыну гукъыдэж зиIэ­хэм я гугъу тщIымэ, ахэр зэи лей щыхъуркъым мыпхуэдэ зэ­хьэ­зэхуэхэм. Псалъэм папщIэ, техьэжыпIэм къэсыжа шыр текIыжыгъуэм хуэбгъэхьэ­зы­ры­жыным цIыхуищ-плIы еубыд. КъекIуэлIэну шухэм я бжыгъэр наIуэ къэхъу­мэ, абы теухуауи хъыбарыншэ фытщIынкъым. 
- КхъыIэ, «веткIэлъып­лъы­ныгъэ» жыхуаIэм къикIыр шы гъэ­хъуныр зимыIэщIагъэхэм къы­д­гу­рыIуэн хуэдэу тху­зэпкърых. Сыт шымрэ шумрэ къыщIагъэувыIэр? Шым и узыншагъэр дунейпсо мардэм лъэ­щIыхьэу къэтпщытэу зытхуегъэсэну гугъэ щыIэ? 
- ЛъэщIыхьэн жыпIэныр къыщезэгъыу къыщIэкIынкъым мыбдежым. Шым и узыншагъэр зэрыщытыпхъэр убзыхуа Iуэхущ. Дунейпсо мардэм ­игъэува къэпщытэкIэм утекIмэ, уишри уэри ухагъэтынукъым, къэбгъэлъэгъуа зэфIэкIми шэч хэлъынущи, а Iуэхугъуэм тебэкъукI иIэкъым. Дэри хамэ къэралхэми зы Iэмалщ шым и узыншагъэр зэрыдгъэунэхур. 
«веткIэлъып­лъы­ныгъэм» ­къе-­ хутэ шым дакъикъэм и кIуэцI­кIэ и гур дапщэрэ къеуэми, сыт хуэдизыпс щIэ­кIами, и лъыр ­нэхъ Iув хъуа-мыхъуами, и Iур зэригъущыкIа лъэныкъуэхэр. Ахэр псори шым и узыншагъэр зыхъумэ Iэмалщи, дохутырхэр ткIийуэ кIэ­лъоплъ. Абы къегъэлъагъуэ шым къыпэщылъ гъуэгуанэм зэрипищэнур. 
 А псоми цIыху къызэрыгуэкI кIэлъыплъыфынукъым. Iуэхур зи пщэ далъхьэр шым и узыншагъэ и лъэныкъуэкIэ къедбжэкIахэм фIыуэ хэзыщIыкI Iэщ дохутырышхуэхэрщ. 
- Адыгэшым и Iуэхур мэкъу­мэшми, спортми, щэнхабзэми, щIалэгъуалэмрэ лъэп­къым­рэ я зыужьыныгъэми, уеблэмэ щIэныгъэмрэ егъэ­джэныгъэмри иупхыфынущ. Министерствэхэм ящыщу дэтхэнэм нэхъ зыкъыфщIигъакъуэрэ? Республикэ унафэщI­хэм фадэлажьэрэ, езыхэр къыфщIэупщIэрэ?
- Министерствэхэм щыщи, рес­публикэ унафэщIхэми мы Iуэхугъуэм ущрихьэлIэну къы­щIэкIынкъым. Сыт и щхьэусыгъуэми тщIэркъым, ауэ шы­гъажэ кIыхьхэм мы ди щIыналъэм гулъытэшхуэ къыщыхуа­щIыркъым зэкIэ. ИтIани, шэч къытезмыхьэу схужыIэнущ дызыхуэкIуэ зэманым а Iуэхум цIыху куэдым зэрызратынур. Ди лэжьыгъэр цIыхухэм яхэ­зыхьэ, хэIущIыIу зыщIхэм ящыщщ бэнэкIэ хуитымкIэ Урысей Федерацэм и гуп къыхэхам и тренер нэхъыщхьэ Тембот Анзор, олимп чемпион Хъущт Аслъэнбэч, ­УФ-ми Европэми спорт бэнэ­кIэмкIэ щыпэрытхэм ящыщ Урыш Анзор сымэ, нэгъуэщI­хэри. А щIалэхэр зы­мы­цIыху къытхэткъым, езы­хэми щIалэгъуалэр ядоплъейри, ахэр шууэ зылъагъу щIэблэм Iуэхум хуиIэ еплъыкIэм фIы и лъэныкъуэкIэ зрегъэужь.
- Дунейпсо мыхьэнэ зиIэ шыгъажэшхуэхэм дакъикъэ къэс хэт дэнэ деж нэсами, дэтхэнэ шур шыгъажэм хэкIами уеплъыфу интернет къудамэ къыщызэрагъэпэщ. «Гуэрэнми» апхуэдэ Iэмал яритыфыну шыгъажэм кIэлъыплъыну­хэм? Фондым и газет къыдэвгъэкIыну гупыж фщIат. Дэнэ нэса абы и Iуэхур?
- «Гуэрэным» щекIуэкI шыгъа­жэхэр урысейпсо, дунейпсо мыхьэнэ зиIэхэу зэщхьэщедз. Дунейпсо мыхьэнэ зиIэ шы­гъажэ щекIуэ­кIым деж, а зи ­гугъу пщIы Iэмалхэр къыдогъэсэбэпыф, Iэ­мэп­сымэкIи тхузэфIокI. Дэтхэнэ зы шуми и Iэм «GPS-трекер» идолъхьэ, абы етх шур дэнэ къэсами, дэнэ деж къыщыувыIами, сыт хуэдиз зэманкIэ шым зигъэпсэхужами. А дакъикъэ дыдэм ахэр интернетым идолъхьэж, абы теухуауэ ныкъусаныгъэ зэпеуэм хэлъкъым. Iуэхум зызэредгъэужьыну ди мурадхэм щыщ зы щапхъэ: шур дэнэ деж щытми, езыр плъагъуу, шым и ­хущытыкIэри наIуэ къищIу ­утыку къизылъ­хьэжын Iэмэпсы­мэхэр дгъэувынущ. Губгъуэ нэщIым, гъуэ­гуанэр зи кIыхьагъым видеофиксаторхэр тебгуэшэну тынш хъуну­къым, дауи, ауэ ар езы шы­гъажэр езыгъэфIэкIуэн Iуэху­гъуэщ. Абы хэлэжьыхьын и лъэ­ныкъуэкIэ IэщIагъэ зыбгъэдэлъ, Iуэхум и пIалъэр ищIэу къыддэIэпыкъуну гукъыдэж зи­Iэ щы­Iэмэ, дыхуэзэну ди гуа­пэщ. 
 Фондым и газетым и гугъу тщIымэ, абы теухуауэ ди еплъы­кIэм мащIэу зихъуэжащ. ЩIалэгъуалэри, уеблэмэ ныбжь зиIэхэри «соцсеть» Iэмэпсы­мэхэмкIэ ерыщ зэрыхъуам къы­хэкIыу, дэри ахэр ­нэхъ къыдогъэсэбэп, Фондым и лэжьэкIэр хэIущIыIу зэрытщIри ахэращ. Нэрылъагъущ хъыбархэр зэбгрыгъэкIын Iуэхур абы­хэм къы­зэрыддагъэпсынщIэр. Аращ ­газетым и Iуэхур зэкIэ къыщIэдгъэнэжар. 
- Иужьрей упщIэр уэ уи щхьэ­кIэ нэхъ пхуэгъэзащ. Уэ адыгэшым и тхыдэр зэфIыбогъэувэж Iуэху пщIауэ икIи ушущ. ЗэрыжаIэу, теориекIи прак­тикэкIи уузэдащ. Адыгэ­шым и институт республи­кэм къыщызэIухын хуейуэ къэп­лъытэркъэ? 
- Апхуэдэ Iуэхугъуэр хъуэпсапIэу диIэхэм ящыщщ. Нобэ, Тхьэм и фIыщIэкIэ, лъэпкъыр къошэсыж, куэдым шы зэрагъэпэщыж. Адыгэхэм, шэч хэ­мылъу, щIэныгъэшхуэ ябгъэ­дэлъу щытащ шым ехьэлIауэ, ауэ, ди жагъуэ зэрыхъущи, а щIэныгъэм и кIапэлъапэщ нобэ ди деж къэсар. ИтIани, ноби шы Iуэху щызетхуэкIэ, адыгэшыр иджыри къыдбгъурыту дыщекIуэкIкIэ, а щIэныгъэр Iэмал имыIэу къэхутэжын хуейуэ къы­золъытэ. Мы псэущхьэ телъы­джэр лъэпкъым ди гуфIэгъуи  гузэвэгъуи къыддигуэшу къыддэгъуэгурыкIуащ сыт щыгъуи, ди щэнхабзэм и щIэлъэны­къуэщ адыгэшыр. Абы уигури уи псэри етауэ ущыбгъэдэткIэ, апхуэдэ гупсысэхэр куэдрэ уигу къокI, ауэ уи плъапIэм сомкIэ текIуэдэнур къыщыбгуры­Iуэ­жым деж, Iуэхугъуэм щыгъуа­зэу, псэемыблэжу хэлэжьыхьын цIыхухэр зэрымащIэм а хъуэп­сапIэр пIэпегъэхуж. Гува-щIэхами, дэтхэнэ ехъулIэныгъэ зы­зыубгъуам зэрыхуэфащэу, адыгэшым епха щIэныгъэ зэгъэгъуэтыпIи димыIэу хъунукъым. Ди къарур щыхурикъунур тщIэркъым, зэкIэ ди гухэлъым щыдогъафIэ а гуращэр. 
Епсэлъар
Чэрим Марианнэщ. 

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

28.03.2024 - 09:03

АДЫГЭХЭМ Я КЪЕЖЬАПIЭР

   ЩIыгум и ныбжьым ебгъапщэмэ, псэ зыIут дунейм еплъытмэ, цIыхум къикIуа гъуэгуанэр кIэщI дыдэщ, тхыдэм и щапхъэхэмкIэ ар мащIэщ.

28.03.2024 - 09:03

КАСПИЙСК ЩЫЗОХЬЭЗОХУЭ

Кавказ Ищхъэрэм и щIыналъэхэм алыдж-урым бэнэкIэмкIэ я спортсмен нэхъ лъэщхэр, илъэс 24-рэ зи ныбжьхэр, иджыблагъэ щызэхуэсащ Дагъыстэным и Каспийск къалэм.

27.03.2024 - 13:58

БИЙМ ЗЫ ГУПУ ПЭЩIИГЪЭУВАТ

Тхыдэдж-щIэныгъэлI Сокъур Валерэ «Кърым зауэр къэзыхьа ХьэтIохъущокъуэ и къуэ Кургъуокъуэ - пщыхэм я Iумахуэт» зыфIища и тхыгъэм къызэрыхэщу, зи ныбжьыр илъэс 27-рэ фIэкIа мыхъуа Къаплъэн-Джэрий, I

27.03.2024 - 12:25

ДУНЕЙПСО ЗЭХЬЭЗЭХУЭР Я ПЛЪАПIЭУ

Мэзкуу областым и Рузэ къалэм иджыблагъэ щекIуэкIащ Олимп джэгухэм хыхьэ тхэквондо лIэужьыгъуэмкIэ (ВТФ) Урысейм пашэныгъэр къыщыхьыным хуэунэтIауэ ныбжьыщIэхэм, хъыджэбзхэмрэ щIалэхэмрэ я зэхьэзэх

27.03.2024 - 09:03

СИ ЖЭНЭТ

(ГъащIэ теплъэгъуэ)