ЩыIэщ цIыху зэпIэзэрытыщэхэр, я лэжьыгъэкIи, я IуэхущIафэкIи, я унагъуэкIи. Апхуэдэхэр гъащIэ гъуэгум ирокIуэ гулъытэ лей хуэмейуэ, щытхъу псалъэхэм зыщадзейуэ, зыпэрыт IэнатIэми гукъанэ лъэпкъ щызыхурамыгъэщIу. Зы лэжьыгъэм илъэс пщIы бжыгъэкIэ пэрытхэри яхэтщ абыхэм, я зэпIэзэрытыгъэм и щыхьэту. Апхуэдэхэм унагъуэ дахи яхуоухуэ, я шыIэныгъэм, щабагъэм, гъэсэныгъэм и щыхьэту… Зи гугъу сщIа псори, иджыри нэгъуэщI Iэджи хужыпIэфынущ къалэмыр нобэ къызыхуэсщта бзылъхугъэм - Насып Риммэ Къасым и пхъум.
ЦIыхум хэлъым и нэхъыбэр къыхэзылъхьэр адэ-анэр арауэ зэрыщытым шэч хэлъкъым. Риммэ къэзылъхуахэр Хэку зауэшхуэм зи сабиигъуэр илъыпщIахэм, гугъуехьым къыщIэтэджахэм ящыщ цIыху лэжьакIуэт, гъащIэ и пIалъэ ящIэрт, бын гъэсэкIэми мыIейуэ щыгъуазэт. Къасым илъэс 46-кIэ пэрытащ мэкъумэш IэнатIэм, къызэрыгуэкI лэжьакIуэм щыщIэдзауэ унафэщIым нэсыху. Узыншагъэр хъумэнырщ Женэ илъэс 30-кIэ зытелэжьар. Я къалэнхэм жэуаплыныгъэ пылъу зэрахущытам, лэжьыгъэм щызыIэрагъэхьа ехъулIэныгъэхэм, зыхэтым пщIэ къыхуащIу, къечэнджэщу, щапхъэ къытрахыу къызэрыгъуэгурыкIуам я щыхьэту, Къасымрэ Женэрэ мызэ-мытIэу ягъуэтащ гулъытэ, къэралым, республикэм я министесртвэхэмрэ ведомствэхэмрэ я щIыхь тхылъхэр къыхуагъэфэщащ.
БыниплI - Мухьэдин, Риммэ, Маритэ, Маркидон - зэдапIащ, гъащIэм лъэ быдэкIэ хагъэуващ, унагъуэу ягъэтIысыжащ Насып зэщхьэгъусэхэм. Къасымрэ Женэрэ мыпсэужми, я бынхэм хуэсакъыу яхъумэ абы-хэм я фэеплъыр. Ахэр ящIыгъуу къазэрыщыхъур бынхэм къадоIэпыкъу я напэр къабзэу псэунымкIэ, губзыгъэу я лэжьыгъэ IэнатIэм пэрытынымкIэ. Адэ-анэр пIэщIэкIа иужьщ лъапсэр зы жэнэт унапIэу зэрыщы-тар щызыхэпщIэр.
Бынхэм я етIуанэ Риммэ, адыгэ хабзэ ткIийм щIапIыкIа хъыджэбзыр, жэуаплыныгъэшхуэ пылъу сыт хуэдэ Iуэхуми пэрыхьэрт, дэтхэнэри дагъуэншэу и зэманым зэрызэфIихынум яужь итт икIи къехъулIэрт. Адэ-анэм къыхалъхьа а хьэлыфIхэр еджапIэхэми гъащIэми сэбэпышхуэ къыщыхуэхъуащ. И шыпхъу, дэлъху нэхъыщIитIыр зыхуей хуэгъэзэн къалэн мытыншри и пщэ дилъхьэрт Риммэ, и анэм зыгуэркIэ зыщIигъакъуэмэ, и гуапэ ищIмэ фIэфIу.
Дэтхэнэ цIыхубзми иIэщ Iэмал езым и гъащIэмрэ жылагъуэ Iуэхумрэ, лэжьыгъэ IэнатIэмрэ унагъуэ насыпымрэ зыкIэлъигъэкIуэну. Абы щхьэкIэ Iущыгъэ, акъыл псыхьа, зэфIэкI ббгъэдэлъын хуейуэ аращ. А псоми пэлъэщащ Риммэ. Курыт еджапIэ нэужьым ар щIэтIысхьащ Тэрч дэт мэкъумэш техникумым бухгалтер учётымкIэ и къудамэм. Ар къыщиухым ят экзаменхэм зыкърагъэхьэлIат КъБР-м Мэкъумэш IэнатIэмкIэ и министерствэм и IэщIагъэлIхэм. Экзаменым зи щIэныгъэкIэ къыщыхэжаныкIахэм ящыщт Насып Риммэ. Зэман дэкIри абы къыIэрыхьащ министерствэм и бухгалтерием щылэжьэну зэрырагъэблагъэмкIэ тхылъ. 1977 гъэм и фокIадэ мазэм илъэс 19 фIэкIа мыхъу Риммэ и лэжьэкIэр зы мазэкIэ ягъэунэхуну къащтащ, а пIалъэр дэкIри IэнатIэкIэ къызэрызрагъэпэщам и тхылъыр къыхузэIуахащ. Нобэр къыздэсым Риммэ и тхылъым итыр зыщ: «Бухгалтер нэхъыжь. КъБАССР-м и Минсельхоз» - илъэс 45-рэ зи кIыхьагъырщ. Лажьэурэ а унэтIыныгъэ дыдэмкIэ абы къиухыжащ Къэбэрдей-Балъкъэрым и къэрал академиер.
Шынэрэт а 1977 гъэм Риммэ? Ахьей шынэрэт. АфIэкIа ныбжь зимыIэ хъыджэбзыр жэуаплыныгъэ зыпылъ IэнатIэм, ущыщыуэнкIэ Iэмал зимыIэм ягъэуват. И япэ лъэбакъуэхэр игу къыщыкIыжкIэ, Риммэ фIыщIэ псалъэхэр яхужеIэ абы щыгъуэ къыдэIэпыкъуахэм. Псом хуэмыдэжу лэжьыгъэм хэзыгъэсыхьа и щIэгъэкъуэн Хьэпэ Лалу. ИщIэу хъуам хуигъэсат абы бзылъхугъэ цIыкIур. Апхуэдэуи Риммэ яхуэарэзыщ илъэс куэд щIауэ зыдэлажьэ, игъэныбжьэгъу и лэжьэгъухэм. Бухгалтер нэхъыщхьэ Абазэ Риммэрэ абы и къуэдзэ Жырыгъу Маринэрэ пэжкIэ къызэрыбгъэдэтым, сыт хуэдэ Iуэхури къызэрыдаIыгъынум шэч къытрихьэркъым Насыпым.
Илъэс 45-м къриубыдэу зы гугъуехьи хуэмызауэ жыпIэныр, дауи, щхьэгъэпцIэжщ. Ауэ дэтхэнэми фIэкIыфащ и щIэныгъэр, унагъуэм щигъуэта гъэсэныгъэр, и цIыху щIыкIэр и тегъэщIапIэу. КъБР-м Мэкъумэш IэнатIэхэмкIэ и министерствэм бухгалтер учётымрэ отчётымкIэ и къудамэм и чэнджэщакIуэу лажьэкIэрэ, нобэми ахэращ и гъащIэ гъуэмылэр. Ар и IэнатIэм жэуаплыныгъэшхуэ пылъу, хьэлэлу зэрыщылажьэм и щыхьэтщ абы зэи дагъуэ къызэрыхуамыщIар, зы пщэдджыжьи къызэрыкIэрымыхуар, зы щауагъи зэрыIэщIэмыкIар. 2013 гъэм Дунейпсо Артийскэ комитетым абы къыфIищащ «Илъэсым и бухгалтер» цIэ лъапIэр, УФ-м, КъБР-м Мэкъумэш IэнатIэхэмкIэ я министерствэхэм, Къэбэрдей-Балъкъэрым и Правительствэм я ЩIыхь тхылъхэр къыхуагъэфэщащ.
Риммэ лэжьэн щIэзыдзагъащIэхэм ядэIэпыкъун фIэфIщ. ШыIэ зыхэмылъхэм шыIэныгъэ къахуигъуэту, зы мащIэри гущIыхьэ зыщыхъухэм гуапэу яхущыту, пхъашэхэм къапекIуэкIыу апхуэдэщ ар.
Насыпу щыIэм я къигъэхъуапIэр унагъуэращ. Риммэрэ абы и щхьэгъусэ КIуащ Хьэсэнрэ (Старэ Шэрэдж щыщщ) КъБР-м и Правительствэм и Унэм щызэхуэзауэ щытащ. Зы илъэсым - 1977 гъэм - тIури уват абы лэжьакIуэ - Хьэсэн хъумакIуэ IэнатIэм, Риммэ бухгалтеру. Зэман дэкIри, абыхэм унагъуэ зэдаухуащ, бынитI - я къуэ Лиуанрэ япхъу Лианэрэ - зэдагъуэтащ, гъащIэм лъэ быдэкIэ хагъэуващ. Лиуан медицинэ IэщIагъэ нэхъыщхьэ иIэщ, республикэм фIыуэ къыщацIыху хьэрычэтыщIэщ. Лианэ и анэм и лъагъуэм ирикIуащ, и IэщIагъэкIэ экономистщ, зы къуэрэ зыпхъурэ иIэу унагъуэ дахэщ. И бынхэм я быныжхэм ядэнасыпыфIэщ Риммэ. И нысэ Татьянэрэ и малъхъэ Эльдаррэ зыхалъхьэ щыIэкъым КIуащхэ я унагъуэм.
Риммэ жиIэ зэпытщ и щхьэгъусэм зэрифIыщIэр и ехъулIэныгъэхэр. Лэжьыгъэм къызэрыдэмыхуэм къыхэкIыу, куэдрэ къэхъурт благъэ-Iыхьлыхэм я Iуэхухэм щыхэмытыф, махуэшхуэхэм ирихьэлIэу сабий садым, школым щащI зэIущIэхэм щримыхьэлIэ. А псор абы щхьэщихырт Хьэсэн. Нобэ а къалэныр егъэзащIэ унагъуэм и щIэгъэкъуэн нэс хъуа я къуэ Лиуан. ЖыпIэнурамэ, унагъуэм илъ лъапIэныгъэхэр адэ-анэм деж къыщожьэ, адэкIэ бынхэм ягъэкIуатэ. А лъапIэныгъэхэр илъщ Хьэсэнрэ Риммэрэ я унагъуэм, бзылъхугъэр нэхъри нэхъ насыпыфIэ, къарууфIэ, Iущ ящIу.
ИСТЭПАН Залинэ.
