АДЫГЭШЫМРЭ АДЫГЭЛIЫМРЭ ЗЭРЫЗЭКЪУЭТЩ

Нартан къуажэм къедза «Гуэрэн» шыгъэжапIэм махуипщIкIэ щекIуэкIа «Адыгэш зэхьэзэхуэр» («Черкесское дерби») и кIэм нэблэгъащ. Жэпуэгъуэм и 10-м, шухэм иужьрей километри 100-р зэрызэпаупщIу, гуфIэгъуэ пшыхьым зэхуишэсащ зэхьэзэхуэм хэтахэр, абыхэм я къэпщытакIуэхэр, адыгэшыр фIыуэ зылъагъухэр.
 «Зышрэ зы шурэ» хабзэм тету, шыри шури ямыхъуэжу километр 1000 зэпачащ «Адыгэш зэхьэзэхуэ-2021»-м хэтахэм махуипщIым и кIуэцIкIэ.
 Жэпуэгъуэм и 1-м, пщэдджыжьым сыхьэти 6-м гъуэгуанэ зэдытехьа шу 27-м щыщу и кIэм нэсар 8 къудейщ. Шыхъуэ щIэныгъэр апхуэдэу ткIий пэтми, адыгэшым зи псэ хэлъ дунейпсо цIыхубэм я гъэфIэн хъуауэ пхужыIэнущ а шу 27-р. Зи гугъу тщIы гулъытэр апхуэдизкIэ инти, уеблэмэ щIалэхэм я хъыбарым адыгэбзэм и пэ къихуэу, инджылызыбзэкIи франджыбзэкIи Интернетым дыщрихьэлIэрт. Пщыхьэщхьэм къекIуэлIэжахэмрэ пщэдджыжьым гъуэгуанэр пащэну къэпщытакIуэхэм хуит ящIахэм я бжыгъэмрэ кIэлъыплъырт дэнэ лъэныкъуэкIи зэхьэзэхуэм и хъыбар щызэIэпызых шыхъуэхэмрэ ауэ адыгэшыр фIыуэ зылъагъухэмрэ. Шэч закъуи хэмылъу, мы Iуэхум хэта дэтхэнэ зы шуми пщIэ лей хуэфащэщ. Зэхьэзэхуэм и иужьрей махуищырщ щIалэхэм уэшх къатемышхэу зекIуэну Iэмал щаIар. Псалъэ пхурикъунукъым я лъэгуажьэм нэс ятIэм хэту абы хэта псэущхьэ угъурлыхэмрэ абыхэм бэшэчагъкIэ къакIэрымыхуа шухэмрэ я лIыгъэр здынэсыр къэпIуэтэну. 
Нэгъаби хуэдэу, «Гуэрэным» щызэхуэса къэпщытакIуэ гупым хэтащ Урысейм шы гъэхъунымкIэ и IэщIагъэлI нэхъыфI дыдэхэр. Къэбэрдей-Балъкъэрым щыщу Амщокъуэ Хьэжысмел, Вэрокъуэ Жыраслъэн, Урысейм и щIыпIэ зэмылIэужьыгъуэхэм къикIа Нечаевэ Надеждэ, Купцовэ Надеждэ, Вальтер Татьянэ, Лукьянович Александр сымэ. 
Адыгэшым и дунейм щылъэрызехьэ Зыхъуэ Замир, Дудэ Арсен, Хъупсырджэн Залым, Щоджэн Щамел сымэ иджы къагуэуващ иджыри къэс зи цIэ зэхэдмыха щIалэ ахъырзэманхэр. Ди щIэджыкIакIуэхэми я нэ къикI къыщIэкIынщ зэхьэзэхуэм и кIэм нэс хэтахэр зэрагъэцIыхуну. 
Зэхьэзэхуэм зэрыщIидзэри, адрейхэм куэдкIэ япэ ищауэ кIуэрт япэ увыпIэ къэзыхьа Тулащ Мурат зытеса Лэсчэн хакIуэр. Ар къыщыхъуащ Анзорей дэт «Залым» шы гъэхъупIэм. Шум гъуэгуанэм тригъэкIуэдащ сыхьэти 104-рэ дакъикъэ 27-рэ секунд 27-рэ. 
ЕтIуанэ увыпIэр къэзыхьа Хьэтщыткъуэ Мурат (Къэплъэн) сыхьэтым щIигъукIэ япэ ищащ ещанэ увыпIэ къэзыхьам. Абы гъуэгум тригъэкIуэдащ сыхьэти 114-рэ дакъикъэ 25-рэ секунд 23-рэ. 
Ещанэ увыпIэр къихьащ Бузд Илъяс ( Маузер). Абы къигъэлъэгъуа зэманыр: сыхьэти 115-рэ, дакъикъэ 41-рэ секунд 58-рэ. 
Мыпхуэдэ зэхьэзэхуэхэм мыхьэнэшхуэ щрат шыр гъуэгуанэм къытекIыжа нэужь, и Iэпкълъэпкъыр зэрызэтеувэжым. А лъэныкъуэмкIэ нэхъ шыфIу къалъытащ еплIанэу къэса Щоджэн Щамел зытеса Темрыкъуэр. 
Я цIэ къитIуэнщ дакъикъэ бжыгъэкIэ фIэкIа абыхэм яужь къимына адрей щIалиплIми: етхуанэр Цыкъан Азэмэтщ (Буран); еханэр Къанкъул Муратщ (Атлэс); ебланэр ДыщэкI Аликщ (Улан); еянэр Мэремкъул Мухьэмэдщ (Къангъуш). 
ЩIалэхэм езы «Адыгэшыр хъумэнымрэ зегъэужьынымкIэ фондым» игъэува мылъку саугъэтхэм нэмыщI, хьэрычэтыщIэ щхьэхуэхэм хухагъэкIа ахъшэ тыгъэхэри IэщIалъхьащ. «Мыр зэрымымылъкушхуэр къыдгуроIуэ, - яжриIащ абыхэм щехъуэхъум Фондым и тхьэмадэ Сибэч Артур. - НэгъуэщI мыхъуми, Iуэхум фыхэтын папщIэ тевгъэкIуэда тIэкIур къыхэфхыжынщ. Дыщогугъ къыкIэлъыкIуэ илъэсхэм шум и бжыгъэри ахэр зэрыдгъэлъапIэ мылъкури нэхъыбэ тхуэщIыну». 
Зэхьэзэхуэр зи нэIэ щIэту екIуэкIа Шы гъэхъунымкIэ Урысей щIэныгъэ - къэхутакIуэ институтым и унафэщI Зайцев Александр илъэс етIуанэ хъуауэ хэтщ Нартан щекIуэкI зэхьэзэхуэхэм. Шыгъажэ кIыхьым и мыхьэнэм щытепсэлъыхьым, щIэныгъэлIым жиIащ: «Мыпхуэдэ гъэунэхуныгъэхэм шу псори и кIэм нэбгъэсыну ухуейщ. Мы гъэм гъуэгуанэм и хьэлъагъри езы гъэунэхуныгъэр гугъу дыдэу зэрекIуэкIари псоми ди нэгу щIэкIащ. Зэрытлъагъущи, шыхэри шухэри абы я щхьэр лъагэу къыхэкIащ. Нобэ абыхэм къагъэлъагъуа лъагагъыр укъэзыгъэуIэбжьщ. ФIыщIэшхуэ хузощI «Адыгэшыр хъумэнымрэ зегъэужьынымкIэ фондым». Абым зэфIих Iуэхушхуэхэм езы лъэпкъри шухэмрэ шыхъуэхэмри зэкъуигъэувэ къудейкъым. Мыпхуэдэ зэпеуэхэм щIэныгъэри ипэкIэ егъэкIуатэ, езы адыгэшми нэхъри зрегъэужь». 
Сыт щыгъуи хуэдэу, гукъинэжу псэлъащ зэхьэзэхуэр щызэхуищIыжым Фондым и тхьэмадэ Сибэч Артур: «ЛIы ирикъур зэрыпсэур зы хабзэм тетущ: пхуэщIэр пщIэну уи къалэнщ. ЯлъэкIыр ящIэрэ я къару щымысхьу мы Iуэхум хэта дэтхэнэ зыми фIыщIэшхуэ хузощI». 
ЩIэныгъэмрэ шыхъуэ IэщIагъэмрэ уакъыфIэкIмэ, зэкъуэтыныгъэ гухэхъуэ къагъэлъэгъуащ япэу къэса Тулащ Муратрэ ар зытеса Лэсчэнрэ япежьа щIалэхэм. Адыгэ ныпыр яIыгърэ щIакIуэхэр ятеубгъуауэ Iуэхум къыхыхьэри, гуфIэгъуэр тIуащIэ ящIащ. 
Iуэху дахэ къепхьэжьэныр зы лIыгъэщи, абы екIурэ ещхьу ухэтыфыныр етIуанэщ. А тIуми къакIэрыхуркъым ехъулIэныгъэ къэзыгъэлъагъуэм и гуфIэгъуэр дэзыIыгъыфым ейри. Апхуэдэурэщ Хэку зэраухуэр, лъэпкъыр зэрызэкъуагъэувэр, ипэкIэ зэрыкIуатэр. 

 

Чэрим Марианнэ.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

28.03.2024 - 09:03

АДЫГЭХЭМ Я КЪЕЖЬАПIЭР

   ЩIыгум и ныбжьым ебгъапщэмэ, псэ зыIут дунейм еплъытмэ, цIыхум къикIуа гъуэгуанэр кIэщI дыдэщ, тхыдэм и щапхъэхэмкIэ ар мащIэщ.

28.03.2024 - 09:03

КАСПИЙСК ЩЫЗОХЬЭЗОХУЭ

Кавказ Ищхъэрэм и щIыналъэхэм алыдж-урым бэнэкIэмкIэ я спортсмен нэхъ лъэщхэр, илъэс 24-рэ зи ныбжьхэр, иджыблагъэ щызэхуэсащ Дагъыстэным и Каспийск къалэм.

27.03.2024 - 13:58

БИЙМ ЗЫ ГУПУ ПЭЩIИГЪЭУВАТ

Тхыдэдж-щIэныгъэлI Сокъур Валерэ «Кърым зауэр къэзыхьа ХьэтIохъущокъуэ и къуэ Кургъуокъуэ - пщыхэм я Iумахуэт» зыфIища и тхыгъэм къызэрыхэщу, зи ныбжьыр илъэс 27-рэ фIэкIа мыхъуа Къаплъэн-Джэрий, I

27.03.2024 - 12:25

ДУНЕЙПСО ЗЭХЬЭЗЭХУЭР Я ПЛЪАПIЭУ

Мэзкуу областым и Рузэ къалэм иджыблагъэ щекIуэкIащ Олимп джэгухэм хыхьэ тхэквондо лIэужьыгъуэмкIэ (ВТФ) Урысейм пашэныгъэр къыщыхьыным хуэунэтIауэ ныбжьыщIэхэм, хъыджэбзхэмрэ щIалэхэмрэ я зэхьэзэх

27.03.2024 - 09:03

СИ ЖЭНЭТ

(ГъащIэ теплъэгъуэ)