РФ-ни ВМФ-ини кюнюн кеслерини профессионал байрамларына Аскер-тенгиз флотну офицерлери, морякла, бу жаны бла вузланы курсантлары санай эселе, белгилеген а къырал саулай этеди. Россей аскер флотуну деменгилилиги бла башха къыралладан энчиди. Алай эсе уа, байрам да кенг халда бардырылгъанды.
Аскер-тенгиз флотну кюню июльну ахыргъы ыйых кюнюнде белгиленеди. Быйыл ол 25 июльгъа тюшгенди.
Тарых
Байрам РФ-ни Президентини Указы бла 2006 жылда 31 майда тохташдырылгъанды. Алай аны тарыхы андан байды. Россейли тенгиз флот 1696 жылда 20 октябрьде (жангы рузламагъа кёре, 30 октябрь) Дума Пётр патчахны «Тенгиз кемелеге болургъа!» деген указын къабыл кёрген кюн туугъаннга саналады.
Байрамны жангырыууну башламчысы адмирал Николай Кузнецов болгъанды. Ол 1939 жылда Совнаркомгъа Аскер-тенгиз флотну кюнюн тохташдырыуну юсюнден тилек этгенди. Алай бла флотха халкъны эсин бурургъа, аны даражасын кётюрюрге излегенди. Ал кезиуде аны 24 июльда белгилегендиле.
1980 жылда бу байрамны июльну ахыргъы ыйых кюнюне кёчюрюрге оноу этилгенди. 26 жылдан а РФ-ни Президенти ВМФ-ни кюнюн официальный халда июльну ахыргъы ыйых кюнюнде бардырыуну юсюнден Указны къабыл кёргенди.
Ма алай бла 82 жылны ичинде бу къууанчлы кюнню кесини тёрелери къуралып, ол шёндюгю заманнга бай хазна бла жетгенди. Байрым кюн а аскер техниканы парадлары Санкт- Петербургда, Балтика, Каспий, Тихий океан, Заполярье эм Къара тенгиз флотлада болгъандыла. Алада суу тюбюнде жюзген «Князь Владимир» крейсер, «Мангуст» патруль катерле, суу тюбюнде жюзген атом кемеле, башха сейир техника да кёргюзтюлгендиле. Къууанчлагъа РФ-ни Президенти Владимир Путин да къатышханды.
Тенгиз къарындашлыкъ
Россейни Аскер-тенгиз флотуну кюню таулу халкъны батыр уланы Атайланы Далхатны жашы Жашарбекге артыкъда магъаналыды. Алай байрым кюн ол ВМФ-ни Санкт-Петербургда парадына тюзюнлей эфирде къараялмагъанына жарсыгъанды: бу кезиуде ол Ставрополь крайны тенгиз советини келечилери бла Пятигорскда жыйылыуда болгъанды.
- Алгъын Нальчикде «Кают-компания» бар эди. 25 июльда анда тюбешгенбиз, -дегенди ол бизге телефон бла. - Анга таматалыкъны 1-чи рангны капитаны Башир Сокуров этгенди. Алай ол ауушханды, жаннетли болсун. Шёндю уа Пятигорскдама. Мында къууанчлы жыйылыу болгъанды. Анга уа Ставрополь крайдан, Кабарты-Малкъардан да тенгиз офицерле жыйылгъанбыз. Аскерчи нёгерлерим бла  тюбешгенбиз, къуллукъ этген жылларыбызны эсгеребиз, къууанабыз.
Жашарбекни айтханына кёре, бу байрам аскер къарындашлыкъны белгисиди, ол а бир заманда да унутуллукъ, юзюллюк тюйюлдю. «Запасда болгъанланы, шёндю кемеледе къуллукъ этгенлени, бу сыйлы усталыкъ бла кюреширге сюйгенлени да тенгиз бирикдиреди.»,-деп къошханды ол.
Шимал флотдан башланнганды
Атайланы Жашарбек ВМФ-ни аскерлерине Москвада Ленин атлы аскер-политика академияны бошагъандан сора тюшгенди. Биринчиден, аны къадар Шимал флотха келтиреди. Ызы бла Каспий аскер-тенгиз флотилиягъа кёчгенди. Ол а Азербайджанда Бакуда орналгъанды.
Жигитибиз Киров атлы баш аскер-тенгиз училищеде тамата устаз болуп да ишлегенди. Алай ол деменгили СССР чачылыу чекге жетген жылла эдиле. Къырал жокъ болгъаны ючюн Каспий флотилия Астраханьнга кёчюрюлгенди, училище уа къоншу къыралны чеклеринде къалгъанды.
Жашарбек Далхатович Астраханьда Каспий флотилияда энтта жыл бла жарым къуллукъ этгенди. Ызы бла туугъан журтуна къайтып, Къабарты-Малкъар къырал университетде аскер кафедраны башчысыны орунбасары болуп кёп жылланы ишлеп тургъанды
Энтта бир уллу мурат
Бюгюнлюкде Атай улу аскерде къуллукъ этмей эсе да, артыкъда магъаналы жумушну толтурады – ёсюп келген тёлюню патриот ниетлеге юйретеди. Ол Сауутланнган кючлени запасда офицерлерини «Мегапир» миллет ассоциациясыны республикада бёлюмюне таматалыкъ этеди.
- Ёсюп келген тёлюню аскер башчыланы, къыралыбызны жигитлерини юлгюсюнде юйретиу магъаналыды. Бу иш хайыр келтирмей къоймайды,-дейди ол.
Жаш адамланы юйретиуге сейир а жыйырма жыл мындан алгъа башланнганды - 2000 жылда Атай улу Россейни кадетлерини битеуроссей къымылдаууна къатышханды, кадет классланы битеуроссей слётларыны штабыны таматасына да тийишли кёрюлгенди.
Ол школлада аскерчи усталыкъгъа юйретиу къымылдау энди башлагъан кезиу эди. Жашарбекни башламчылыгъы эмда аскер комиссариатыны болушлугъу бла Къабарты-Малкъарда да кадет классла къуралгъандыла: Нальчикни 17-чи, 27-чи эм 23-чю школларында.
Шёндю уа корпус кенгергенди - республикада кадет школла бардыла. Аланы курсантлары Севастопольда, Новороссийскде, башха шахарлада эришиулеге къатышып, жетишимле кёргюзтгенлери бла ёхтемленнгенин белгилегенди бизни ушакъ нёгерибиз. «14 жашыбыз аскер вузлагъа киргенлери бек къууандырады. Ол игиди шартды, мындан ары бу иш бютюнда кенгерлигине ышанама»,-деп чертгенди ол.
Алай Атау улуну аллында энтта бир уллу мурат барды – Нальчикде Аскер-тенгиз флотну кадет классын къураргъа. «Бюгюнлюкде полициячыланы, МЧС-ни, кюч структураланы кадетлери окъуйдула. ВМФ-ни классын да аланы юлгюсюнде къураргъа умутлубуз. Алай бла жашларыбыз флотда къуллукъ этиу жаны бла билим алып, артда бу усталыкъгъа кёре вузлагъа кирирле деп ышанабыз»,-дегенди Атай улу.
Ишексиз сайлау
Жаш тёлюню патриот ниетлеге юйретиу ишни чеклеринде уа «Наследники Победы», «Аскерчини анасыны жюреги»,  «Жигитлени къабыргъасы» проектле толтуруладыла.  «Мегапир» организацияны башламчылыгъы бла КъМР-ге Россейни 17 Жигити келгенди. Ала школчула, вузланы студентлери бла тюбешедиле, сорууларына жууапла бергендиле. Сёзге, КъМР-де Совет Союзну Жигити генерал-майор Александр Солуянов, Россейни Жигитлери афган урушну ветеранлары лётчик Владимир Шарпатов бла гвардий подполковник Валерий Кукин эм башхала болгъандыла.
Ёсюп келген тёлю бла бу къыйын эм жууаплы ишни уа жаш адамланы аскер усталыкъгъа сейирлерин къозгъар мурат бла толтургъанын айтады Жашарбек Далхатович. Ол ушагъыбызны окъугъан жашланы флотда къуллукъ этиуню ишексиз сайларгъа чакъырады.
- Россейни ВМФ-ине айырмалыланы аладыла. Флотну офицери не заманда да хурметли, даражалы усталыкъгъа саналгъанды. Морякла эм иги ышанларын, батырлыкъларын кёргюзтедиле. Шёндюгю россейли аскер кючлюдю, флот да жангы техника бла жалчытылыннганды. Тенгиз тюбюнде жюзген кемеде, неда атом кемеде Ата журтубузну къоруулау артыкъда жууаплы, даражалы ишди.  Жашларыбыз ВМФ-ни тизгинлерин сайласала бек сюерик эдим,-дегенди ол ушагъыбызны ахырында.