ЦIыхум хуэдэу, щытыкIэ нэхъ гугъу дыдэхэм иту, щIэмычэу абыхэм я къу­лыкъур ирахьэкI. Псори есащ абыхэм я сакъыныгъэмрэ пэжыныгъэмрэ дзыхь хуащIу. Ахэр IулъхьэкIэ къыпхудэхьэ­хынукъым, зихуэдэ щымыIэ гъусэу къып­хущIэкIынущ икIи цIыхум зыри щыхузэфIэмыкIыж щIыпIэхэм емызэшу щылэжьэфынущ. Кинолог гупхэр къегъэлакIуэ, лъыхъуакIуэ Iуэхухэм, щIэпхъаджащIэхэр къэубыдыным, ахэр хъу­мэным жыджэру къыщагъэсэбэп. Мэ­къуауэгъуэ мазэм илъэси 112-рэ ирокъу Урысейм и ФСИН-м и кинолог IэнатIэр къызэрызэрагъэпэщрэ. Я лэжьыгъэр зэрекIуэкIым, хьэхэр зэрагъасэм къытхутепсэлъыхьащ инструктор-кинолог ­нэхъыжь Сасыкъ Артур.
- 1909 гъэм и мэкъуауэгъуэ мазэм Урысейм къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ и министрым и статс-секретарь Столыпин Пётр и жэрдэмкIэ Санкт-Петербург къыщызэ­рагъэпэщауэ щытащ хьэхэр щапI IуэхущIапIэрэ полицэм ядэIэпыкъунухэр ща­гъасэ школрэ. Ар и къежьапIэу ялъытэ Урысейм и хабзэхъумэ органхэм я кинолог IэнатIэм. КъБР-м и УИС-м и кинолог IэнатIэр къыщыунэхуауэ ябжыр 1994 гъэрщ, МВД-м и къэрал кIуэцIыдзэм я лэжьыгъэм къыщагъэсэбэп хьэхэр щаIыгъ къалэ ­цIы­кIухэр уголовнэ-гъэзэщIакIуэ къудамэм щра­тыжам щегъэжьауэ.
1999 гъэм КъБР-м щыIэ МВД-м и УИН-м и унафэщI, полковник Абыдэ Ахьмэд а унэтIыныгъэмкIэ IэнатIэм и пщIэр ­къиIэтын папщIэ, щаIыгъыну щIыпIэр зэраухуэнумрэ къулыкъум къыщагъэсэбэпыну хьэхэр къызэращэхунумрэ текIуэдэну мылъкур яхухихащ. Ди республикэм и уголовнэ-гъэ­зэщIакIуэ IэнатIэм кинологхэм я махуэу къыщалъытэр 1999 гъэм бадзэуэгъуэм и 19-рщ, хъумакIуэхэм я Iуэхур къызэгъэпэ­щынымкIэ къудамэм и инструктор-ки­нолог нэхъыжь къулыкъур лейтенант нэхъыжь ГъукIэ Руслан хуагъэфэща нэужь.
УИН-м и къудамэхэр кинолог Iуэхухэм зыкIи хуэщIатэкъым икIи хуэхьэзыртэкъым. Зыхуеину тхылъхэр ягъэхьэзырри, щIадзащ хьэхэр щаIыгъыну щIыпIэр ухуэ­ныр, ахэр Iуэхугъуэ щхьэхуэхэм хуэгъэ­сэ­ныр. 2001 гъэм хъумакIуэхэм я Iуэхур къы­зэ­гъэпэщынымкIэ къудамэм кинолог IэнатIэм и унафэщI къулыкъур къыщыунэ­хуащ.
Мы махуэхэм ирихьэлIэу УФСИН-м и щIыналъэ органым кинолог къудамэу ­плIы иIэщ. Абыхэм щылажьэ цIыху 46-р хьэуэ 54-м кIэлъоплъ. ГъащIэм и унэтIыныгъэ куэ­дым ущрохьэлIэ кинологхэмрэ хьэхэм­рэ я зэдэлэжьэныгъэм, псом хуэмыдэжу ар уголовнэ-гъэзэщIакIуэ IэнатIэр зыхуэ­ны­къуэщ. Гъэунэхуныгъэхэм къызэрагъэ­лъэгъуамкIэ, къулыкъум пэрыт хьэхэр ­икъукIэ сэбэпышхуэ мэхъу УИС-м и Iуэ­ху­щIапIэхэм хабзэм къемызэгъ щалэжьы­ныр, щIэпхъаджагъэхэр къыщызэ­пыу­ды­нымкIэ. Абыхэм я щытыкIэ, зыщIыкIэ къудейм щIэпхъаджащIэхэм я мурадыр къы­зэпеудыф.
Хьэ псори пхуэгъэсэнущ, ауэ къулыкъу «езыхьэкIыфынухэр» лъэпкъ щхьэхуэхэм къыхэкIахэрщ. Ахэр овчаркэ, лабрадор, кокое-спаниель, ротвейлер, терьер фIыцIэ хьэ лIэужьыгъуэхэрщ. Абыхэм ящыщ дэтхэнэми, я жыджэрагъ-жанагъым елъы­тауэ, хьэл зэхуэмыдэхэр яIэщ. УИС-м и IэнатIэм хэзэгъэнукъым шынэкъэрабгъэ­хэр, егъэлеяуэ бзаджэхэр, кинолог-IэщIагъэлIым и жыIэр зымыгъэзащIэхэр, ап­­хуэдэуи щагъасэкIэ, щадэджэгукIэ Iуэ­хум димыхьэххэр. КъыпщыхъункIэ хъунущ колониехэм щыIэхэр хьэ бзаджэхэрауэ, ауэ ар пэжкъым. Абы я губжьыр унафэ ­хуащIам тетущ къызэрагъэлъагъуэр. Псалъэм папщIэ, къалъыхъуэ хьэпшыпыр ­къагъуэта нэужь, хьэхэм макъыншэущ ­хъыбарыр къузэрагъащIэр. Апхуэдэу абы­хэм Iэуэлъауэншэу къагъуэтыфынущ зи лъэужьыр «хэзыгъэгъуэщэжа» цIыхур, зи бжэхэр гъэбыда автомобилым ис щIэпхъаджащIэр, нэгъуэщI лэжьыгъэ куэди ягъэ­зэщIэфынущ. Хьэхэм Iэзагъ къагъэлъа­гъуэу я къулыкъур ирахьэкIын папщIэ, илъэс бжыгъэ зыбжанэкIэ гъэсэн хуейщ. Абы дэлажьэ цIыхум хьэр фIыуэ илъагъуу, Iэсэу щытыпхъэщ. Ар кинологым и IэщIагъэм къигъэув Iуэхугъуэ нэхъыщхьэхэм ящыщщ. Псэущхьэхэм ядэлэжьэныр псоми яхузэфIэкIыркъым. А щIэныгъэм ухуе­джэфынукъым, ар пхэлъын хуейуэ аращ. КъищынэмыщIауэ, кинологыр цIыхуфIу щы­тыпхъэщ, сыт щыхьэкIэ жыпIэмэ хьэ­хэм абыхэм я щытыкIэр фIы дыдэу зыхащIэ.
Хьэр гъэсэн щыхуейр мазибгъум щы­щIэдзауэ илъэситI ныбжьым итыхукIэщ. Лъэхъэнэ къэскIэ зэщхьэщыхауэ Iуэхугъуэ щхьэхуэхэм джэгукIэ жыпхъэм иту хуа­гъасэ. Апхуэдэ Iуэху бгъэдыхьэкIэмкIэ хьэ­хэр нэхъ къыпхудохьэх, зыIэпишэурэ я зэ­фIэкI псори къызэкъуах.
- Кинолог сыхъунур сызэрыцIыкIурэ си хъуэпсапIэт, сыт щыгъуи хьэ сиIащ. Армэм сыщыщыIами, къулыкъу щысщIар кинолог частырщ, къыщызгъэзэжам сщIэрт IэщIагъэ схуэхъунур зыхуэдэри сыщы­лэ­жьэнури. Хьэм псори къыгуроIуэ, псалъэр­къым ахъумэ. Абыхэм я лъагъуныгъэм ­гъунэ иIэкъым, - къыджеIэ кинолог Са­сыкъ Артур.