«Атам мени адамланы, республикабызны сюерге, халкъыбызны излемлерин неден да алгъа салыргъа юйретгенди»

КъМР-ни Башчысы Казбек Коков республикалы эм федерал информация органланы журналистлери бла тюбешип, аланы сорууларына жууапла бергенди. Жыйылыугъа уа басма органны, телевиденияны бла радиону 24 келечиси къатышхандыла. Эки сагъатха жууукъ баргъан ушакъны кезиуюнде Казбек Валерьевичге коронавирусха къажау мадарланы, туризмни айнытыуну, миллет проектлени жашауда бардырыуну, инвестицияланы кёбейтиуню, суу бла жалчытыуну, СМИ органланы ишлерин жангыртыуну юслеринден соруула берилгендиле.
Бу тюбешиу биринчи болгъанын айтырчады. Болсада республиканы башчысы битеу соруулагъа да ачыкъ жууапла бергенин, ол экономика, социал сферада болум бла бирге юйюрюню, кесини жашаууну, атасы Валерий Мухамедовични юслеринден да айтханынбелгилерчады. Ол угъай, провокация халлы сорууладан да къачмагъанды.
Тюбешиуню ача, Казбек Валерьевич быллай ачыкъ ушакъла халкъгъа власть органла тамамлагъан жумушланы юслеринден тюз шартланы билдирирге онг бергенлерин чертип, аны тёрели этерге кереклисин айтханды.
Ковид
Биринчиден, сёз коронавирусха къажау мадарланы юслеринден баргъанды. Казбек Коков ахыр ыйыкъда вакцинация тири баргъанын, 7 минг адамгъа дарман салыннганын чертгенди. «Битеу да бирге 51,4 мингден аслам инсан салдыргъандыла бу жукъгъан ауруугъа къажау вакцинаны. Бу ишни магъаналылыгъын ангылатыуну андан ары бардырыргъа керекди. Аурууну биз жаланда вакцинаны болушлугъу бла хорларыкъбыз»,-дегенди ол.
Коронавирус жангыдан жайылып башлагъаны ючюн вакцинацияны борчлу этерге мурат бармыды деп да соргъандыла. Казбек Валерьевич хал Москвада къыйын болгъанын, анда дарманны аны ючюн борчлу халда салдырыргъа кереклисин чертгенди. «Алай бизни республикада эпидемиология болум контрольдады. Аны ючюн борчлу вакцинацияны кийирирге белгиленмейди»,-дегенди ол.
Былтырча кафелени, ресторанланы, халкъ бирге жыйылгъан башха жерлени ишлерине чек салыргъа белгиленмегенин, хал контрольда болгъанын билдиргенди ол. Болум осалгъа айланырына къоркъуу чыкъса, республикада хазырланыу жумушла толтурулгъандыла: дарманла, медицина оборудование, больницалада саусузланы жерле бла жалчытыуда бир тюрлю кемчиликле, чырмаула жокъдула.
Саулукъ сакълау
Инсанланы льготалы дарманла бла жалчытыуну юсюнден да баргъанды сёз. Казбек Коков быйыл бу жумушлагъа бюджетде 400 миллион сом салыннганын билдиргенди. «Бир ненча жыл мындан алгъа жаланда 176 миллион бёлюне эди. Алай быйылгъы ёлчем да азды, аны ёсдюрюр ючюн къолдан келгенни этерикбиз»,-дегенди ол.
Саулукъ сакълауну модернизациясыны юсюнден да соргъандыла. Быйыл а 50 объектни ишлетирге (13 объект) бла жангыртыргъа (37 объект) борчла салыннгандыла. Бу жумушлагъа 1,2 миллиард сом барды бюджетде.
Системаны жангыртыуну чеклеринде уа Нальчикде жангы поликлиника ачаргъа мурат барды. Бюгюнлюкде 1-чи номерли поликлиника 78 минг адамны жумушларын толтурады, ол а артыкъда кёпдю. Аны себепли жангы учреждение ачаргъа оноу этилгенди. Ол эки жылны ичинде битдирилликди.
Бюджет
Республиканы оноучусу бюджет политиканы юсюнден да айтханды. Былтыр ол 55 миллиард сомдан озгъанды, ол а аны аллында жылны 135 проценти тенглиди. Къырал борчну азайтып, коммерциялы кредитледен къутулургъа онг болгъанын иги жетишимге санагъанды. Процентлени тёлеуден аялгъан ахча уа (300 миллион сомдан артыкъ) социал жумушлагъа къоратылады.
Болсада Казбек Валерьевич бюджет ахчаны республиканы хар инсанына юлешгенде алыкъа ёлчемле аз болгъанларына, бу жаны бла биз Шимал-Кавказ федерал округдан артха къалгъаныбызгъа, аны ёсдюрюрге кереклисине эс бургъанды.
Туризм
Республиканы аллында туризмни айнытыуда уллу муратла бардыла. Ала жашауда бардырылгъанларына уа Чирик кёлледе ишленнген солуу ара да шагъатлыкъ этеди. Мындан ары энтта къаллай проектле болгъанларыны юсюнден соруугъа жууап бере, республиканы оноучусу Элбрусну тийреси бла бирге Чегем, Черек районланы эмда Жылы-Сууну рекреация онгларын айнытыргъа уллу муратла болгъанларын чертгенди.
Бизге келген къонакъланы саны жаланда карантин ючюн ёсмегенин да айтханды. «Бюгюнлюкде Россейде ич туризмни айнытыугъа баш магъана бериледи, инфраструктура проектле тамамланадыла. Мен бир ненча кере айтханма, Нальчикде бальнеология курортланы жангыртыу энчи магъаналыды. Дагъыда Нальчикде шёндюгю излемлеге келишген къонакъ юйле, санаторийле къурау жаны бла уллу проектле да бардыла. Сабийлени солууларын къураугъа да баш магъана бериледи. Ол мурат бла «Башил» эм «Чегем» базала жангыртыллыкъдыла, анга инвесторла табылгъандыла»,-дегенди ол.
Элбрусну айнытыуну юсюнден айтханда, 2024 жылгъа дери Шимал-Кавказны курортлары корпорация анда канат жолла бла трассала ишлетирикди. Бу жумушлагъа 14 миллиард сом къоратыллыкъды. «Алай бла тау-лыжа курорт жангы даражагъа чыгъарыкъды»,-дегенди ол.
Чегетни айнытыу жаны бла программа къуралгъанды. «Курортда битеу къурулуш ишле бир низамгъа кёре бардырыллыкъдыла, ким, къайда, къалай сюйсе да ишлерик тюйюлдю»,-деп белгилегенди ол.
Огъары Малкъарда Кюнлюм бурун элни тарых магъанасын айтып, аны бузулуудан сакъларгъа тилек да этилгенди. Казбек Валерьевич бу сорууну контрольгъа алгъанды, экспертлени чакъырып, тийишли мадарла этерге сёз бергенди.
Экология
Тамбукан кёл федерал иеликге бериледи деген хапарла тюзмюдюле, деп да соргъандыла. Казбек Валерьевич ала терс болгъанларын, бюгюнлюкде республика аны аурууланы багъыуда хайырлы ышанларын сакъларгъа борчлу болгъанын чертгенди.
Кир-кипчик жыйылгъан жерлени кетериуню, череклени жагъаларын багушдан тазалауну юсюнден да айтылгъанды. Казбек Коков регион оператор ишлегенин, бюгюнлюкде бу жаны бла болум тюзеле баргъанын чертгенди. «Алай жамауатдан тилеригим, хар бирибиз да табийгъатны аллында жууаплылыкъны ангыларгъа борчлубуз, экология культураны айнытыргъа керекди»,-дегенди ол.
Жолла
Казбек Валерьевич кеси машинасында жоллада айланып, аланы болумларына къарагъанын белгилеп, алагъа къаллай багъа берирге боллукъду, деп да соргъандыла. Ол трассала къоркъуусуз эм качестволу болургъа, шёндюгю излемлеге келиширге кереклисин чертгенди. Аны ючюн а, биринчиден, уллу трассала жангыртылып башлагъандыла, алай бла уа жолланы 85 проценти шёндюгю излемлеге келишдирилликди. «Анга ахча барды»,-деп къошханды ол.
Дагъыда Ташлы-Талагъа баргъанда Шимал Осетия-Алания Республиканы чеги бла ётерге тюшгенини, ол а элчилеге чырмаула этгенини юсюнден да айтылгъанды. Республиканы оноучусу сорууну магъаналылыгъын чертип, тийишли оноула этилликлерин билдиргенди.
Жашауу бла байламлы соруула
Казбек Валерьевич юйюрюню, кесини жашаууну юсюнден сорууладан да къачмагъанды. Алагъа жууаплай, районлада, элледе болуп, алада жангырыу жумушланы, республика къалай тюрленнгенин кёрсе солугъанын, ыйых кюнледе юйюрю бла бирге болгъанын айтханды.
Кичи къызы ара шахарлада вузлагъа кирмей, Къабарты-Малкъар къырал университетни медицина факультетин нек сайлагъанын ангылата, ол аны сайлауу болгъанын чертгенди. «Сабийликден да медицинаны сюйгенди. Бизни университет берген билим а башхаладан кемди деп айталмайма. Ненча аламат врачыбыз мында окъуп, уллу клиникалада жетишимли ишлейдиле»,-дегенди.
Къолунда кёп жылланы ичинде бир сагъатны жюрютгенине да эс бургъандыла. Казбек Валерьевич аны 30-жыллыгъына атасы Валерий Мухамедович саугъалагъанын, андан бери аны къолундан тешмегенин билдиргенди.
Сюйген машинасы «Патриот» болгъанын да букъдурмагъанды.
«Ара поликлиника» республиканы башчысыны анасы Виолетта Таубиевнаныкъыды, дегенлеге жууапны да бергенди ол. «Бу поликлиникада мени юйюрюмю бир акциясы да жокъду. Анам аны башчылары бла шуёхлукъ жюрютеди, алагъа ишлерин къураргъа болушады ансы»,-дегенди ол.
Жамауат аны атасы Валерий Мухамедович бла тенглешдиргени ишде болушлукъму, неда чырмауму этеди, деп да соргъандыла. «Мени атам бла тенглешдирселе, къууаннган, учуннган этеме. Ол мени адамланы, республикабызны сюерге, халкъыбызны излемлерин неден да алгъа салыргъа юйретгенди»,-дегенди ол.
Кадрла
Эки жылны ичинде министрле къуллукъларына салынмай тургъанларына, ахырында уа команда артыкъ бек жангыртылмагъанына халкъны жанындан даула болгъанларын да билдиргендиле журналистле.
Казбек Валерьевич власть органлада тюрлениуле жокъдула дегенле жангылгъанларын белгилегенди. Аны айтханына кёре, муниципал даражада бюгюнлюкде къуллукъчуланы орталыкъ жыл санлары 40-45 жылгъа жетеди. «Жангы бийиклик» кадр конкурсдан сора уа фахмулу, къураучу хунерлери болгъан жаш адамла ачыкъланнгандыла. Аладан кадр резерв къуралгъанды, бир-бирлери уа тюрлю-тюрлю жерледе ишге тохташхандыла.
- Мени акъылыма кёре, келе-келип, болгъанны баш тёбен этерге жарамайды. Кадрланы жангыртыу аз-аздан барады. Къуллукълада тохташханланы сынауларын да унутургъа жарамайды, жаш адамла аладан юйренедиле. Командагъа эртте ишлеп кетгенлени къайтаргъанма деген дауну да эшитгенме. Алай аланы билимлерин республиканы айнытыуда хайырланыргъа тийишлиди,-дегенди ол.
Къыралны сенатында КъМР-ни келечилеринден бири бла къажаулукъ барды деген хапарны тюзлюгюн бла терслигин ангылатырын да тилегендиле. Казбек Коков аланы республикада келишиулюкню, тынчлыкъны бузаргъа кюрешгенле жайгъанларын чертгенди. «Сенаторларыбыз Арсен Каноков, Улбашланы Мухарбий да республиканы, къыралыбызны айнытыу жаны бла магъаналы жумушла толтурадыла, бизни сейирлерибизни къоруулайдыла. Мен Къабарты-Малкъарны алгъыннгы оноучуларыны барысына да хурмет этеме»,-дегенди ол.
Тюбешиуде соруула энтта болгъандыла. Казбек Валерьевич инвестиция онгланы, эллени суу бла жалчытыу проектлени, эл мюлкде салыннган борчланы юслеринден да билдиргенди.

Тикаланы Фатима.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

29.03.2024 - 09:05

БАХЧАЛАНЫ БУЗДАН КЪОРУУЛАРГЪА – 40 МИЛЛИОН СОМ

Быйыл эл мюлк жерлени буз уруудан къорууларча мадарлагъа Къабарты-Малкъарны бюджетинден 40 миллион сом бёлюнюрюкдю.

29.03.2024 - 09:04

КАРТОФДАН БАЙ ТИРЛИК КЪУУАНДЫРАДЫ

Шимал-Кавказстатны управлениясындан  билдиргенлерича, былтыр Къабарты-Малкъарны  мюлклерини барысында да картофдан  154,6 минг тонна  жыйылгъанды.  Ол былтырдан 1,8 процентге кёпдю.

29.03.2024 - 09:04

ТАНГ КЕСЕК КОНСЕРВА ЧЫГЪАРЫЛАДЫ

Къабарты-Малкъар тахта кёгетледен консервала жарашдырыу бла эки жылны ичинде алчы жерни алады. Ол санда былтыр, 363,8 миллион банка чыгъарылгъанды.

28.03.2024 - 10:01

НИЕТ ХАЗНАБЫЗНЫ АЙНЫТХАНЛА

Халкъыбызны ниет жетишимин кёргюзтген Къулийланы Къайсын атлы Малкъар театрны къуралыуу озгъан ёмюрню 1930-чу жылларында башланнганды. 1935 жылда А.

28.03.2024 - 09:03

ГИТЧЕ ЭМДА ОРТА БИЗНЕСНИ МАГЪАНАСЫ УЛЛУДУ

Къайсы къыралда неда аны ичинде субъектде экономиканы айнытыугъа уллу къошумчулукъ этгенле гитче эмда орта бизнес бла кюрешгенледиле эмда энчи предпринимательледиле.