|
|
ЗэфIэкI инхэр зиIэ Гъэунэ Анзор
11 июня, 2021 - 07:01
Адрей бэнэкIэ лIэужьыгъуэхэм елъытауэ, Япониер зи къежьапIэ дзюдор ди гъащIэм къыщыхыхьар нэхъ иужьыIуэкIэщ - ХХ лIэщIыгъуэм и кIэухращ. Апхуэдэу щыт пэтми, адыгэхэр абыи щехъулIащ.
ЖыпIэну ирикъунщ Мудрэн Беслъэн Олимп чемпион зэрыхъуар, Тау Хьэсэнбий Олимп джэгухэм домбеякъ медалыр къызэрыщихьар, Джэданэ Алим Европэми дуней псоми текIуэныгъэ инхэр зэрыщиIар. НэгъуэщI куэдми я гугъу пхуэщIынущ, ауэ нобэ дызытепсэлъыхьыну дыхуейр Урысей Федерацэм тIэунейрэ и чемпион, Европэм и гуп зэпеуэм щытекIуа, IэщэкIэ ЗэщIэузэда Къарухэм я дунейпсо чемпионатым пашэ щыхъуа, Гран-При зэхьэзэхуэм бжьыпэр щиубыду «дыщэ бгырыпхыр» зыхуагъэфэща, спортым дунейпсо классымкIэ и мастер, къэралым дзюдомкIэ и командэ къыхэхам и тренер нэхъыжь Гъэунэ Анзорщ.
Адыгэхэм ижь-ижьыж лъандэрэ фIыуэ ялъагъу икIи зэфIэкI инхэр щаIэщ бэнэкIэ лIэужьыгъуэхэм. Уеблэмэ тхыдэм къыхощыж кIэсэгъу пщы пашэ Редадэ урысыпщ Мстислав зэребэнауэ щытар. Зэбэнурэ я лIыгъэр здынэсыр зэхэгъэкIыныр иджыри ди лъэпкъэгъухэм я лъым хэтщ. Дунейпсо утыкур зыгъэбжьыфIэ щIалэхэщ адыгэ бэнакIуэхэр. Яхэтщ абыхэм Олимп чемпионхэри, ЩIы хъурейми, Европэми, Совет Союзми, Урысей Федерацэми щытекIуахэр. А ехъулIэныгъэ инхэр зыIэрызыгъэхьахэр щIэблэм щапхъэ яхуохъу икIи ахэр я гъуазэу езыхэри лъагапIэщIэхэм хуокIуэ.
Ди къэралым дзюдом цIыху минхэр щыдихьэхащ икIи а спорт лIэужьыгъуэр къезыгъэжьа японхэр абыхэм ирагъэкIуэтэкIыну яхузэфIэкIащ. Гухэхъуэщ Урысей Федерацэм и гуп къыхэхам сыт щыгъуи адыгэ щIалэхэр зэрыщыкуэдыр икIи ехъулIэныгъэшхуэхэр зэраIэр. Къэбэрдей-Балъкъэрым щагъэсауэ ди пщIэр дунейпсо утыкум щызыIэтахэм ящыщщ Гъэунэ Анзор.
КъэщIэгъуейщ цIыхум и гъащIэ гъуэгуанэр зэриубзыхунур. ДзюдомкIэ ехъулIэныгъэшхуэхэр зыIэрызыгъэхьэну къызыпэщылъ щIалэр 1972 гъэм къыщалъхуащ Налшык щыпсэу адыгэ тхакIуэ цIэрыIуэ Гъэунэ Борис и унагъуэм. ФIэщщIыгъуейщ куэдым хуагъэфэщауэ мамыр IэщIагъэ дыдэм пэрыт адэм и къуэр спортсмен цIэрыIуэ иужькIэ хъуну. АрщхьэкIэ щысабийм щегъэжьауэ Анзор спортым хуабжьу дихьэхащ. ЛIэужьыгъуэ куэдым абы зэфIэкI хъарзынэхэр къыщигъэлъагъуэрт. КIуэрт ар гимнастикэм, джэгурт баскетболрэ футболрэ, бэнэкIэ зэмылIэужьыгъуэхэми дихьэхырт. А псоми хэплъэжри… дзюдор къыхихащ.
- Сыт дзюдом сыщIыдихьэхар? - жеIэ Анзор. - Абы и утыку итыкIэр, бэнэкIэр зэрекIуэкIыр арагъэнщ. Къапщтэмэ, сэ сыдахьэх щхьэзакъуэ зэныкъуэкъуныгъэ псоми. Дзюдор си псэм нэхъ къещтэ, ар си гъащIэщ.
Езы гъащIэм мызэ-мытIэу игъэунэхуащ а спорт лIэужьыгъуэм Анзор хуиIэ фIылъагъуныгъэр, иджыри зэ егупсысыжыну Iэмал къритым хуэдэу. ЖыпIэну ирикъунщ япэ илъэситI-щым текIуэныгъэм и IэфIагъыр зэи зэрызыхимыщIар, зэхьэзэхуэ 30 - 40 хуэдизым хэта пэтми. АрщхьэкIэ езыми и тренер Ныр Сефи я щхьэ мыгъуагъэ хуахьыжыртэкъым икIи ерыщу я мурадым хуэкIуэрт. ЯщIэрт я псэр пыхуу зэрызагъасэр псыхэкIуадэ зэрымыхъунур. ИкIэм-икIэжым япэ ехъулIэныгъэри къалъэIэсащ! Ещанэ увыпIэр зэхьэзэхуэ гуэрым щиубыдри, жэз медалымрэ щIыхь тхылъымрэ Анзор къратащ. Ахэр хуэсакъыпэу нобэми Гъэунэхэ я унагъуэм щахъумэ. АдэкIэ псыдзэр къыщиудам хуэдэт икIи зы ехъулIэныгъэм адрейр къыкIэлъыкIуэу хуежьащ. 1989 гъэращ текIуэныгъэ нэс Анзор щызригъэгъуэтар. Курыт еджапIэм и епщIанэ классым иджыри щIэсу ар щытекIуащ Кременчуг къалэм щекIуэкIа Совет Союзым ныбжьыщIэхэм я чемпионатым. АрдыдэмкIэ гъэзэщIа хъуащ спортым и мастерым и мардэхэри.
ИужькIи ехъулIэныгъэ куэд иIащ Гъэунэ Анзор. АрщхьэкIэ игъащIэ псокIэ и гум IэфIу илъынущ 1997 гъэм Хорватием щызэхэта IэщэкIэ ЗэщIэузэда Къарухэм я дунейпсо гуп чемпионатыр. Урысей Федерацэм и щIыхьыр абы щызыхъумэр Къэбэрдей-Балъкъэрым, Адыгейм, Къэрэшей-Шэрджэсым щыщхэм я закъуэт. А бгырыс щIалэ ахъырзэманхэм я хьэрхуэрэгъу псори хагъэщIащ икIи яхуэфащэ дыдэу дуней псом я чемпион хъуахэщ.
КъыкIэлъыкIуэ илъэсым а гуп дыдэр Тыркум и Истамбыл къалэм ягъэкIуащ, Европэм и Кубокым щIэбэныну. Аргуэрыжьти, ехъулIэныгъэ иныр зыIэрагъэхьащ! Тыркум щыпсэу ди лъэпкъэгъухэм абы дэрэжэгъуэ мыухыж къаритащ икIи лIыхъужь дыдэхэм хуэдэу яIэтащ. «Атеке» хьэщIэщ цIэрыIуэм и конференц-залым адыгэ бэнакIуэхэм я щIыхькIэ махуэшхуэ пшыхь дахэ дыдэ къыщызэрагъэпэщат. Ар зэи гум имыхужынщ. Псалъэм къыдэкIуэу къыхэдгъэщынщи, Къэбэрдей-Балъкъэрым, Адыгейм, Къэрэшей-Шэрджэсым щыщ защIэкIэ захагъэува Урысей Федерацэм и командэ къыхэхар IэщэкIэ ЗэщIэузэда Къарухэм я дунейпсо чемпионатымрэ Европэм и Кубокымрэ зэрыщытекIуар нэхъапэм зэи къэмыхъуа Iуэхугъуэ телъыджэт.
Дэтхэнэ зы спортсменым и дежкIи лъагапIэ нэхъ ин дыдэр Олимп джэгухэм щытекIуэнращ. Ди жагъуэ зэрыхъущи, езым емылъыта щхьэусыгъуэхэм къыхэкIыу, Гъэунэ Анзор и дежкIэ ар хъуэпсапIэ къудейуэ къэнащ.
2000 гъэм Австралием и къалащхьэ Сидней щекIуэкIа Гъэмахуэ Олимп джэгухэм ягъэкIуэнухэм ящыщу япэу зи цIэ къраIуэу щытар адыгэ щIалэращ. Анзорт щыбанэ хьэлъагъым зыми шэч къытримыгъэхьэу щыпашэр. АрщхьэкIэ Олимпиадэм кIуар нэгъуэщIщ - спортым щаIэ зэфIэкIхэр лъэныкъуэ ирагъэзри, нэфI-нейр япэ ирагъэщащ. Апхуэдэу къэхъуну зыми хуигъэфэщатэкъым. Псоми къыжраIэ зэпытт: «Еуэ, Анзор, укъимыкIуэт! И чэзу хъуащ текIуэныгъэ нэхъ ин дыдэхэр зыIэрыбгъэхьэну, лъагапIэщIэхэр къэпщтэну». Езыми ищIэрт зыхэт килограмм 60-м нэс зи хьэлъагъхэм я гупым щыяпэу зэрыщытыр икIи Олимп джэгухэм кIуэну Iэмал гъуэзэджэ зэриIэр.
- ПщIэрэ, сыт щыгъуи аращ, - нэщхъейуэ игу къегъэкIыж Анзор, - нэхъуеиншэу зыгуэрым уи нэр къыхуикIмэ, къыщохъулIэр закъуэтIакъуэщ.
НэфI-неягъэкIэ Олимпиадэм зэрамыгъэкIуар Гъэунэм хуабжьу зыхищIащ. Дэтхэнэ зы спортсменми ар удынышхуэ хуэхъуфынут, афIэкIа зэи утыку къимыхьэжын хуэдэу. Анзори зы гукъыдэж иIэжыртэкъым. Иджыри къэс гугъу зэрехьами, адэкIэ къыпэщылъми зы мыхьэнэ имыIэжу къыщыхъурт. Апхуэдэхэм и деж куэд дыдэ елъытащ Iыхьлыхэм, благъэхэм, ныбжьэгъухэм, тренерхэм, укъэзыцIыху къудейхэм къыбжаIэм, зыкъызэрыпщIагъакъуэ щIыкIэм. Абыхэм Анзор утыку къранакъым икIи, щхьэж зэрыхузэфIэкIкIэ, гъащIэм ар къыхашэжащ. ПсэкIи IэпкълъэпкъкIи лъэщ щIалэри нэфI-неягъымрэ гугъуехьхэмрэ иращIыкIакъым, атIэ нэхъ ерыщыж, быдэж ящIащ.
Олимпиадэр щекIуэкIа илъэсым къыкIэлъыкIуа 2001 гъэм Анзор щытекIуащ Белоруссиемрэ Урысей Федерацэмрэ я къалащхьэхэм щызэхэта дунейпсо зэпеуэхэм. Абы щыгъуэми, Гран-При зэхьэзэхуэм пашэ зэрыщыхъуам папщIэ къехъуэхъури «дыщэ бгырыпхыр» къыIэщIилъхьауэ щытащ Мэзкуу и Iэтащхьэ Лужков Юрий.
ЕхъулIэныгъэхэмкIэ къулейуэ щытащ адрей илъэсхэри. 2002 гъэм Гъэунэ Анзор зыхэта Урысей Федерацэм и гупым Европэм щыщ къэралхэм я командэ къыхэхахэм я чемпионатым ещанэ увыпIэр къыщихьащ икIи ди лъахэгъу щIалэм жэз медалыр къыхуагъэфэщащ. ТекIуэныгъэ инхэр абы щызыIэригъэхьащ Германием, Белоруссием, Венгрием, Урысей Федерацэм, Къэзахъстаным, нэгъуэщI щIыпIэхэми щыIа дунейпсо зэхьэзэхуэхэм.
КIэщIщ икIи нашэкъашэщ цIыхум спортым щикIу гъуэгуанэр. Абы щызыхыбощIэ текIуэныгъэхэм я IэфIагъри хэгъэщIэныгъэхэм я дыджагъри. А псоми нэсу пхрыкIащ Гъэунэ Анзор икIи зыми и щхьэр игъэунэзакъым, и лъэри щIигъэхуакъым. БэнакIуэ лъэщым зэрихабзэу, ар традзэми къэтэджыжыфащ, лъагэу яIэтми зыкъыфIэщIыжакъым.
Гъэунэ Анзор Къэбэрдей-Балъкъэрми Урысей Федерацэми дзюдомкIэ и тхыдэм лъэужь дахэ къызэрыщигъэнам шэч хэлъкъым. Ар езым и закъуэ фIыщIэу зэи къилъытакъым икIи хуэфэщэн пщIэ ин яхуещI и гъэсакIуэхэу Лукьянов Геннадий, Мэкъуауэ Къазбэч, Кастрыкин Владимир (и ахърэтыр нэху Тхьэм ищI), Ким Игорь, Бэджыдэ Вячеслав, ЛIыцэр Хьэзрэт сымэ. Абыхэм, дауи, къахегъэщхьэхукI и япэ тренер, илъэс тIощIым нэблагъэкIэ зыдэлэжьа Ныр Сеф. Дэтхэнэми Анзор хьэл-щэныфI гуэр къыхилъхьащ, бэнэкIэм и Iэмал гъуэзэджэхэр къригъэщIащ, цIыху нэсрэ спортсмен лъэщрэ къыхищIыкIащ.
Иджы Гъэунэр адрейхэм ядогуашэ дзюдом щызэригъэгъуэта зэфIэкI инхэмкIэ. Урысей Федерацэм и командэ къыхэхам и тренер нэхъыжьу щыткIэрэ, абы ди къэралым и щIыхьыр дунейпсо утыкум и гъэсэнхэм щарегъэIэт. Шэч хэлъкъым абыхэм Олимп чемпионхэри мымащIэу къазэрыхэкIынум, и гупым щыщхэм яхэт Мудрэн Беслъэн илъэситIрэ ныкъуэрэ ипэкIэ къызэрехъулIам хуэдэу.
Урысей Федерацэм дзюдомкIэ и командэ къыхэхам адыгэхэм я нэхъыбэ зы лъэпкъи хэткъым. Хьэлъагъ зэмылIэужьыгъуэхэм бжьыпэр щаIыгъщ Европэми дуней псоми увыпIэ нэхъ лъагэ дыдэхэр къыщызыхьа бэнакIуэ лъэрызехьэхэу Мудрэн Беслъэн, Джэданэ Алим, Хьэбэчыр Мурат, Къамбий Аслъэн, Куржы Уэлий, Бабыгуей Олег сымэ, нэгъуэщIхэми. Нобэ къэралым и гуп къыхэхам и тренер нэхъыщхьэщ Олимп джэгухэм домбеякъ медалыр къыщызыхьа Тау Хьэсэнбийрэ абы и дэIэпыкъуэгъу, Гран-При дунейпсо саугъэтыр зыIэщIэлъ Гъэунэ Анзоррэ. Абыхэм ерыщу зыхуагъэхьэзыр мы гъэм Японием щекIуэкIыну Гъэмахуэ Олимпиадэм. Фигу къэдгъэкIыжынщи, а къэралращ дзюдор къыщежьари, ехъулIэныгъэ нэхъыбэ зиIэри. АрщхьэкIэ ди щIалэхэр хэгъэрейхэм къазэрыпимыкIуэтынум шэч хэлъкъым.
2016 гъэм Рио-де-Жанейрэ щекIуэкIыну Олимпиадэм Сочэ зыщыхуэзыгъэхьэзыр ди бэнакIуэхэм яхуэза нэужькIэ, Урысей Федерацэм и Президент Путин Владимир ауэ сытми къыгуихыу жиIауэ щытакъым: «Дзюдор къыщежьар Япониеращ, ауэ абы щыщхэми дакъыщIыпикIуэтын щыIэкъым. Сэ мыбы зыщызыгъасэхэм ящыщ зым сепсэлъылIати, ар къэбэрдей щIалэу (зи гугъу ищIыр Мудрэн Беслъэнт - Ж.З.) къызжиIащ. Абы и зэфIэкIхэм ятепщIыхьмэ, къэбэрдейхэр японхэм хъыжьагъэкIэ йофIэкI».
Адыгэхэм апхуэдэ пщIэрэ щIыхьрэ къахуезыгъэщIхэм ящыщ зыщ дзюдоист цIэрыIуэу щытауэ иджы тренер гъуэзэджэ Гъэунэ Анзор.
 |
19.04.2024 - 09:01 Тамбукъан гуэл шыугъэм илъэс 700 тхыдэ къызэринэкIащ. Абы ит псыр ижыркъым, мыл ткIужхэмрэ уэшххэмкIэ ирикъуу аращ. Абыхэм къадэкIуэу ябрууауэ щыта жапIэхэмкIэ абы хохъуэ минеральнэ псы. |
 |
19.04.2024 - 09:01 2024 гъэм и япэ мазищым къызэрагъэлъагъуамкIэ, хьэщIэщым къыщыувыIэну махуэу зыщрагъэтхамрэ абы щыщIэтIысхьа махуэмрэ я зэхуакум дэлъ пIалъэм и кIыхьагъымкIэ Къэбэрдей-Балъкъэрым къэралым и щIыналъ |
 |
18.04.2024 - 12:25 2024 гъэм и япэ мазищым къриубыдэу Къэбэрдей-Балъкъэрым зыщызыплъыхьыну къэкIуа туристхэм я бжыгъэр мин 398-рэ хъуащ икIи ар процент 24,8-кIэ нэхъыбэщ къапщытэж лъэхъэнэм ирихьэлIэу нэгъабэ щыIа бж |
 |
18.04.2024 - 10:01 УФ-м и Правительствэм и УнафэщIым и къуэдзэ Хуснуллин Марат иджыблагъэ иригъэкIуэкIащ «Урысеймрэ ислъам дунеймрэ: KazanForum» дунейпсо экономикэ зэхуэсым и къызэгъэпэщакIуэ комитетым и зэIущIэр. |
 |
18.04.2024 - 09:03 Урысейм иджырей пятиборьемкIэ пашэныгъэр къыщыхьыным хуэунэтIа зэхьэзэхуэ иджыблагъэ Киров къалэм щекIуэкIащ. |
|
