ДыщэкI КIунэ и цIэр зэрехьэ

Шэджэм къалэм ЩэнхабзэмкIэ и уардэунэм накъыгъэм и 26-м пшыхь гуапэ щекIуэкIащ. Ар ира­щIэкIащ РСФСР-м и цIыхубэ артисткэ, Совет ЩIэнгъуазэ Иным  иратха, зи гуа­щIэр къалъыта ДыщэкI КIунэ и цIэр IуэхущIапIэм зэрыфIащым. Зэ­хыхьэр ирагъэкIуэкIащ КъБР-м­ щIыхь зиIэ и артист Хьэмырзэ Ахьмэдрэ ЩоджэнцIыкIу Алий и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей къэрал драмэ театрым и артисткэ ХьэхъупащIэ ФатIимэрэ.
Пшыхьым кърихьэлIахэм ягу къагъэкIыжащ Ды­щэкI КIунэ и гъащIэмрэ и лэжьыгъэхэмрэ. Сценэр фIыуэ зылъагъуу, абы щыджэгу къудей мыхъуу щыпсэууэ щыта артисткэм и цIэр Къэбэрдей-Балъкъэрым и щэнхабзэмрэ гъуазджэмкIэ я тхыдэм дыщэ хьэрфхэмкIэ тхауэ къыхэнащ. Ар зымыцIыху республикэм къигъуэтэ­гъуейт. Абы и гъащIэр хуэгъэпсат театр гъуазджэм гу къабзэрэ псэ хьэлэлкIэ хуэлэжьэным.
1935 гъэм библиотекэ лэ­жьыгъэм хурагъэджэну илъэс 14 ныбжьым иту ар Псыхуабэ ягъэкIуащ. Курсым щыIэхэм спектакль ягъэувауэ, абы еплъа Къал­мыкъ БетIал ДыщэкIым къы­лъыса ролыр зэригъэ­зэщIар игу ирихьауэ жаIэж. Уеблэмэ, арэзымэ, Москва щыIэ ГИТИС-м игъэкIуэну къыжриIат. Ауэ ДыщэкIыр щеджар Налшык къалэ дэт театр студиеращ.
1937 гъэм Къэбэрдей театрыр къызэIуахащ. Япэу сценэм къихьахэм яхэтащ КIунэ. Корнейчук Александр и «Платон Кречет» пьесэм хэт Лидэ и ролыр игъэзэщIащ абы щы­гъуэм. КIунэ Къэбэрдей драмэ театрым зэрыщылэжьа илъэс 65-м къриубыдэу роль 250-м щIигъу игъэ­зэщIащ. Псом хуэмыдэу артисткэм фIыуэ илъагъуу щытащ анэм и ролыр. Абы нэхъ къехъулIауэ къалъытэ Гоголь и «Фызышэм» щигъэзэщIа Тихоновэ Агафье, Шолоховым и «ЩIыщIэ къэIэта» тхыгъэм къытращIыкIа спектаклым къы­хэщ Куприяновэ Дарье сымэ я ролхэр. КъыжыIапхъэщ, комедие, трагедие ролхэм пылъхьэншэу пэлъэщу зэрыщытар. Ар гукъинэжу щыджэгуащ Гоголь Николай и «Ревизор», Акъсырэ Залмыхъан и «Дахэнагъуэ», Щхьэгъэпсэу Мухьэмэд и «ТIэмашэ и уна­гъуэр» спектаклхэм. КIу­нэ киноми щыджэгуащ. КIыщокъуэ Алим зи сценарий итха «Бгы къыгуэуа» фильмым адыгэ фызыжь Зэрылэ и ролыр арат зратар.
КъБАССР-м и цIыхубэ артист, РСФСР-м щIыхь зиIэ и артист, драматург, режиссёр, зэфIэкI лъагэ зиIэ артист Тубай Мухьэмэдрэ ДыщэкI КIунэрэ бынитху – Борис, Заур, Раисэ, Юрэ, Аслъэн сымэ - зэдапIащ.
- ДыщэкI КIунэ цIыхубэм нобэр къыздэсым фIыуэ ялъагъу вагъуэщ. Театр ре­жиссёр, актёр цIэрыIуэ Станиславский Константин и Iуэху бгъэдыхьэкIэхэм зы­химыгъэгъуэзами, институт къимыухами, артист IэщIагъэм хуеджэхэм къахуэщхьэпэну лэжьыгъэхэр итхыфыну апхуэ­дэ зэфIэкIрэ щIэныгъэкIэ Тхьэр къыхуэупсат. Нобэр къыздэсым КIунэ и лэжьэгъухэм тщыгъупщэркъым, – игу къегъэкIыж КъБР-м и цIыхубэ артисткэ, Хьэмыку Жаннэ.
КъБР-м щIыхь зиIэ и артисткэ КIэхумахуэ ФатIимэ игу къигъэкIыжащ ДыщэкI КIунэрэ ТIыхъужь Алийрэ щыджэгуа «ИугъащIэ лъагъуныгъэм!» спектаклыр я къуажэ курыт еджапIэм къа­шэу зэрыщагъэлъэгъуар, ар гукъинэж зэрыщыхъуар.
- Абы щыгъуэм а ­артистхэр апхуэдизкIэ «сфIэин­ти», уафэм къехауэ фIэкI къысщыхъуртэкъым икIи КIунэ и ­гъусэу зы утыку сыщыджэгуну зэгуэр къысхуихуэну си пщIыхьэпIи къ­ыхэ­хуэртэкъым, - жиIащ КIэ­хум­ахуэм. - ЕджапIэ нэу­жьым къыщызгъэзэжам, япэ дыдэу «Яшэмрэ къэзышэхэмрэ» спектак­лым Гулэ и ролыр щызгъэзэщIауэ щытащ, КIунэ срипхъуу.
- IэщIагъэ, лэжьыгъэ и лъэныкъуэкIэ си гъащIэ­ гъуэ­гуанэм сызыщрихьэ­лIахэм ящыщу псом хуэ­мыдэу гукъинэж сщы­хъуащ Ды­щэкI КIунэ. Абы къыбгъэдэкI гуапагъэр, цIыхуфIагъэр, и лэжьэгъухэм хуиIэ лъагъуныгъэр инт, - игу къегъэкIыж Хьэмырзэ Ахьмэд.
- Сэ сыпсэуху, си анэм и IэщIагъэм пысщэху, ­си дэлъхухэр, дэ къытщIэ­хъуа щIэблэр дыщыIэху, мамэ дигу илъыху ар тщIыгъуу псэунущ. Анэм ­хузиIэ лъа­гъуныгъэр зэи ­кIуэ­дынукъым, - жеIэ ­КъБР-м и цIыхубэ артисткэ, Горький Максим и цIэр зезыхьэ Урыс къэрал ­драмэ теат­рым и актрисэ, КIунэ ипхъу Тубай Раисэ.
КъБР-м щэнхабзэмкIэ и министр Къумахуэ Мухьэдин и псалъэм къыхигъэщащ ДыщэкI КIунэрэ Сибэч Быхуэрэ зэныбжьэгъуу­ зэ­рыщытар, КIунэ цIы­ху дахэу, сыт щыгъуи гу­шы­Iэ хэлъу, гукъыдэж иIэу,­ псалъэ лей жимыIэу зэрыщытар игу къызэринэжар.
- Артист IэщIагъэм куэд хуоджэ, ауэ артист хъур­ зырызыххэщ. ДыщэкI КIунэ и закъуэу сценэм щитым и деж апхуэдизкIэ театреплъхэр зэщIишэрти, цIыхуи­щэ итым хуэдэу къыпщигъэхъуфырт. Абы хэлъ дахагъэмрэ къабзагъэмрэ удамыхьэхынкIэ, узыIэпамышэнкIэ Iэмал иIэтэкъым. КIунэ утыкум щитым и деж ублэплъыкIыу нэгъуэщIым уеплъыфыртэкъым, апхуэдизкIэ гъэщIэгъуэну джэгурти, - жеIэ министрым. – Шэджэм къалэм ЩэнхабзэмкIэ и унэм ДыщэкI КIунэ и цIэр зэрыфIащар хуабжьу си гуапэщ. Артисткэ гъуэзэджэр зыщыдмыгъэгъупщэу, и цIэр куэдрэ къитIуэу, и пщIэм дызэхуи­шэсу Тхьэм дыщигъэIэ!
Пшыхьым щагъэлъэ­гъуащ ДыщэкI КIунэ щы­джэгуа спектаклхэм ящыщу архивым щахъумэ Шолохов Михаил и «ЩIыщIэ къэIэта», Шамхалов Му­хьэмэд и «Гуащэ ябгэ» спектаклхэм щыщ теплъэгъуэхэр. Зэхыхьэ гуапэр ягъэдэхащ Нартан къуа­жэм лъэпкъ къафэхэмкIэ и «Вагъуэ цIыкIухэр» ансамблым, республикэм и уэрэджыIакIуэхэу ЦокIыл Азэмэт, Тхьэгъэлэдж Светланэ сымэ, нэгъуэщIхэми.
Театрым къыдэкIуэу жы­лагъуэ лэжьыгъэхэри игъэ­зэщIащ ДыщэкI КIунэ икIи КъБАССР-м и Совет Нэхъыщхьэм и депутату тIэунейрэ хахащ. Нобэ къытхэмытыжми, и Iыхьлыхэм, и лэжьэгъухэм, и гуащIэр фIыуэ зылъэгъуа цIыхубэм ар ящыгъупщакъым.

ТЕКIУЖЬ Заретэ.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

28.03.2024 - 09:03

АДЫГЭХЭМ Я КЪЕЖЬАПIЭР

   ЩIыгум и ныбжьым ебгъапщэмэ, псэ зыIут дунейм еплъытмэ, цIыхум къикIуа гъуэгуанэр кIэщI дыдэщ, тхыдэм и щапхъэхэмкIэ ар мащIэщ.

28.03.2024 - 09:03

КАСПИЙСК ЩЫЗОХЬЭЗОХУЭ

Кавказ Ищхъэрэм и щIыналъэхэм алыдж-урым бэнэкIэмкIэ я спортсмен нэхъ лъэщхэр, илъэс 24-рэ зи ныбжьхэр, иджыблагъэ щызэхуэсащ Дагъыстэным и Каспийск къалэм.

27.03.2024 - 13:58

БИЙМ ЗЫ ГУПУ ПЭЩIИГЪЭУВАТ

Тхыдэдж-щIэныгъэлI Сокъур Валерэ «Кърым зауэр къэзыхьа ХьэтIохъущокъуэ и къуэ Кургъуокъуэ - пщыхэм я Iумахуэт» зыфIища и тхыгъэм къызэрыхэщу, зи ныбжьыр илъэс 27-рэ фIэкIа мыхъуа Къаплъэн-Джэрий, I

27.03.2024 - 12:25

ДУНЕЙПСО ЗЭХЬЭЗЭХУЭР Я ПЛЪАПIЭУ

Мэзкуу областым и Рузэ къалэм иджыблагъэ щекIуэкIащ Олимп джэгухэм хыхьэ тхэквондо лIэужьыгъуэмкIэ (ВТФ) Урысейм пашэныгъэр къыщыхьыным хуэунэтIауэ ныбжьыщIэхэм, хъыджэбзхэмрэ щIалэхэмрэ я зэхьэзэх

27.03.2024 - 09:03

СИ ЖЭНЭТ

(ГъащIэ теплъэгъуэ)