КъМР-ни Парламентини Урунуу, социал политика эмда саулукъ сакълау комитетини башламчылыгъы бла «Инсанланы саулукълу жашауну бардырыугъа кёллендириу системаны къурау эмда осал къылыкъланы къойдуруу» регион проектни жашауда бардырыу» деген темагъа «тёгерек стол» къуралгъанды. 
Аны ишине спикерни орунбасарлары Жанатайланы Салим бла Мурат Карданов, КъМР-ни Башчысыны Парламентде эм сюд органлада келечиси Мадина Дышекова, жууаплы министерстволаны, саулукъ сакълау учрежденияланы келечилери къатышхандыла.
Урунуу, социал политика эм саулукъ сакълау комитетни таматасы Хусейн Кажаров, кенгешни ача, къыралны инсанларын саулукълу жашауну жорукъларына юйретиу, осал къылыкъланы къойдуруугъа кёллендириу артыкъда магъаналы иш болгъанын чертгенди. «Аны юсюнден Россейни президентини, республиканы оноучусуну законла чыгъарыучу органлагъа Посланияларында да айтылады, «Демография» миллет проектде да анга уллу эс бёлюннгенди. Ол а бу теманы магъаналылыгъына шагъатлыкъ этеди»,-дегенди ол эмда жыйылгъанланы ачыкъ ушакъ бардырыргъа, кемчиликлени ачыкълап, аланы кетериуню жолларын белгилерге чакъыргъанды.
КъМР-ни саулукъ сакълау министрини орунбасары Заурбек Батыров доклад этгенди. Ол РФ-ни Президентини «2024 жылгъа дери Россейни айнытыуну миллет муратланы бла стратегиялы борчланы юсюнден» Указында къыралда урунуу жыл санда инсанланы арасында ауруудан, башха сылтауладан ёлгенлени (100 минг адамгъа тергегенде) 350 кезиуге дери азайтыргъа кереклиси белгиленнгенин эсгертгенди. Аны бла бирге саулукълу жашау ёмюрню 67 жылгъа дери кёбейтирге борчла салыннгандыла. Ол а, докладчы акъыл этгенича, адамла кеслери ючюн къайгъырып башласала, саулукълу жашау бардырсала, тютюн, аракъы ичиу дегенча осал къылыкъланы къойсала толтуруллукъду.
«Демография» миллет проектни чеклеринде 2019 жылдан бери республикада «Инсанланы саулукълу жашауну бардырыугъа кёллендириу системаны къурау, осал къылыкъланы къойдуруу» регион проект толтурулады, «КъМР-де жамауатны саулугъун игилендириу» программа да жарашдырылгъанды.
Алада белгиленнген жумушла жашауда бардырылсала, 2024 жылгъа дери республикада саулукълу жашауну жорукъларын толтургъан инсанланы саны кёбейирге керекди. Докладчы Нальчикде Консультация-диагностика арада Жамауат саулукъну эм медицина профилактиканы арасы ишлегенин айтханды. Анда инсанла, къайда жашагъанларына да къарамай, халларын тинтирге, тийишли болушлукъ алыргъа боллукъдула.
- Былтыр жамауат саулукъну араларында болушлукъ 13,5 минг адамгъа берилгенди, ол санда 2 мингден аслам сабийге. Барысына да саулукълу жашауну бардырыуну планлары хазырланнгандыла. 204 мингден аслам инсан саулукълу жашауну энчиликлерине юйретилгендиле,-дегенди Заурбек Батыров.
Аны айтханына кёре, Май, Прохладна, Терк, Бахсан районлада бла Прохладный шахарда урунуу жыл санда ёлгенле республикада оратлыкъ ёлчемден кёпдюле. Аны ючюн алада жамауат саулукъну игилендириуню муниципал программалары жарашдырылгъандыла, быйыл аллай документле битеу районлада да къабыл кёрюллюкдюле.
Жыйылыуда Консультация-диагностика арада Жамауат саулукъну эм медицина профилактиканы арасыны иши да сюзюлгенди. Учрежденияны баш врачыны орунбасары Борис Хажхожев быйыл тамамланнган профилактика ишлени юслеринден билдиргенди. Аны айтханына кёре, ичгичиликни, наркоманияны, тютюн тартыуну эм башха осал къылыкъланы тохтатыугъа бурулгъан акциялагъа баш магъана берилгенди.
Саулукълу жашауну жорукъларын жайыу, къан тамырла-жюрек аурууланы, инфарктны профилактикасы жаны бла информация материалла басмаланнгандыла. «Жууукъ кезиуде уа Нальчикде бла Бахсанда электрон таблолада саулукълу жашауну сакълауну юсюнден билдириуле басмаланырыкъдыла. «Россейни тютюнден эркин этейик» деген битеуроссей акциягъа да къатышырыкъбыз. Жылны экинчи жарымында уа сахарный диабет ауруудан сакъланыугъа бурулгъан материалла хазырланыллыкъдыла. Андан сора да, инсанларыбызны саулукълу аш-суу бла хайырланыргъа, семизликден сакъланыргъа да юйретирикбиз. Кавказлыла татыулу ашны не заманда да сюйгендиле, алай ашагъаныбыз санларыбызгъа ахшылыкъ келтиргенин бла къалгъанын а ангыламайбыз»,-дегенди ол.
«Тёгерек столда» Прохладна районну администрациясыны башчысыны орунбасары Марина Лутова, А.Хацуков атлы ара район больницаны баш врачыны амбулаторий-поликлиника иш жаны бла орунбасары Белла Дабагова, «Миллетни саулугъуну лигасы» битеуроссей организацияны республикада бёлюмюню таматасы Зарета Камбачокова да сёлешгендиле.
Ала докладларында «саулукъну школларыны» ишлерини, диспансеризацияны, школчула бла бардырылгъан ангылатыу ишни юслеринден айтхандыла.
Докладланы сюзе, жыйылгъанла хар инсан да кесини саулугъу ючюн жууаплы болгъанын, жашлыкъдан да физкультура, спорт бла кюрешип, саулукълу аш-сууну хайырланып, абадан кезиуге хазырланыргъа кереклисин айтхандыла. Сёзге, Жанатайланы Салим физкультура бла сюйюп кюрешгенин чертгенди. «Саулугъубуз, жашау ёмюрюбюз ючюн къуру министерство къайгъырыргъа керекмейди. Битеу жамауат, хар инсан да кеси жууаплы кёзден къараргъа борчлуду жашаууна»,-дегенди ол.
Жыйылгъанла саулукълу жашауну жорукъларына сабий саддан юйретип башларгъа, бу иш системалы халда бардырылыргъа кереклисин чертгендиле. Консультация-диагностика араны баш врачы Хасан Тетов, ушакъгъа къошула, саулукълу жашау бардырыргъа кереклисин кёпле ангыламагъанларын чертгенди. «Жамауат саулукъну арасына адамла кеслери ыразылыкълары бла келмейдиле. Ол а халкъ бу сорууну магъаналылыгъын билмегенлерине шагъатлыкъ этеди. Ангылатыу ишни кезиуден-кезиуге бардыргъандан хайыр чыгъарыкъ тюйюлдю, аны хар кюн да, система халда тамамларгъа, адамларыбызны саулукъларына кёз къарамларын тюрлендирирге керекди»,-дегенди ол.
Мадина Дышекова уа предприятияланы, организацияланы башчыларына ишлерине багъа бергенде, алада уруннганланы саулукъларын да тергерге предложение этгенди.
Сёз демографияны юсюнден да баргъанды. Жыйылгъанланы сорууларына жууаплай, Заурбек Батыров ахыр беш жылны ичинде Къабарты-Малкъар аурууладан ауушханланы саны къысхаргъан регионланы санына киргенин белгилегенди. «Былтыр коронавирусну хатасы уллу болгъанды. Алай республикада таматала (65 жылдан абаданла) битеу халкъны 15,5 проценти тенглидиле. 2018 жылда уа тарихле андан аз болгъандыла – жаланда 11 процент. Бюгюнлюклде республикада орталыкъ жашау ёмюр 74 жылгъа жетеди»,-дегенди ол.
Депутат Мечукаланы Алихан наркотиклени, психотроп затланы ичгенлени ал кезиуде ачыкълауну юсюнден айтханды. Дагъыда ол быйыл кючюне кирген законнга кёре, диспансеризацияны кюнюнде инсан ишден эркин этилгенин эсгертгенди.
Депутат Сафарби Шхагапсоев а школлада валеология дерсни кийирирге кереклисине эс бургъанды. Алай бла сабийликден да саулукълу жашауну жорукъларына юйретирге онг боллукъ эди.
Жыйылыу жууаплы органлагъа эсгертиулени къабыл кёрюу бла бошалгъанды. Анда «Инсанланы саулукълу жашауну бардырыугъа кёллендириу системаны къурау, осал къылыкъланы къойдуруу» регион проектни ахча бла жалчытыуну, инсанланы саулукълу жашаугъа кёллендириу жумушланы кёбейтиуню, бу ишге волонтёр организацияланы къошууну, ангылатыу ишни тирилтиуню юслеринден айтылгъанды.