Тюнене Железноводскде Россей Федерацияны Президентини Шимал-Кавказ федерал округда толу эркинликли келечиси А.А. Матовниковну бла РФ-ни эл мюлк министри Д.Н. Патрушевни башчылыкъларында регионну агропромышленность комплексин айнытыу вопросла бла байламлы кенгеш къуралгъанды. Аны ишине Россей Федерацияны Шимал Кавказны ишлери жаны бла министри С.В. Чеботарёв, КъМР-ни Башчысыны къуллугъун болжаллы халда толтургъан К.В.Коков да къатышхандыла. Анда эл мюлк продукцияны чыгъарыуда белгиленнген кёрюмдюлеге жетиу мадарла эмда аны сатыу жаны бла соруула сюзюлгендиле.
«Шимал Кавказда хауаны ахшы болумун эсге алсакъ, округну эл мюлк производствону аслам чыгъарыргъа тийишлиси туурады. Экспорт къолайлыкъны ёсдюрюрге, агропромышленность бёлюмде жангы ишчи жерле къураргъа керекди. Ол жамауатны иш бла жалчытыуну игилендирирча амалды», - деп чертгенди Александр Матовников, кенгешни ача.
Полпред сатыу-алыу товарланы импортлары чекленип тургъан болумлада СКФО-ну агропромышленность бёлюмюне «эркин болгъан орунну алыргъа, Россейни регионларына эмда башха къыраллагъа кеслерини продукцияларын тапдырыргъа аламат онг» чыкъгъанын белгилегенди. Россейни Минсельхозуну оноучусу айтханнга кёре, Шимал Кавказны баш магъаналы экспорт затларына мирзеу, эт, сют эмда хазыр аш-азыкъ саналады. 2019 жылны биринчи тёрт айына СКФО-дан тыш къыраллагъа сатылгъан эл мюлк эмда аш-азыкъ продукцияны ёлчеми 108 миллион доллар болгъанды.
«Регионнга 2024 жылгъа эл мюлк продукцияны экспортун 3,5 кереден асламгъа кёбейтирге тийишлиди: бусагъатдагъы 350 миллион доллардан 1,3 миллиард долларгъа дери. Белгиленнген борчха жетер ючюн округну хар субъекти юлюшюн къошаргъа керекди. Сёз ючюн, Къабарты-Малкъар биз санагъаннга кёре экспортун шёндюгю 17,8 миллиондан 41 миллион долларгъа дери кёбейтирикди, ол санда эки кондитер предприятия жангыртылгъаны себепли да, ала ёсюуню 9,6 миллион долларгъа кёбейиуюн жалчытырыкъдыла», - дегенди Дмитрий Патрушев.
Россейни Минкавказыны оноучусу Сергей Чеботарёв Шимал Кавказ социал-экономика айныуда алгъа атлагъан тийрелеге саналгъанын эсгергенди: «Бюгюнлюкде бизни аллыбызда айныу жаны бла борчла салыныпдыла. Аны да сылтаулары бардыла. Аланы араларында экономика жаны бла жангырыула, тюрлениуле, къыралны продовольствие къоркъуусузлугъун жалчытыу, импортну алышындырыу борчла жерлерин табадыла. Аны бла бирге регион халкъла аралы кооперациягъа тири къатышыргъа хазырды».
Кесини сёзюнде Казбек Коков Къабарты-Малкъарда эл мюлк продукция чыгъарыуну ёлчеми 46,9 миллиард сомгъа жетгенин белгилегенди. Былтыр 1 миллион 128 минг тонна мирзеу жыйылгъанды. Быйыл ол кёрюмдю 5 процентге кёбейирикди деп сакъланады.
Саулай алып айтханда, деп чертгенди Коков, беш жылгъа Къабарты-Малкъарда мирзеулени производствосу 1,5 миллион тоннагъа дери ёсериги сакъланады. Аллай кёрюмдюлеге жетиу, дегенди КъМР-ни Башчысыны къуллугъун болжаллы халда толтургъан, эм алгъа мелиорация ишлени бардырыуну хайырындан боллукъду. «АПК продукцияны экспорту» федерал проектни чегинде ол борчлагъа 2019 жылда 111 миллион сомдан артыкъ берилликди.
Мындан ары айныу амалланы юсюнден айта, регионну оноучусу кёгет-жемиш продукцияны производствосуну ёлчеми биринчи кере миллион тоннаны тёртден бирине жетгенин белгилегенди. Бусагъатда Къабарты-Малкъарда битеулю кючлери 118 минг тоннадан артыкъ болгъан 31кёгет сакълау жер ишлейди. Быйыл 30 минг тонна сыйыннган энтта да 10 аллай жер хайырланыугъа берилирча хазырланадыла.
Энчи сырьёлу къолайлыкъ болгъаны кёгет жарашдырыуну тири айныууна себеплик этеди. 2018 жылда 341 миллион банка (неда битеуроссей производствону ёлчеминден 18,4 проценти) чыгъарылгъанды.
АПК продукцияны ёлчемлерин мындан ары айнытыр ючюн эт, сют, татлы затла чыгъаргъан, консерва жарашдыргъан эмда башха бёлюмледе 15 инвестиция проект жашауда бардырылыргъа хазырланнганды.
