Жаланда Москвада окъуна Россейни халкъ устасы Бачиланы Хамзат ишлеген таулу бичакъланы саны жюзден атлайды. Андан тышында да аны къол ызы бла Америкада, Голландияда, Тюркде эм дагъыда башха къыраллада да кёпле шагъырейдиле. Къысхасын айтханда, нёгерине, тенгине ариу саугъа этерге сюйгенле таулу устаны бичакъларын сайлагъанлары арт заманда тёреге айланнганды. Хамзатны юйюню эшиклери не заманда да къонакълагъа ачыкъдыла. «Жюреклери таза адамлагъа мен къачан да тюберге ыразыма. Ниетлери осаллагъа уа абери этерге къолунг да бармайды. Болдуралгъан да эталмайса. Кёп болмай къамалагъа заказ этген эди биреу. Ийнанырыкъ тюйюлсе, алтысын сындыргъанымдан сора тохтап къалгъан эдим ишим бармазлыгъын ангылап. Темир къалай эзиле эсе да, сен да алай «эзилирге» керексе, жюрегинг бла ётдюрюп. Ансы этгенинг этген болмайды», - дейди уста. Сюйген иши бла Хамзат 20 жылдан артыкъ заманны кюрешеди. Аны мураты не заманда таулу бичакъла ишлерге эди. Ол айтханнга кёре, таулула бир бичакъ жюрютгендиле. Шёндюча тюрлю тюрлюлерин айландырмагъандыла ала. - Бизни халкъ бичагъыбызны энчилиги - аны къолгъа тап келишиую бла артыкъ уллу болмагъанындады, - деп чертеди Хамзат. Уста жаланда малкъарлыланы ата-бабалары аланланы кезиулерини шыякыларында табылгъан бичакълагъа бла къамалагъа кёре жарашдырады кесиникилени. «Бизге кеси тарыхыбызда болгъан да жетиширикди. Башха миллетледен бир тюрлю зат алыргъа кереклиси жокъду. Нек дегенде ол малкъар халкъныкъы бир заманда да болаллыкъ тюйюлдю. Бу шартха хаман эс бёлгенлей турурларын мен башха усталарыбызгъа да айтханлай турама. Аллахны ахшылыгъындан, бюгюнлюкде бир оннга жууукъ жаш кюрешедиле темир бла», - дейди жигитим. Жаш тёлюде да бу ишге сейирлери болгъанла чыкъгъанлары Хамзатны бек къууандырады. Абери кёргюзтюрюн, юйретирин излей келгеннге ол ачыкъ жюрек бла тюбейди, сорууларына да жууап береди. Сёз ючюн, бюгюнлюкде аны Акъ - Сууну школунда жашчыкълагъа дерсле берирге чакъыргъандыла. Шендю ол анда мастерскойну хазырлау бла кюреше турады. - Биз, устала,- дейди Хамзат,- билимибизни жашырыргъа эркин тюйюлбюз. Аны къабыргъа алып кетерге жарамаз. Ол - миллетни тарыхыды. Атасы Таибден кёп затха юйреннген жаш кюн сайын билимин, усталыгъын ёсдюргенлей тургъанды. Бюгюнлюкде ол ишлеген бичакъланы темири 891 къатлыды. Ол керекли чекге жетер ючюн, уста бир ненча тюрлю темирни бирге биширеди. Хамзатны гюрбежисинде хауаны иссилиги ол кезиуде 1500 градусха жетеди. «Мен ол заманда кесими къайда болгъанымы ангылаялмай къалама: жерден кёкге кётюрюлюп, ачыкъ космосда космонавтла бир учуучудула- тюз ма ол халгъа келеме», - дейди темирчи. Аны себепли бир биширгенде темирни 9-10 бичакъгъа жетерча бирин хазырлайды уста. Бу ишни жашырынларына уа ол Суздальда жашагъан айтхылыкъ Вячеслав Басовдан юйреннген эди. Хамзат аны 1987 жылда ара каналланы биринде бериуде кёрген эди. Сора ишин этип, ол анга къонакъгъа атланады. Терт кюнню анны гюрбежисинден чыкъмай ол къалай ишлегенин кёрюп турады. Сора темирни къатларын къалай хазырлагъанын кёргенинден сора юйюне алай атланнган эди. - Ол бир къауум замандан бери манга къонакъгъа да келген эди. Мен анга къонакъбайлыкъ да этип, таулу бичакъны саугъагъа берген эдим. Ол болмагъанча бек къууанып: «Манга бирле саугъа этгенлери иги эди, ансы къуру менден умутчу болуп турадыла!» дегени эсимдеди, - деп эсгереди Хамзат. Бир бичакъны ахырына жетдирир ючюн 3-4 кюн кетеди. Аны хар несин да ол кеси жарашдырады, башхаладан болушлукъ излемейди. Сапларын жугъутур мюйюзледен ишлейди, къынларын териден этеди. Аны оюмуна кёре, хар кимни да къол ызы, жюреги да башхады. Аланы къатышдырыргъа жарамайды. Нек дегенде хар бичакъны кесини энчи жаны болады. Аллай къатышлыкъда уа ол тас болуп кетеди. Бачи улуну гюрбежисинде скифлени бла аланланы кезиулерини артефактлары тагъыладыла. Хамзатны аскер сауут-сабаны юсюнден билими да сейирсиндиреди. Сёз ючюн, ол айтханнга кёре, аскерчини балталарыны тюрлюсю 25-ге жете келеди. Аладан ол женгилирек бир онун жюрютгенди. Аллай бир ненчасын уста кеси да жарашдыргъанды. Алгъаракъда адамла жылтырауукъ затлагъа бегирек эс бёле эдиле. Бюгюнлюкде уа миллет энчилиги болгъанланы сыйлайдыла. Къауум заман алгъа Акъ- Суугъа бир американлы жаш атасына саугъагъа деп бичакъ заказ этереге келеди. Сора таулу бичакъ не болгъанын бир кёргюзт деп тилейди. Бачи улу кёргюзтгенинде ол масхара да этерге кюрешеди. Нек дегенде ол киноладача уллу омакъ жарашдырылгъан бичакъны кёрюрге сакълай эди эм устадан да аллай жарашдыр деп тилейди. Алай Хамзат анга таулу бичакъны энчилигин эм аны малчылыкъда къалай бла хайырланнганларын ангылатхандан сора, къонакъ кечгинлик да тилеп, атасы фермерге бизни миллет хазнабыздан саугъа алып кетеди. Къысхасын айтханда, ангылауу болгъан адам бизни таулу бичагъыбызны сайлайды. Мени жигитими жашлары да биледиле жашырынларын гюрбежичиликни. Болсада ала экиси да стоматология бла байламлы усталыкъланы сайлагъандыла. Алай ата айтханнга кёре, ол кюрешген иш саулукъгъа артыкъ аламат тюйюлдю. Кёзлеринг ауруйдула, ёпкелеринге хайыры азды мингден атлагъан къызыулукъда турууну. Аны себепли ол аланы артыкъ къысмайды бу ызны сайларларына. - Кюнлени биринде мен да дегени болса, жанымда сюерге ыразыма, алай кеслеринден ыразылыкъ болмай а угъай, - дейди уста. Кёп болмай Ингушетияда бардырылгъан «Кавказ оюнла» фестивальда ол республиканы таматасы Юнус-Бек Евкуров таулу усталаны къатларына келип, аланы фахмулукъларына бийик багъа бергенди. Ол кезиуде Хамзат энчи анга деп жарашдыргъан къамасын саугъалагъанды. - Эки жыл мындан алгъа быллай жыйылыуда бек айыплы болгъан эдим. Ол дегеним, Евкуров бу жолча бизни сауут-сабаларыбызгъа къараргъа келеди. Кёп затны къолуна алып да къарагъан эди. Алай мен асыры абызырагъанымдан, анга аладан бирин саугъалаялмай къойгъан эдим. Бу жол а аны атыны бла тукъумуну да харфларын салып жарашдырып элтеме. Болмагъанча бек къууанып, ыспас да этип алгъанды, - дейди Бачи улу.