КъМР-ни Парламентини Экономика политика, инновация айнытыу эм предпринимательство жаны бла комитетини кенгертилген жыйылыуунда республикада сатыу-алыу сфераны болуму сюзюлгенди. Анга законла чыгъарыучу органны башчысыны орунбасары Мурат Карданов, депутатла, министерстволаны бла ведомстволаны келечилери къатышхандыла. Кенгешни ача, профильли комитетни башчысы Заур Апшев сатыу-алыуну болумуна рынокну жорукълары себеплик этгенлерин, алай къырал болушлукъсуз аны айнытыргъа къыйын болгъанын чертгенди. Аны себепли бу сфераны тийишли праволу база, инфраструктура бла жалчытыргъа, административ чеклени кетерирге, жангычылыкълагъа хазыр болургъа тийишлиди.
Промышленность, энергетика эм сатыу-алыу министр Шамиль Ахубеков докладында розница сатыу-алыуда жетишимлени белгилегенди, жангы солуу-сатыу-алыу арала, тюкенле ачылгъанларыны, сатыу-алыу организацияланы ырысхы-техника базалары игиленнгенини, инсанланы къолайлыкъларына кёре тюрлю-тюрлю тюкенле ишлегенлерини юслеринден билдиргенди.
Былтыр республиканы сатыу-алыу организацияларына пандемия бла байламлы чекле кийирилген кезиуде ишлерге тюшгенди. Аны бла байламлы бир-бир арала, кафеле, ресторанла, халкъны жумушларын тамамлагъан организацияла жабылгъан эдиле. Аны хатасындан розница сатыу-алыуда тарихле 2020 жылда апрельде 66,9 процентге тюшгендиле (аны аллында жылда апрельни шартлары бла тенглешдиргенде).
- Федерал эм регион власть органла предпринимательлеге себеплик этгенлерини эмда 2020 жылда июльда бир-бир чекле кетерилгенлерини хайырындан тарихле бир кесек кёбейгендиле. Алай бла декабрьде ёлчемле 95,2 процентге жетгендиле, -дегенди министр.
2020 жылда розница сатыу-алыуну ёлчеми 134,3 миллиард сом, быйыл январь-февраль кезиуде уа 21,5 миллиард сом болгъанды, ол а былтырны бу кезиуюню 101,8 проценти тенглиди.
2021 жылда январь-февраль кезиуде розница сатыу-алыуда ашсуу продуктла (тютюнлени да къошуп) 49,7 процент тенгли эдиле, непродовольственный товарла 50,3 процент. Алай бла 10 миллиард 695 миллион сомгъа жетгенди республиканы инсанларына сатылгъан аш-сууну багъасы. Ол а 2020 жылда бу кезиуде тарихледен 0.4 процентге асламды. Непродовольственный товарланы багъасы 10 миллиард 810 миллион сом болгъанды.
Министр быйыл сатыу-алыу алгъын жылланы ёлчемине жетгенин белгилегенди эмда жылны ахырына дери план кёрюмдюле толтуруллукъларына ышаннганын айтханды. Сёз базарланы бла ярмаркаланы юслеринден да баргъанды.
Коронавирус бла байламлы чекле кийирилген кезиуде сатыу-алыу объектледе товарланы къыстырыкълары болгъаны бла къалгъаны дайым да сюзюлгенди, багъала къалай къуралгъанлары да контрольда эдиле.
Тюкенлени оноучуларына РФ-ни Промышленность эм сатыу-алыу министерствосуну товарла бек аздан эки айгъа жетер тенгли болургъа, аланы юйге жетдириу жаны бла мадарла кийирирге кереклиси, бир тюрлю сылтаусуз багъаланы кётюрюрге жарамагъаны жаны бла эсгертиулери белгили этилгендиле.
Пандемия бла байламлы чекле кийирилген кезиуде КъМР-ни Правительствосуну бегими бла коронавирус жайылгъанда экономиканы бютюнда бек къытлыкъ сынагъан бёлюмлерини тизмеси тохташдырылгъанды. Анга уа розница сатыу-алыу, аш-суу хазырлагъан, адамланы жумушларын тамамлагъан предприятияла да кийирилгендиле.
Шамиль Ахубеков борчлу халда товарлагъа къырал марка салыуну юсюнден да айтханды. Республикада ол жаны бла оператив штаб къуралгъанды.Сёз багъаланы тохташдырыуну, бир тюрлю сылтаусуз аланы ёсдюрюуню юслеринден да баргъанды. Бюгюнлюкде бал тузну, чёплеу жауну багъаларын кёбейтмеу жаны бла мадарла толтуруладыла федерал, регион даражада да. Алай бла бал тузну килограммы 46 сомдан, чёплеу жауну литри уа 110 сомдан багъа боллукъ тюйюлдю. Бу келишимге регионну битеу сатыу-алыу аралары къошулгъандыла.
Республикада сатыу-алыуну айнытыугъа, предпринимательлеге себепликге кёз къарамларын РФ-ни Монополиялагъа къажау службасыны КъМР-де Управлениясыны башчысыны орунбасары Анна Кумахова, КъМР-де МВД-ны экономика бузукълукъла эм коррупциягъа къажау управлениясыны таматасыны экинчиси Тимур Мукожев, Роспотребнадзорну Управлениясыны потребительлени эркинликлерин къоруулау жаны бла бёлюмюню оноучусу Сакима Семёнова, КъМР-де Предпринимательлени эркинликлери жаны бла уполномоченныйни аппаратыны эксперти Мадина Кербиева билдиргендиле.
Жыйылыуда аш-суу товарлагъа багъала ёсгенлерини, пандемияны кезиуюнде предпринимательлени кёллендириуню, башха сорууланы юслеринден айтылгъанды.
Ахырында Заур Апшев, сатыу-алыуну экономиканы айнытыуда магъанасын белгилеп, бу сферагъа къолдан келгенича болушургъа кереклисин чертгенди.
Кенгеш жууаплы органлагъа эсгертиулени къабыл кёрюу бла бошалгъанды.
