ГъащIэм и IэфIыр цIыхухэм нэсу зыхащIэну къыщIэкIынтэкъым, узыфэ зэмылIэужьыгъуэхэм еIэзэ дохутырхэр щымыIамэ. Ди гуапэ зэрыхъущи, зи гъащIэр медицинэм тезыухуа, зи IэщIагъэм фIыуэ хэзыщIыкI, щIэныгъэ куу зыбгъэдэлъ дохутырхэр и мащIэкъым ди лъахэм.
Иджыблагъэ апхуэдэ дохутырхэм ящыщу и цIэр фIыкIэ къраIуащ НэщIэпыджэ (Iэхъуэбэч) Маритэ Нэфихь и пхъум. Илъэс 40-м нэблагъэкIэ а лэжьыгъэ мытыншым пэрыта, ноби IэнатIэ нэхъ гугъу дыдэм - коронавирус уз зэрыцIалэм ебэныным - зи гуащIэшхуэ хэзылъхьэ терапевт, Аруан район сымаджэщым и участковэ дохутыр НэщIэпыджэ Маритэ къыхуагъэфэщащ «Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм щIыхь зиIэ и дохутыр» цIэ лъапIэр.
И щIэныгъэкIи, IэщIагъэкIи, цIыхугъэ- кIи къилэжьащ Маритэ апхуэдэ цIэр, абы нэхърэ нэхъыщхьэжращи, щылажьэ районым щиIэ пщIэмрэ цIыхухэм я фIыщIэм- рэ зы махуи щымыщIэу мэпсэу.
Маритэ къыщалъхуа Къулъкъужын къуажэм курыт школыр дыщэ медалкIэ къыщиуха нэужь, Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым медицинэмкIэ и факультетым щеджащ. Ари 1983 гъэм ехъулIэныгъэхэр иIэу къиухри, интернатурэм щыпищащ. Нарткъалэ дэт район сымаджэщым 1984 гъэ лъандэрэ щыIэщ. Махуэм поликлиникэм щылажьэу, жэщым сымаджэщым кIуэуэ, Шэрэдж Ищхъэрэ, Шытхьэлэ, Псыкуэд къуажэхэм я участковэ дохутыру илъэс 38-рэ хъуауэ мэлажьэ.
Маритэ зи лэжьыгъэ IэнатIэр езыхьэ-кIыу унэм кIуэжхэм ящыщкъым. Ар гууз-лыуз зиIэ, сымаджэм хуэбзэIэфI, цIыхум хуэгумащIэ, жэщимахуи зэпымыууэ лажьэ бзылъхугъэщ. Узыфэр къызыжьэхэуам медицинэ и лъэныкъуэкIэ зэрадэIэпыкъум къыдэкIуэу, псалъэ гуапэкIэ, IэдэбагъкIэ цIыхупсэм еIэзэф закъуэтIакъуэхэм ящыщщ. Арагъэнщ апхуэдиз сымаджэри, къэзыухъуреихь псори къыщIыхуэарэ- зыр.
Сытым дежи гу лъызотэ абы и лэжьыгъэр зэи зэрызэпымыум, жэщ-махуэ имыIэу зэрылажьэм. Сыту жыпIэмэ, гъунэгъухэм, благъэхэм, Iыхьлыхэм, ныбжьэгъухэм япэ дэIэпыкъуэгъуу яIэр Маритэщ. ТелефонкIэ зыпыпщIа къудеймэ, уи Iуэхур зэфIэкIауэ къэплъытэ хъунущ. Абы уилэжьэнкIэ хъунур гупсэхуу пхузэпкърихынущ, здэбунэтIынур къыбжиIэнущ, хуей хъумэ, езыри къэсынущ, зэи уигъэщIэхъунукъым. Ар апхуэдизкIэ куэдым сэбэп яхуохъуф, куэд егъэхъужыфри, и щхьэм, и унагъуэм ятригъэкIуэдэн зэман дэнэ кърихрэ жыпIэнщ. ИтIани, апхуэдизу зигурэ зи псэрэ етауэ лажьэ бзылъхугъэр унэгуащэ ахъырзэманщ, анэ гумащIэщ, анэшхуэ Iущабэщ. Езыр гъащIэм и сыт хуэдэ лъэныкъуэми хуэIущщи, и чэнджэщкIи, и цIыхугъэкIи, и зэпIэзэрытагъкIи зыхэтым къахэщу мэпсэу. И щхьэгъусэ НэщIэпыджэ Замиррэ езымрэ зы щIалэ яIэщ. Залымджэрий унагъуэщ, абы и щIэблэр адэшхуэ-анэшхуэм я гурыфIыгъуэщ.
И IэщIагъэм щиIэ ехъулIэныгъэхэм я закъуэкъым Маритэ и пщIэр лъагэ зы-щIыр. АтIэ къызыхэкIа Iэхъуэбэчхэ, зыхэс НэщIэпыджэхэ, благъэу, Iыхьлыуэ иIэ псоми и гулъытэрэ гумащIагърэ ялъигъэсу, гузэвэгъу зиIэм и деж нэсыфу, я гуфIэгъуэри ядиIэту зэрыщытым къыхэкIыу пщIэ хэха къелэжь. Замиррэ абырэ я дуней тетыкIэмрэ цIыху хэтыкIэмрэ куэдым я дежкIэ щапхъэщ.
Медицинэм зи гъащIэ псор тезыухуа, зригъэгъуэта щIэныгъэр гъащIэм сэбэпы-нагъ пылъу къыщызыгъэсэбэп, Гиппократ и тхьэрыIуэм хуэпэж зы дохутыр щыIэмэ, Маритэ етIуанэщ. Зэрылажьэм хуэдэурэ абы и IэщIагъэм мызэ-мытIэу щыхигъэхъуащ Санкт-Петербург, Ставрополь, Пятигорск, Налшык, нэгъуэщI къалэхэм.
Щхьэхуэу укъытеувыIэ хъунущ 2020 гъэр дохутырхэм я дежкIэ зыхуэдам. Марити гугъуу къыхущIэкIащ пандемием щыпэщIэта илъэсыр. ТIэкIу щхьэжагъуэ хъуа цIыхур псом япэу здекIуалIэр поликлиникэм щIэс терапевтым дежщ, участковэращ дохутыр хуэныкъуэу къэпсэлъам деж япэ нэсри. Коронавирус уз зэрыцIалэр къыщежьа япэ махуэм щегъэжьауэ Маритэ пэрытащ а Iуэхум. А узыфэр зэуэлIахэм ящыщу унэм щигъэхъужахэр куэд мэхъу, нэхъ хьэлъэ къэхъухэрp и чэзум госпиталым щIигъэгъуалъхьэурэ и сэбэп куэдым екIащ.
Маритэ къыхиха IэщIагъэм псэемыб-лэжу зэрыпэрытыр зэи гулъытэншэ хъуакъым. Абы къыхуагъэфэщащ Аруан район администрацэм, КъБР-м Узыншагъэр хъумэнымкIэ и министерствэм къабгъэдэкI щIыхь, фIыщIэ тхылъхэр. А псоми ефIэкIыу къысщохъу ар цIыхухэм фIыуэ къызэралъагъумрэ къэзыцIыху псоми пщIэуэ къыхуащIымрэ.