СурэтыщI гъуазджэхэмкIэ музейр, Ткаченкэ Андрей и цIэр зезыхьэр, къызэрызэIуахрэ мы гъэм илъэс 65-рэ, урысей, къухьэпIэ, къуэкIыпIэ къэралхэм я гъуазджэ хьэпшыпхэр абы зэрыщахъумэрэ илъэси 100 ирокъу.
2011 гъэм щыщIэдзауэ Ткаченкэ Андрей и цIэр зезыхьэ музейр - сурэтыщI гъуазджэхэмкIэ Къэбэрдей-Балъкъэрым и музейм и зы IуэхущIапIэщ.
ИлъэсищэкIэ узэIэбэкIыжмэ, 1925 гъэм, Москва и Урыс къэрал музейм, Эрмитажым я фондхэм, цIыху щхьэхуэхэм къабгъэдэкIыу Налшык кърагъэшат пасэрей гъуазджэ хьэпшып 200-м щIигъу. Абы лъандэрэ а хъугъуэфIыгъуэр ди щIыналъэм щахъумэ, блэкIа зэманымрэ нобэмрэ зэпащIэу. Музейм гъэтIылъыгъэ лъапIэу иIэщ сурэтхэр, фарфорым къыхэщIыкIа хьэкъущыкъухэр, блын сыхьэтхэр.
1960 - 1980 гъэхэм хьэпшыпхэм къахэхъуащ пащтыхь, совет зэманым щыIа гъуазджэ лэжьыгъэхэр, щIыналъэм и сурэтыщIхэм я IэдакъэщIэкIхэр. Абы щIэлъщ XVIII - XIX лIэщIыгъуэхэм щыIа хьэпшыпхэр, Урысеймрэ Къэбэрдей-Балъкъэрымрэ я художникхэм XX лIэщIыгъуэм я Iэдакъэ къыщIэкIахэм щыщ, Хэку зауэшхуэм хэта сурэтыщI-хэм я лэжьыгъэхэр (Ваннах Михаил, Жэрыщты Аслъэнбий, Славников Всеволод, Третьяков Николай, Трындык Николай сымэ я IэдакъэщIэкIхэр).
Къэбэрдей-Балъкъэрым и гъуазджэм теухуа Iыхьэм хагъэхьащ цIыхубэ декоративно-прикладной гъуазджэм щыщхэу адыгэ арджэнхэр, лъэпкъ фэилъхьэгъуэхэр, балъкъэр алэрыбгъухэр, дыжьын цIуугъэнэхэр, пхъэм къыхэщIыкIа хьэкъущыкъухэр, цIыхубэ макъамэ Iэмэпсымэхэр, щIыналъэм и художникхэм я живопись, графикэ, скульптурэ лэжьыгъэхэр.
КъищынэмыщIауэ, музейм щыболъагъу сурэтыщI цIэрыIуэхэу Айвазовский Иван, Шишкин Иван, Репин Илья, Серов Валентин, Брюллов Карл, Васнецов Виктор, Левицкий Дмитрий, нэгъуэщIхэми я IэдакъэщIэкIхэр.
Музейр 1960 гъэм къызэIуахащ. Абы зэрехьэ КъБАССР-м щIыхь зиIэ и егъэджакIуэ, Хэку зауэшхуэм и ветеран, «ЦIыхубэ егъэджэныгъэмкIэ отличник» щIыхьыцIэр зыхуагъэфэща, сурэт щIынымкIэ щIэблэм я гъэсакIуэ, совет егъэджакIуэ цIэрыкIуэ Ткаченкэ Андрей Лукич и къуэм (1924 - 2008) и цIэр. Абы игъэсащ дуней псом и галерее нэхъыфIхэм зи лэжьыгъэхэр нобэ щагъэлъагъуэ сурэтыщI куэд. Ткаченкэ Андрей и гъэсэн 12-м къаухащ ХудожествэхэмкIэ Урысей академиер. СССР-мрэ УФ-мрэ я СурэтыщIхэм я зэгухьэныгъэхэм хэтщ иригъэджа художник пщIы бжыгъэхэр. И гъэсэнхэм ящыщщ ХудожествэхэмкIэ Урысей академием и академик, профессор, УФ-м щIыхь зиIэ и художник Пащты Герман, ХудожествэхэмкIэ Урысей академием и академик, КъБР-м и цIыхубэ художник КIыщ Мухьэдин, сурэтыщI цIэрыIуэхэу Къып Мухьэмэд, Зэхъуэхъу Валерэ, Мамбэт Пётр, Iэщхъуэт Михаил, БищIо Сеф, Колкутин Андрей, Шэшэн Юрэ, Тепеев Хъызыр, Иевлев Михаил, Азаматовэ Светланэ, Маргъущ Анатолэ, Индрис Залымхъан, Нурмагомедовэ Ларисэ, Денисенкэ Галинэ, нэгъуэщIхэри.
Гъуазджэм пэжыжьэ налшыкдэс куэдми яцIыхурт Андрей. Пионерхэм я унэм щиIэ студием къинэмыщIауэ, курыт еджапIэхэми сурэт щIыным щыхуигъасэрт. И IэщIагъэмрэ ныбжьыщIэхэмрэ фIыуэ илъагъурт абы. Ар и зэманми къаруми щымысхьыжу ядэлажьэрт ныбжьыщIэхэм. Eзым игъэхьэзырыжат сурэтыщI гъуазджэм зэрыхуригъаджэ методикэ. ЕджапIэ нэхъыщхьэхэр къэзыуха и гъэсэнхэр и студием иригъэблагъэурэ сабийхэм ядигъэлажьэрт. И студием къекIуалIэхэр ныбжькIэ зэтехуэртэкъыми, зыр адрейм и деж щеджэжырт. ЕгъэджакIуэм и гъэсэнхэм и нэIэ ятригъэтырт, хуей щыхъукIи чэнджэщэгъуи яхуэхъурт. Абы и цIэр зезыхьэ музейр лэжьэху, и гъэсэнхэр, и щIэблэр псэуху и фэеплъыр кIуэдыжынукъым. 2009 гъэм щыщIэдзауэ КъБР-м ЩэнхабзэмкIэ и министерствэм Кавказ Ищхъэрэм ис ныбжьыщIэхэм сурэт щIынымкIэ я зэпеуэ-гъэлъэгъуэныгъэ къызэрегъэпэщ, Ткаченкэ Андрей и фэеплъу. КъэпщытакIуэ гупым хэтщ абы и гъэсэнхэр.
Музейм и уней IуэхущIапIэ иIэжкъым. Абы и хэщIапIэр Налшык къалэм къат куэду зэтет и унэхэм ящыщ зым и япэ къатым щыIэщ. IуэхущIапIэм и фондым щахъумэ лэжьыгъэ минищым щIигъу. Кавказым щыпсэу сурэтыщIхэм я Iэдакъэ къыщIэкIахэм, урыс фарфорхэмрэ гравюрэхэмрэ щыщ жыпIэми.
Къэбэрдей-Балъкъэрым щыпсэухэмрэ и хьэщIэхэмрэ яфIэгъэщIэгъуэнщ музейм щIэлъ хьэпшыпхэр. Абы и лэжьакIуэхэр цIыху гуапэщ, щIэныгъэ зиIэщ. Тхьэмахуищ къэс музейм и пэшищым гъэлъэгъуэныгъэхэр къыщызэIуах. Нэхъыбэу ахэр зытеухуар дызэрыгушхуэ ди художник цIэрыIуэхэращи, жыпIэ хъунущ абыхэм я IэдакъэщIэкIхэр зэрыуахътыншэр. Дэтхэнэ зыри нэр зыгъэгуфIэщ! Ахэр республикэм, музейм и унафэщIхэм я жэрдэмкIэ зэхуахьэсащ.
1960 гъэм къызэIуаха IуэхущIапIэм тхыдэ гъуэгуанэ дахэ къикIуащ, Къэтхъэн Назир, музейм и япэ унафэщIхэм, псапащIэхэм я фIыгъэкIэ я фондыр бэгъуащ. Илъэс куэд щIауэ цIыхубэм яфIэгъэщIэгъуэну къекIуэкI лэжьыгъэхэм иджырей щIэблэм, щIыналъэм и хьэщIэхэм зыщагъэгъуэзэныр куэд и уасэщ, гъуазджэ, щэнхабзэ щIэинхэм лIэщIыгъуэхэр зэрызэпащIэм тепщIыхьмэ.
ТЕКIУЖЬ Заретэ.
