Зи щэнхабзэмрэ псэкупсэ хъугъуэфIыгъуэхэмрэ унагъуэмрэ щIэблэмрэ я деж щIыпIэшхуэ щызымыубыд лъэпкъ щыIэу къыщIэкIынкъым. Унагъуэр зэпэщмэ, щIэблэри узыншэщ. Лъэпкъхэм я дуней лъагъукIэр щIызэфIэувэр щыIэныгъэм теухуауэ илъэс минхэм къыпхаха фIыгъуэхэр къащIэува щIэблэм бгъэдалъхьэжын щхьэкIэщ.
Тхыдэм и дурэшплIэрэшхэм дэкIуэдэжыну, лъэужьыншэу щыIэныгъэм хэбзэхыкIыжыну хуейуэ зы лъэпкъи щыIэкъым. Аращ адыгэхэр Адыгэ ХабзэкIэ зэджэ щэнхабзэ къэгъэщIыгъэм хуэдэ лъэпкъхэм щIызэрагъэпэщыр, екIумрэ емыкIумрэ щIаубзыхур, хъунумрэ къемызэгъымрэ гъунапкъэ щIыхуагъэувыр. ЦIыхугъэм мардэ иIэщ, цIыхугъэншагъэм нэз зэриIэм хуэдэу. Мис а гъунапкъитIыр зэщымыкIуэтэн, къыдэкIуэтей щIэблэри гъуэгу захуэ тетын папщIэщ лIэужь къэс гъащIэм къыпхиха IэпэIэсэныгъэм къыкIэлъыкIуэр щIипIыкIыу, иущийуэ, игъасэу щIыщытыр. Апхуэдэ лэжьыгъэм зэпыу иIэкъым.
Зи гугъу тщIа Iуэхугъуэхэращ иджыблагъэ Налшык къалэ щызэхэта, зи ныбжь нэмыса сабийхэм я хуитыныгъэхэр хъумэнымкIэ щIыналъэ IуэхущIапIэхэм я IэщIагъэлIхэр щызэхуэса «Гупэр унагъуэм хуэгъэзауэ» («Курс на семью») зэхыхьэр зытеухуауэ щытари. Апхуэдэ зэIущIэр къызэгъэпэщынымкIэ жэрдэмщIакIуэ хъуар КъБР-м сабийхэм я хуитыныгъэхэр хъумэнымкIэ и уполномоченнэ Бэдракъ Iэминэщ. А гупыжыр абы даIыгъащ Налшык къалэм щIыпIэ унафэр щызехьэнымкIэ и IуэхущIапIэмрэ КъБР-м Узыншагъэр хъумэнымкIэ и министерствэм психиатриемрэ наркологиемкIэ и хэгъэгу клиникэ центрымрэ.
Апхуэдэу зэIущIэм кърихьэлIащ ныбжьыщIэхэм щIыналъэхэм щадэлажьэ IэщIагъэлIхэр, курыт щIэныгъэ щрагъэгъуэт IуэхущIапIэхэм я унафэщIхэм гъэсэныгъэ лэжьыгъэмкIэ я къуэдзэхэр, жылагъуэ лэжьакIуэхэр. Зэхуэсым къыщыпсэлъащ КъБР-м и Правительствэм и УнафэщIым и къуэдзэ, Зи ныбжь нэмысахэм я хуитыныгъэр хъумэнымкIэ комиссэм и унафэщI Къуэшрокъуэ Залым, КъБР-м егъэджэныгъэмрэ щIэныгъэмкIэ и министр Езауэ Анзор, КъБР-м сабийхэм я хуитыныгъэхэр хъумэнымкIэ и уполномоченнэ Бэдракъ Iэминэ, КъБР-м Узыншагъэр хъумэнымкIэ и министерствэм и лэжьакIуэхэр.
ЗэIущIэр къызэIузыха Бэдракъ Iэминэ къыхигъэщащ унагъуэр хъумэным нэхърэ нэхъыщхьэ жылагъуэ лэжьыгъэхэм зэрахэмытыр, абдеж Iуэхур щызэтемытмэ, сабийм и хуитыныгъэхэр къызэпыуда зэрыхъур, лей къызэрытехьэр.
– ГъащIэр матэщIэдзакъым, фи фIэщ фщIы. ЦIыху къэс, унагъуэ къэс я гъащIэм лъэр щIэзыгъэху, зиужьыжыну мыгугъэжу гугъуехь Iэджэ, лъэпощхьэпо куэдым щыIуощIэ. Дэхуэхар дгъэмысэу нэхъри едвмыгъэгух, атIэ абы щIэгъэкъуэн дызэрыхуэхъун, зэрыхуа щытыкIэ хьэлъэм къызэрикIын Iэмал къыхуэдвгъэлъыхъуэ. Вакъэ зэв ихуа цIыхур и Iыхьлыхэм зэхамыщIыкIмэ, апхуэдэхэм гъунэгъу дахуэвгъэхъу, унагъуэхэм я Iуэхур зэтегъэувэжыным пыщIа IэщIагъэлIхэм- рэ лэжьакIуэхэмрэ ар я къалэн нэхъыщхьэщи, дыщIэлажьэри дыщIыщыIэри аращи. Апхуэдэ къалэныр щызыхуэдгъэувыжым, хэгъэгум ис IэщIагъэлIхэр дызэкъуэувэну, ди лэжьэкIэр зэдгъэуIуну унафэ къэтщтащ. Сабийр къыщыхъуа унагъуэм хуэдэу, гури псэри щигъэтIылъын нэгъуэщI щIыпIэ щыIэкъым. Мис а гупсысэр егъэжьапIэ хуэхъуу мы зэхуэсым еджэныгъэ мардэхэр щIыхэтлъхьар аращ, ди гуп зэгъэуIуам и лэжьыгъэр дунэтIын, зэдэууэ ди IэнатIэр едгъэфIэкIуэн щхьэкIэ. Дунейпсо хабзэхэми, къэрал унафэхэми, игъащIэ лъандэрэ лъэпкъхэм къыддэгъуэгурыкIуэ щэнхабзэхэми сабийр гъащIэм курыхыу щагъэув, абыхэм дакъыщыжыныр, я хуитыныгъэхэр тхъумэныр, ар унагъуэм гупсэ хуэтщIыныр ди хьэкъщи, абыкIэ щыIэ еплъыкIэхэмрэ есэныгъэхэмкIэ дызэдэгуэшэнущ, ди Iуэхум зэрыхэтлъхьэнум иужь дитынущ. Лэжьыгъэ цIыкIу щыIэкъым, псоми мыхьэнэ яIэщ, ар тхылъымпIэхэр зыхуей хуэгъэзэным къыщегъэжьауэ сабийм и гукъыдэжыр къэIэтыным нэсыжу. Иужьрей илъэс щэщIым куэд дыдэ тфIэкIуэдащ сабийм и гъэсэныгъэм теухуауэ. ТIэщIэкIар дузэхужыныр къалэнышхуэщ. Абыхэм ящыщщ къыдэкIуэтей щIэблэм и гупэр унагъуэ лъапIэныгъэхэм хуэгъэзэжыныр. Унагъуэмрэ лъэпкъымкIэ зэхэщIыкI зимыIэм фIэкIуэдыр и лъэпкъыщхьэм и закъуэкъым, абы IэщIокI хэгъэгури. Сыщогугъ ди зэхуэсым къыщыхэтлъхьэну Iуэхугъуэхэр ди мурадхэм ятелэжьэну, дызыхуейр къыддэхъуну, – жиIащ Бэдракъ Iэминэ.
Езауэ Анзор къыщыпсалъэм къыхигъэщащ зэIущIэр псалъэ дыгъэлхэм щIэрыщIэу къатегъэзэжыным зэрытемыухуар, атIэ цIыхубэр зыгъэпIейтей Iуэхугъуэшхуэхэм зэрыхуха-хар.
– Дэ зэи зыщыдгъэгъупщэ хъунукъым ди лэжьыгъэм нэхъапэ дыдэу хэтыр сабийм и хуитыныгъэхэрауэ зэрыщытыр. Абы и хуитыныгъэхэм я нэхъыщхьэри унагъуэ иIэнырщ. Псоми къагурыIуэн хуейщ – унагъуэ зиIэ сабиймрэ абы щызекIуэ IэфIагъыр зыхэзымыщIэмрэ я Iуэхур зэщхькъым. Дэ ди нэIэ ятетщ жытIэу ди лэжьыгъэр кIэлъыплъ къущым хуэдгъэкIуэжмэ, зыри дымыщIауэ аращ, зыри зэдмыгъэхъулIауэ аращ. Дэ ди къалэныр сабийм и гугъуехьыр щызыгъэпсынщIэ, абы и дунейр нэхъыфI зыщI Iэмалхэр къызэдгъэпэщынырщ. Махуэ къэс зэмыщхь защIэу щытыкIэ куэдым фарохьэлIэ. А псом Iэмалыншэу зэтехуэ, зы жыпхъэм ибгъэувэ хъуну къэхъугъэхэр къахокI. АбыкIэ фызэдэгуашэмэ, зы унэтIыныгъэ пыухыкIа зэдэвубзыхумэ, лэжьыгъэ хьэлъэм зы тыншыгъуэ гуэри къыфхуихьынкIэ хъунущ – зы лъэныкъуэкIэ, ауэ, нэхъыщхьэу, сабийм и Iуэхур зэтес ищIыфынущ – нэгъуэщI лъэныкъуэкIэ.
- КъытщIэхъуэ щIэблэр дывгъэхъумэ, едгъэкIуэкI лэжьыгъэр щIэдгъэхуабжьэ къудейм къыщымыувыIэу, едвгъэгъэфIакIуэ. УзэлIалIэращ къолIэлIэжынур. Ди сабийхэм едгъэлъагъу дахагъэращ пщэдейрей махуэхэр зыгъэдэхэнур. Псалъэ гъущэхэр къэдвгъэгъани, гумрэ псэмрэ едвгъэхьэлIэ. Хамэ сабий щыIэкъым, псори дыдейщ, ди къэкIуэну махуэхэри абыхэм ятеухуащ. ЩIэблэ узыншэ зимыIэм къэкIуэн иIэкъым. КъызэгъэпэщакIуэхэми зэIущIэр зи жэрдэмщIакIуэхэми фIыщIэ яхузощI, мыхьэнэшхуэ зиIэщ зи ужь фихьари, къывэхъулIэ-мэ, зэрыхэгъэгуу къыдэхъулIауэ жыпIэ хъунущ, – жиIащ Къуэшрокъуэ Залым.
Апхуэдэу зэIущIэм къыщыпсэлъащ Налшык къалэм щIыпIэ унафэр щызехьэнымкIэ и IуэхущIапIэм сабийхэм я Iуэхухэмрэ абыхэм я хуитыныгъэхэр хъумэнымкIэ и комиссэм и лэжьыгъэр къызэгъэпэщынымкIэ и къудамэм и унафэщI Курдановэ Людмилэ, къулыкъущIапIэхэм я IэщIагъэлIхэр, жылагъуэ лэжьакIуэхэр.
ШУРДЫМ Динэ.
