Пщыгъэуш (Шэру) Рузанэ Къармэхьэблэ къуажэм къыдэкIащ. ЩIэныгъэр и хъуэпсапIэти, абы тригъащIэри, и гъащIэр дахэу зэтриублащ. Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым ПедагогикэмкIэ, психологиемкIэ, физкультурэмрэ спортымкIэ и институт щрегъаджэ. ФIыуэ илъагъу IэщIагъэм, лэжьыгъэм, и унагъуэ дахэм ирогушхуэ.

Школыр, колледжыр, университетыр…

- Школым сыщыщеджа зэманхэр псом нэхърэ нэхъ IэфIу си гум илъщ. «Мэлычыпхъу», «Даханагъуэ» зэпеуэхэм щIыналъэми республикэми сыщыхэтт, олимпиадэхэм сыкIуэрт, еджакIуэхэр хэтын хуейуэ екIуэкI зэхьэзэхуэ куэдым сашэрт. ФIыуэ седжэрт, си егъэджакIуэхэм гудзакъэ яIэти, щIэныгъэ ябгъэдэлъыр сабийм и деж зэрынахьэс Iэмалхэр тыншу къагъэсэбэпыфырт. Си анэри езыр университет щеджэну ехъуапсэу щытати, зэпымыууэ дэ дытригъэгушхуэрт еджэным: «Школым фIыуэ фыщеджэмэ, университетым фыщIэтIысхьэфынущ, фегугъу», - къыджиIэрт.

Школ нэужьым Информацэхэмрэ технологиехэмкIэ колледжыр юристу диплом плъыжькIэ къэзухащ, Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым тхыдэмкIэ и къудамэм заочнэу сыщеджащ. Колледжми университетми егъэлеяуэ сэбэп къыщысхуэхъуащ школым щызгъуэта щIэныгъэ лъабжьэр. Университетым нэмыцэбзэмкIэ диIа япэ дерсыр куэдрэ сигу къокIыж. Курс нэхъыжьхэри, щIэтIысхьагъащIэхэри дызэхэсти, студенти I00 хуэдиз дыхъуу къыщIэкIынт. Ди егъэджакIуэ Ержыб ФатIимэ доскам къритхэрт падежхэр, нэмыцэ грамматикэм щыщ гуэрхэр. Итхын зэрыщIидзэу, сэ адэкIэ къыпысщэурэ, доскам из итхащ. Адрей студентхэми ягъэщIагъуэрт, мыбы апхуэдиз щхьэ ищIэрэ, жаIэу. ИтIанэ доскам сыкъыдигъэкIри, сызыщыщ къуажэм, си унагъуэм нэмыцэбзэкIэ сытригъэпсэлъащ. Сэри къысIурыщэщу жысIэрт. «КъэсщIат уэ Къармэхьэблэ узэрыщыщыр, абы къикIхэм нэмыцэбзэр фIыуэ ящIэ. Уезыгъэджахэм фIыщIэ схуахуэщIыж», - къызжиIащ. Ар псори и фIыгъэт школым нэмыцэбзэмкIэ дыщезыгъэджа Мырзэбэч МуIэед.

Лэжьыгъэр

- Университетым психологиемрэ педагогикэмкIэ дыщригъаджэрт Михайленкэ Ольгэ. Абы студентхэм сакъыхэжаныкIыу гу лъитати къызжиIащ: «ЛэжьапIэ ухуеймэ, ди деж лаборанту къакIуэ». Лаборанту къыщIэздзэри, университетыр къэзухщ, диплом къысIэрыхьэри, лаборант нэхъыжь сащIащ. ПедагогикэмкIэ аспирантурэми сыщIэтIысхьащ. ЕджапIэ сыщыщIэтIысхьэм сэ сиIат мураду милицэм сыхыхьэну - сехъуапсэрт. Лэжьэн щIэздзэри, абы сыхуеижакъым. Университетым щезгъэджэныр хъуэпсапIэ схуэхъуащ. Аспирантурэр къэзуха нэужь си лэжьыгъэр зэпызгъэуащ, бын згъуэтри.

Лэжьыгъэм зэрыпысщэжу, ассистент сащIащ. Сэри си квалификацэм тхуэ хэзгъэхъуащ, Москва сыкIуэри, егъэджэныгъэм теухуа конференцышхуэ сыхэтащ. А псор къалъытэри, илъэсрэ ныкъуэкIэ ассистенту сылэжьауэ, егъэджакIуэ нэхъыжь сащIащ. Гъэсэныгъэ лэжьыгъэхэмкIэ унафэщIми срикъуэдзэщ. Ди институтым и унафIэщI Михайленкэ Ольгэ сыт щыгъуи фIыщIэ хузощI: сигъэкIуэтащ, къыздэIэпыкъуащ.

Студентхэмрэ сэрэ

- Япэу сыегъэджакIуэу студентхэм я пащхьэ сыщиувам сыгузавэрт, пэжым ухуеймэ. АрщхьэкIэ, псынщIэ дыдэу дызэсащ икIи дызэгурыIуащ. Педагогикэм къыщIэтIысхьэ студентхэм сащIэупщIэрт хэт езым и гупыжкIэ къыщIэтIысхьами, хэт и адэ-анэм къагъэкIуами, хэт щIэныгъэ нэхъыщхьэ яIэ къудеймэ ядэми. Абы щыгъуэ куэд яхэтт еджапIэ щIыщIэсыр щIагъуэу къагурымыIуэу, мурад гуэри пыухыкIауэ ямыIэу. Езгъэджэн щIэздзэри, дерс зыбжанэ нэужьым, абыхэм къызжаIэрт: «Сыту фIыуэ дыкъыщIэтIысхьа! ФIыуэ деджэнущ, къэдухми дрилэжьэнущ». Ахэр нэхъапэм щIыхуэмеяр сэ къызгуроIуэ. ЯхузэфIэкIынкIэ хъунур къагурыIуэртэкъыми аращ. Сэ си къалэнщ абы я къарур я фIэщ сщIыжыну. КъызэхъулIэуи си гугъэщ. ЕджапIэ IуэхукIи, я щхьэ IуэхукIи куэдрэ къызочэнджэщ, дзыхь къысхуащIащи.

 Лекцэхэр гъэщIэгъуэну зэрезгъэкIуэкIыным, студентхэр сызытепсэлъыхьым дезгъэхьэхын папщIэ Iэмал щIэщыгъуэхэр къэзгупсысыным иужь ситщ. Щапхъэ куэду къахузохь. Гу лъыстащ, щапхъэ гъэщIэгъуэн яжепIа нэужь, а узытепсэлъыхьыр ягу къызэринэм. Псалъэм щхьэкIэ, махуэ гуэрым дифференциальнэ психологиер зищIысыр къагурызгъаIуэрт. Зы Iуэхугъуэм цIыхухэр зэхуэмыдэу щхьэ егупсысрэ, сыт ар къызыхэкIыр? Арат зэхэдгъэкIыр. Сэ си унагъуэр щапхъэу къэсхьащ: щIалищ сиIэщ, щыри зы адэ-анэщ зыгъасэр. Ауэ зэхуэдэкъым зы Iуэху пыухыкIам щыри зэрыхущытыр. Нэхъыжьыр блэкIрэ пэт бжэ блыпкъым жьэхэуамэ, тIысу гъыфынущ, ар зэрыуфIыцIынум, зэрыузым тепсэлъыхьурэ. А бжэ дыдэм курытыр жьэхэуэмэ, къридзэххэнукъым. Мис апхуэдэ щапхъэхэр къахузохь. ДжэгукIэхэр, упщIэхэр, узытепсэлъыхьын Iуэхугъуэхэр, жыпIэнурамэ, щIэныгъэлIхэм психологиемкIэ къагъэсэбэп  Iэмалхэр щызэхуэсхьэсауэ папкищ сиIэщ. АбыхэмкIэ студентхэм тыншу садолажьэ.

Къапщтэмэ, цIыхум и гупсысэхэр зэрызэтеувэнур, адэкIэ гъуэгу хуэхъунур, дэзыхьэхынур куэд дыдэкIэ елъытащ пэщIэдзэ классхэм щезыгъаджэм. Абы папщIэ сэ фIыщIэ хузощI си япэ егъэджакIуэ Мэкъуауэ СэIимэт. Сыт щыгъуи япэ сызэритыным сыхуиущиящ.

Сигу къинэжа конференц

- Иджырей хъыбарегъащIэ технологиехэр щIалэгъуалэр гъэсэнымкIэ зэрысэбэпым теухуауэ Москва конференц сыщыIауэ щытащ илъэс зыбжанэ и пэкIэ. Ар иригъэкIуэкIащ ЕгъэджэныгъэмкIэ Урысей академием (РАО). Абы щыIэ щIэныгъэлIхэр лекцэхэм къытхуеджащ. Конференцым хэтащ Урысейм и щIыналъэхэм щыщ цIыху 200. Куэд къыщысцIыхуащ абы, ныбжьэгъуи дызэхуэхъуащ.

Зэхуэсым хэтхэр Москва и школ №32-м дашат. Школым и унафэщIыр къэпсалъэрт. Абы хэту дызэдэлэжьэным, егъэджэныгъэ IэмалхэмкIэ дызэхъуэжэным теухуауэ упщIэхэр естащ. Ди цIэ-унэцIэмрэ дызыщыщымрэ зытетха тхылъымпIэ плIимэ цIыкIур ткIэрылъти, си цIэр жиIэри, утыкум сихьэну къызэлъэIуащ. «IэплIэ пхуэсщIыну укъыдэсшауэ аращ! – жи. - Сэ Къэбэрдей-Балъкъэрым сыщыщщ езыр, Налшык къалэ сыкъыщалъхуащ. Куэд щIауэ сыщыIакъым Налшык. УкъыздикIам гу щылъыстэм, куэд сигу къэкIыжащ, си благъэ гуэр сыIущIэжауэ къысщыхъуащ». И телефонри къызитри, лэжьыгъэ IуэхукIэ ди республикэм пыщIауэ щытыну зэригуапэри къызжиIауэ щытащ.

Насыпыр

- Нэхъапэхэм сэ насыпу къэслъытэрт гъащIэм гъуэгу тэмэм щыхэпшыфыныр, щIэныгъэрэ мылъкурэ уиIэныр. Унагъуэ сыхъури, си гупсысэхэм захъуэжащ. Си дежкIэ насыпыр си унагъуэр схуэузыншэнырщ!

ГУГЪУЭТ Заремэ.