Къырал Дума бу кюнледе къабыл этген законнга тийишлиликде, энди кредит алгъанлай, ахчаны олсагъат тешерге онг боллукъ тюйюлдю. Тюзюрек айтханда, жорукъ быллайды: 50-200 минг сом кредитни, келишим къабыл этилгенинден сора - тёрт сагъат, андан кёп ахчаны уа – эки сутка (48 сагъат) озуп алыргъа жарарыкъды. Закон быйыл 1 сентябрьде ишлеп башларыкъды, деп билдиргендиле РФ-ни Ара банкындан.

Жангы законну кючюне ипотека, ёлчеми 50 минг сомгъа жетмеген займла, окъургъа эмда автомашина (ахча олсагъат тюкеннге кёчюрюллюк эсе) сатып алыргъа берилген кредитле тюшмейдиле. Дагъыда алгъын алыннган кредитни болжалын неда ёлчемин (ол уллу боллукъ тюйюл эсе) башха тюрлю этерча берилген ахча да.

Сагъынылгъан заманны сакъламай, кредитге товар (неда жумуш) сатып алыргъа сюйген адам тюкеннге неда организациягъа кеси барыргъа керек боллукъду. Кредит аллыкъ инсанны поручители бар эсе, сора дагъыда аны талай адам ала эсе – алагъа да ахчаны сагъынылгъан заманны созмай берликдиле.

Россейни Банкы бу болжалны кеси оноуу бла тюрлендирирге боллукъду. Сёз ючюн, жууаплы ишлеген, хыйлачылыкъгъа къажау къыйматлы мадарла этген банклагъа аны  къысхартыргъа, жорукълагъа сыйынмагъан финанс учрежденияланы уа жууапха окъуна тартыргъа боллукъду. Кредитни неда займны бузукълукъ бла берген банкны, ахча урланнган шартны юсю бла уголовный иш ачылса, инсандан абери излерге, процентле къошаргъа, аны борчун коллекторлагъа кёчюрюрге эркинлиги боллукъ тюйюлдю.

Дагъыда Россейни Банкыны оюму бла, бу законнга быллай излем къошулгъанды: хыйлачылыкъ этген неда этерге кюрешген инсанлагъа банкла электрон тёлеу затланы, ол санда карточкаланы, бераллыкъ тюйюлдюле. Аланы къолларында болгъан карталагъа уа бир адамгъа бир айны ичинде 100 минг сомдан кёп кёчюралмазча этилликди. Аллай инсанланы тизмесин Ара Банк финанс учрежденияладан эмда МВД-дан келген информацияны тийишдирип жарашдырады. Шёндюгю закон бла уа банкла аллай адамланы карточкаларын жаланда правону къоруулаучу органладан ала хыйлачылыкъ этгендиле деп билдириу келсе жабадыла.

Жангы жорукъла бла, энди банклада электрон халда (виртуальный) ачылгъан карточкалагъа 50 мингден аслам сомну 48 сагъат озгъандан сора кёчюрюрге жарарыкъды. Шёндю уа хыйлачыла адамланы алдарча быллай цифралы карталаны бек тири хайырланадыла.

Банкла эмда микрофинанс организацияла (МФО) кредит алыргъа сюйген инсандан аны ИНН-ин сурарыкъдыла, къырал информация системалада, сёз ючюн, ФНС-ни базасында аны юсюнден хар нени да тинтирикдиле. МФО-ла уа ахчаны кредит келишимни этерик эмда аны аллыкъ адам бир болса берликдиле. Ара Банкны сагъынылгъан тизмесинде аны юсюнден информация бар эсе уа – берлик тюйюлдюле.

Дагъыда бюгюнлюкде кредит жазыуланы бюросуна информация юч кюнню ичинде тюше эсе, энди ол ары олсагъат жетерге керек боллукъду. Аны хайырындан, адам хыйлачылагъа алданып, талай жерде бир ненча кредит алып,  алагъа кёчюрген тёре къаллыкъды. Бу жорукъ а 2026 жылда 31 декабрьде ишлеп башларыкъды.

Улбашланы Мурат.