«Мывэхэмрэ удз гъэгъахэмрэ»

Налшык модель библиотекэ №10-м щекIуэкIащ Кавказым и тхакIуэхэм ящыщхэм я тхыгъэхэр щызэхуэхьэса «Камни и цветы» альманахыр дунейм къызэ­ры­техьам теу­хуа зэIущIэ. Ар зэхигъэуващ, къыдэгъэкIыным хуи­гъэ­­хьэзыращ дагъыстэн тхакIуэ, усакIуэ, зэдзэкIакIуэ, литературэ критик, Кавказым ис тхакIуэхэм я литературэ клубым и унафэщI «Золотое перо России» саугъэтым и лауреат Муслимовэ Миясат. Тхылъыр Дагъыстэным и Iэтащ­хьэм и гранткIэ Мэхъэчкъалэ 2024 гъэм къыщыдэкIащ. Абы ихуащ ди республикэм и тха­кIуэхэм ящыщ зыбжанэм жанр зэхуэ­мы­дэхэмкIэ гъэпса я Iэдакъэ­щIэкI­хэри. Мыр клубыр къы­зэрыунэху­рэ дунейм къы­тригъэхьа ещанэ тхылъщ, тхакIуэ, усакIуэ 99-рэ къызэщIаубыдащ. 2015 гъэм Налшык къыщыдэкIащ «Под тенью чинары» япэ антологиер. 2019 гъэм Грознэ къалэм дунейм къыщытехьащ «Предчувствие» фIэщыгъэр зиIэр. 

Муслимовэ Миясат тепсэ­лъы­хьащ литературэ клубыр зытет мардэхэм, гулъытэ зыхуащIхэм, къалэну зыхуагъэувыжхэм. 
- Щэнхабзэ, литературэ я лъэныкъуэкIэ Кавказыр нэхъри зэкъуэувэным теухуауэ Къэбэрдей-Балъкъэрым къалэнышхуэ егъэзащIэ. Нобэ ди клубым хэтщ тхакIуэ, усакIуэ 140-м нэс. Абы холэжьыхь тхакIуэ нэхъыжьхэри, нэхъ щIалэIуэхэм ящыщхэри. Къалэн нэхъыщхьэу дэ зыхуэдгъэувыжыр бжыгъэкIэ дыкуэдыныркъым, атIэ клубым тхакIуэ нэсхэр, ипэжыпIэкIэ зэфIэкI зиIэхэр къетшэлIэнырщ. Сыту жыпIэмэ, дэ Кавказ псом я литературэр дгъэлъагъуэу утыку дыкъохьэ. Клубыр къызэрыунэ­ху­-рэ Кавказым щыпсэухэм едгъэ­цIыхуащ зи унэцIэ зэхамыхыхха тхакIуэхэр, тхыгъэ купщIафIэхэр. Тхэн щIэзыдзагъащIэ ныбжьы­щIэхэм дащогуфIыкI. Iэмал имыIэу щыткъым абыхэм зэуэ сыткIи зэпэща тхыгъэхэр къызыкъуамыхынкIи. АтIэ мис апхуэдэхэми я зэфIэкIым хагъэхъуэнымкIэ, тхэным и хабзэ нэхъыщхьэхэр къащIэнымкIэ сэбэп дахуэхъуну ди гуапэщ,  - жиIащ Муслимовэм.
- ТхакIуэм е усакIуэм фIыуэ къыгурыIуэу щытын хуейщ ар цIыху куэдым я цIэкIэ тхылъымпIэ напэм «зэрыщыпсалъэр», атIэ ар жэуап­лыныгъэ инщ. Литературэм идэнукъым зэчииншэр - зыкIэригъэ­хужынущ. Девгъэгупсысыт: ди щIэ­джыкIакIуэхэм куэду яхэту къы­щIэкIынущ егъэлеяуэ зыхэ­щIэшхуэ зиIэхэр, ауэ а зыхэщIэр къалэмкIэ къэзымыгъэлъэгъуэфхэр. Мис ап­хуэдэхэм дэ я гум дыкъипсэлъы­кIын хуейщ, а къалэныр ди пщэ дэтлъхьэжащи. Мыри къыхэзгъэщыну сыхуейт. Дэ дыщопсэу ахъшэкIэ Iуэху куэд «щызэфIахыф» лъэхъэнэм. Ар, ­дауи, литературэми къыжьэхоуэ. Зи тхыгъэхэр литературэм хэувэну зыхуэмыфащэхэми Iэмал яIэщ я тхылъ мыхьэнэншэхэр пщIэкIэ къыдагъэкIыну. Куэдри ­къохъу ипэ­жыпIэкIэ зэчий зыбгъэдэлъхэр гулъытэншэ щыхъуи. Абы иIэнкIэ ­хъунущ щхьэусыгъуэ зыбжанэ: е утыкум ихьэну фIэфIкъым, е зигъэлъэгъуэну и дзэ мэш, е гу къылъатэркъым. Сэ сыт щы­гъуи жызоIэ: зэчий зиIэхэр къэт­лъыхъуэн, сэбэп дахуэхъун, ­гъуэгу тедгъэувэн ­хуейщ. Мы тхылъым и пэщIэдзэм деж къы­щыхьащ фи­лологие щIэ­ныгъэ­хэмкIэ доктор, клу­быр къы­зэ­рыунэхурэ куэду хэлэ­жьыхь Хьэ­кIуащэ Мадинэ и псалъи: «Кавказым щыпсэу лъэпкъ­хэм зэ­ху­щытыкIэ гуапэ яIэным, Урысейр псоми ди зэхуэ­-дэ унэу щытыным папщIэ щыIэ ­къалэнхэм ящыщ мащIэ дэри ди пщэ дэт­лъхьэжыну къыттохуэ» псалъэхэр. 
Тхылъым фIэщыгъэ хуащIам щытепсэлъыхьым, Муслимовэ ­Миясат къыхигъэщащ ари Кавказым епхьэлIэ зэрыхъунур. Мы­вэм Кавказым и лIы нэсхэм я шыфэлIыфэр къигъэлъагъуэ хуэ­дэщ. Удз гъэ­гъар гумрэ псэмрэ ­нэхъ тещIыхьауэ къагъэсэбэпащ. Бзылъхугъэм и псэм и махагъэр ­къегъэлъагъуэ гъэгъам и обра­зым.
- Удз гъэгъар мывэ къырым тыншу къыщыкIыркъым. Дапхуэдиз жьы, хьэуа, псы, дыгъэпс хуей ­хъурэ ар къырыр къыпхитхъыу къэгъэгъэн папщIэ! Мис апхуэдэ дыдэу, тхакIуэм и художественнэ псалъэр ипсыхьын хуейщ, - жиIащ къэпсалъэм. 
Миясат къыхигъэщащ Кавка­- зым ис тхакIуэхэр, литературэ лэжьа­кIуэхэр зэпызыщIэ сайти я клу­бым зэригъэлажьэр. Абы ит тхакIуэ-усакIуэхэм я Iэдакъэ­щIэкIхэм ящыщ абдеж къыщыгъэлъэгъуащ, «подстрочнэ» жы­хуаIэм хуэдэу уры­сыбзэкIэ зэдз­э­кIауэ. Абыхэм езыхэр е нэгъуэщI къеджэу аудиомакъ ящIыгъущ. ­Аудиомакъыр усэр е тхы­гъэ пычы­гъуэр зэрытха бзэмкIэ итщ. Сай­-тым и лэжьэкIэм кIэ­лъыплъ, абы къи­хьэ зэдзэкIа­кIуэхэм зы тхыгъэ гуэрым елэжьыну гупыж ящIмэ, аудиомакъыр ­пегъанэри, тхыгъэр зэрытха бзэм и IукIэр зыхищIэу ­йодаIуэ. 
- Ар сэбэпщ тхыгъэм и гъэпсыкIэр зэдзэкIакIуэм къыгурыIуэнымкIэ, - жиIащ Муслимовэм. 
Кавказым и тхакIуэхэм я клубыр къызэрыунэхурэ Къэбэрдей-Балъкъэрым къыбгъэдэкIыу абы хэтхэм ящыщщ ХьэкIуащэ Мадинэ. Абы итха «Дорога домой» романым щыщ пычыгъуэ итщ зи гугъу тщIы альманахым. 
- Литературэр жьы къабзэ хуэныкъуэщ зэпымыууэ. Ар гъунапкъэ куэдым ихьэн, гъуэгуанэшхуэ зэпиупщIын хуейщ. ЩIыпIэ гъунапкъэм и закъуэкъым зи гугъу сщIыр, атIэ абы хеубыдэ бзэри, зэхэщIыкIри, белджылы къэщIын хуей Iуэхугъуэ мыгурыIуэгъуэхэри. Ар къэплъы­тэмэ, нобэ дызытепсэлъыхь тхылъыр икъукIэ щхьэпэщ. Художественнэ псалъэм дызэпищIэн ­хуейуэ къызолъытэ, - жеIэ Хьэ­кIуащэ Мадинэ. Ар нэхъ пыухыкIауэ къытеувыIащ ди республикэм урысыбзэкIэ тхауэ къыщыдэкI ли­тературэм и Iуэху зытетым. 
- ЩIэныгъэр щыхьэт тохъуэ бзэ нэхъыбэ пщIэхукIэ акъылыр нэхъ хуабжьу зэрылажьэм. Кавказым ис лъэпкъхэм къахэкIауэ урысыбзэкIэ зи IэдакъэщIэкIхэр зыгъэпс тха­кIуэхэм къагъэлъэгъуащ а бзэр и купщIэм нэсу зэрызыхащIэфыр. Сэ си гугъэкъым, псалъэм папщIэ, урысыбзэкIэ тхэ адыгэ тхакIуэхэмрэ усакIуэхэмрэ я зэран адыгэбзэкIэ тхэхэм ирагъэкIыу. ТхакIуэм и фIагъыр ар зэрылажьэ бзэм къигъэ­лъагъуэуи схужыIэнукъым. Уры­сыбзэкIэ тхэ адыгэ, балъкъэр тха­кIуэхэм яхэтщ зэчиифIэхэр: ­Емкъуж Мухьэмэд, Мэкъуауэ Амир, Куэшбей Джамболэт, Мамыш Владимир сымэ, нэгъуэщIхэри. Сэ тхылъ щхьэхуэ тезухащ балъкъэр тхакIуэ гъэщIэгъуэн дыдэ Чипчиков Борис и тхыгъэхэм ящIэлъ гупсысэхэм. Уеблэмэ щхьэхуэу дытепсэлъыхьын хуейщ лъэпкъ республикэхэм щы­псэу урыс тхакIуэхэми. Художественнэ бзэ телъыджэ Iурылътэкъэ Смирновэ Наталье!  Сыхуейщ мы Iуэхугъуэм иджыри къытедгъазэу дытепсэлъыхьыну, абы зэIущIэ щхьэ­хуэ хухэтхыну, - жиIащ Мадинэ. 
ХьэкIуащэм и псалъэхэм арэзы техъуащ «Урысей радиом» и Къэбэрдей-Балъкъэр къудамэм и унафэщI, зэдзэкIакIуэ Мэремкъул Ларисэ:
- УрысыбзэкIэ гъэпса художественнэ тхыгъэфIхэр диIэщ. Апхуэдизу купщIафIэу, зэманым пэджэжу, мыхьэнэ яIэу ятха художественнэ тхыгъэхэр ди литературэм хэдмыбжэну гупсысэ щыIэххэн хуейкъым. Щхьэ зыгуэрым еттыпхъэ ди литературэ хъугъуэфIыгъуэм щыщ Iыхьэ? Абыхэм урысыбзэкIэ я гуп­сысэхэр нэхъ къаIуэтэф. Дауи, ддэнут апхуэдэ дыдэу адыгэбзэкIэ тха IэдакъэщIэкIхэмкIи дагъэгуфIами. Ауэ щыхъукIэ, урысыбзэращ нэхъ ягъэшэрыуэр. АтIэ ар щхьэусыгъуэ пщIы хъурэ лъэпкъ литературэм хыумылъытэнымкIэ? Хъунукъым, - жиIащ Ларисэ. 
ЗэIущIэм хэтахэм ягъэбелджы­лащ адэкIэ зэрызэдэлэжьэну щIы­кIэр, нэхъыбэу гулъытэ зыхуащIынухэр.
ГЪУЭТ  Синэ.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

21.03.2025 - 10:13

ЛъэныкъуитIми я сэбэп хэлъу

Беларусь Республикэмрэ Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэмрэ зэдэлэжьэным пыщIа Iуэхухэр зэкIэлъызыгъакIуэ гупым и зэIущIэ видеозэпыщIэныгъэ Iэмалым тету зэхэтащ.

21.03.2025 - 09:50

ГъащIэ кIыхьым и къежьапIэр

Ахэр фIыуи Iейуи къыщIэкIынкIэ ­мэхъу, ауэ нобэ зи гугъу тщIыр езы гъащIэм и кIыхьагъырщ. Мыр щытщ дэтхэнэ къэралми и щыIэкIэ-псэукIэр зы­хуэдэр къызэрапщ пщалъэхэм ящыщ зыуэ.

21.03.2025 - 09:47

Зэшыпхъухэм я зэфIэкIыр

Республикэм и ЩIалэ­гъуалэ центрым щагъэлъагъуэ «Корни и крылья» выставкэр. Ар къызэригъэпэщащ КъБР-м ЩIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и министерствэм.

21.03.2025 - 09:45

«Уэсрэ Нэсрэ» аудио тхылъыр

Иджыблагъэ Къэбэрдей-Балъкъэр радиом и унэм зэIущIэ гуапэ щекIуэкIащ тха­кIуэ, драматург, «Гарянка» газетым и редактор нэ­хъыщ­хьэ Къаныкъуэ Заринэ зэхишауэ.

20.03.2025 - 09:03

Оркестр цIэрыIуэр къызэрагъэпэщыж

Сэрмакъ къуажэм ЩэнхабзэмкIэ и унэр къызыхуэтыншэу зыхуей хуагъэзэжри, Махуэ Дадушэ и цIэр зезыхьэ и щэнхабзэ-нэгузыужь центрым и лэжьыгъэр ирагъэжьэжащ.