Ишлерге, баш тутаргъа излеген инсан, айхай да, амал да табалады. Анга шагъатлыкъгъа Борчаланы Хызырны бла Фатиматны келтирирге боллукъду, ала фермер мюлк бла кюрешгенли бир талай жыл болады, сауулгъан ийнекле жайып, аланы багъадыла. Бизни бла ушакъда ала жашау жорукъларыны, эл мюлк бла кюреширге не кёллендиргенини, бу ишлеринде къаллай чурумлагъа тюбегенлерини, жетишимлерини юсюнден айтхандыла.

- Сизни да Аллах сыйласын, биз беш къыз сабий ёсдюргенбиз. Къолубуздан келгенича алагъа билим да бергенбиз. Заманлары жетгени бла, бешиси да кеси юйюрлерин къурап, насыплы жашайдыла. Элде кесибиз къалгъанда уа, бу адам бла мен эригип башлагъанбыз. Заманны керексизине, бошуна ашырыуну тюзге санамай, кёп тюрлю амалланы сюзе келип, малчылыкъда тохтагъанбыз, - дейдиле ушакъ нёгерлерим.

Ийнеклени жаяр оноугъа ала бу сагъышладан сора келгендиле. Мал тутууну не заты да бек къыйынды. Хызыр кеси Акъ-Сууда ёсгенликге, малланы иши бла артыкъ шагъырей болмагъанды. Жаланда юйдегили болуп, Лашкутагъа келгенинде, мында къойла, эчкиле да жайгъанды. Алагъа къараргъа тюшгенде, бу жумушну къыйын болгъанын алай ангылагъан эди. Болсада бусагъатда быллай асыралгъан маллары болгъан мюлкню кёпле тутханлары себепли, кеслерине базынып тутадыла. Бу жумуш бла беш жылдан бери кюрешедиле. Ал кезиуде сокъураннган кюнлери да болгъан эселе да, башлагъан жумушларын жартылай къоялмагъандыла. Жыл озгъандан сора, тёрт сауулгъан ийнек алып, аладан башлагъандыла. Жылдан-жылгъа аланы жая, кёбейте, бюгюнлюкде жыйырма сауулгъан ийнекге къарайдыла.

«Кёл салыргъа керекди. Тюшген сомну жоймай, аны мал ашындан тышында къалгъан ахчасына да бузоула, танала да алып, алай жая келебиз. Техниканы арталлыда жаратмайма. Сууларын да къол бла ташыйбыз, ашларын да – алай. Сауууну юсюнден айтханда уа, кёпле аппаратланы хайырланадыла, мен а, унамайма. Нек дегенде, ол ийнекни желинин бек бузады, къыяу салады, ачытады. Мени оюмумду ол. Кёпле аны къабыл кёрмезге да болурла, алай аппарат бла сауулгъан ийнекни желини эки жылдан сора жараусуз болады. Сора бек ачытхан сунама. Андан эсе, къыйналсакъ да, кесибиз къол бла жетиширге кюрешебиз. Эрттен саууп къыстасакъ, ингирде келедиле да, биягъы саууп, сууларын, ашларын да берип, аулакъгъа къыстайбыз. Эрттеннге дери ала анда кечинедиле. Жайны иши тынчды. Къыш кезиуде уа юйде, орунда тагъылып кечинедиле», - дейди Хызыр.

 Бу жумушда эм къыйыны малланы аш бла жалчытыуду. Айтханларыча, кеслери бичен чалыргъа жетишмейдиле, алай кючюбюз да жокъду, дейдиле. Аны сатып аладыла. Алгъандан ары да тюкланы къаллайы тюшеди? Бирде аллай бичен тюшеди, аны мал арталлыда ашаргъа унамагъаны окъуна болады. Тюкну ичин ачсанг, ол къызып, чирип да болады. Быйыл 185 рулон алгъандыла, ол бир ауукъ заманнга жетерге керекди. Бир тюкню багъасы эки минг сомду. Эки минг бла жюз сом берип алгъанлары да барды. Бир кюннге бир тюк кетеди, бирде уа жетмей да къалады. Андан тышында къышхыр, мал аш да алынады.

Ала малларыны кёбюсюнде гитче бузоучукълай аладыла, аланы асламысы алыкъа шеша бла сют ичген кезиулериндедиле. Иелери аланы хар бирине ат бере, сют ичире тургъанда, ариула, хапарчыкъла айта эркелетеди, туугъанларындача юйренип къалады. Заманында келмеселе, жарсыйды, кёзю аланы излейди. Андан сора да, ары-бери иш кетсе да, тансыкълагъан окъуна этеди. Бир заманда эн салмагъанды, гумхотларына къарап таныйды. Ала кеслери да ауазын танып, чапханлай келедиле. Беш жылдан бери малла бла кюрешгенликге, алыкъа аладан бирин да юйлеринде соймагъандыла. Айтханына кёре, саулай сатхан болмаса, аны мудах кёзлерине къараялмайды.

Бизнесни бу тюрлюсюн башларгъа сюйюп, базыналмай тургъанлагъа не айталлыкъсыз деген сорууума ол былай жууаплайды: «Бир да сагъышланмай башласынла деяллыкъма. Нек дегенде, огъурлу жумушду. Аны башларгъа сюйгенни жери, орунла, кюндюзлюкле къураргъа онгу бар эсе, арталлыда къоранчсыз ишди дейме. Биз бахчабызны жартысында мал орунла ишлегенбиз. Аз малдан башлагъанлыкъгъа, жайыла баргъаны сайын, жер къоша, орунла ишлей, бюгюнлюкде гитче ферма къуралгъанды. Сора сютню кюн сайын эрттен бла ингир юйге келип аладыла. Мен алай бермейме. Кесим юйде эринмей бишлакъ этип, алыучуларымы заказларын жалчытама. Кесим да, эртте замандача, мая бла этеме да бишлакъны. Кафеле ишлетгенле келип аны алып кетедиле. Сайлагъан ишинги сюйюп жалчытсанг, ырысхы кесин сакълатмай келеди».

Хар ишде да инсанны эсинден кетмеген чакъла боладыла. Фатима эсгергенича, бир къауум жыл мындан алгъа Хызыр экикюнлюк бузоучукъ алып келеди. «Мени анга ассыры жаным ауругъандан, сабийнича, сют бла ёсдюреме. Къучакълап, сылап, ариу айтып, къарынын тойдуруп да. Атына да Маня деп атайма. Энди андан бери кеси да ийнек болду, бузоуу болгъанлыкъгъа: «Маня, сют ичемисе?» - деп къычырсам, тёшден окъуна, бузоуун да къоюп, чабып келеди. Ма алай бла мен малланы бек сюеме», - дейди.

Хызыр бла Фатимат къоншулары бла араларына да сакъдыла, элде ол бек магъаналыды. «Бек аламат къоншуларым, эллилерим бардыла. Сау болсун эл башчыбыз, элни не узакъ жерине да чыракъ тартдыргъанды да, кече окъуна жарыкъды. Быллай ариу ниетли тийрем болмаса, ким биледи, былай кёлюбюз бла ишлеяллыкъмы эдик», - дейдиле ала.

Темуккуланы Асият.