Быйыл мектеплени бошагъанла сайлау халда берлик Бир къырал экзаменледен къайсы болса да бирин жангыдан  жазаргъа онг табарыкъларыны юсюнден къыралыбызны Президенти Владимир Путин кесини жыл сайын Федерал Жыйылыугъа этген Посланиясында айтхан эди. Ол а сынауланы бардырыуну бла къурауну системасын игилендире бардырыугъа себеплик этериги да чертилгенди.

Аны бла байламлы уа ЕГЭ-ле бериллик кюнлени алгъадан тохташдырылгъан болжалларын тюрлендирирге тюшгенди. Аны себепли бу кюнледе Россейни Жарыкъландырыу министерствосу бла Рособрнадзор Бир къырал экзаменлени, ОГЭ-лени бла ГВЭ-лени бир-бирлерин алгъадан белгиленнген угъай, башха кюнледе берирге керек боллукъду. Аланы бардырыуну низамы уа Минюст бла да къабыл кёрюлгенди.

Эсгерте кетейик, сабийни сайлау халда берилген къайсы болса да бир экзаменни жангыдан жазаргъа эркинлиги болгъанлыкъгъа, аланы эсеплерин айырыргъа уа жарарыкъ тюйюлдю. Нек дегенде, окъуучу сынаугъа экинчи кере барыргъа сюйсе, аны ол алгъа алгъан баллары кетерилип къаладыла эмда эсепде саналмайдыла.

Бу амал, белгилегенибизча, быйылдан окъуна жашауда бардырылып тебирерикди. Аны себепли уа, болжалгъа тюрлениуле кийирилгенлеринден сора да, къошакъ (резерв) кюнле хар дерсден да боллукъдула. Къошакъ халда берилген экзаменлеге барыргъа уа быйыл ЕГЭ-лени жазгъан къайсы абитуриентни да эркинлиги барды. Ала тёртюнчю-бешинчи июльда бардырыллыкъдыла. Эс бурургъа тийишлиди, сайлау халда берилген экзаменни къайсы болса да бирине жангыдан бары-ол кесинги билиминге бютюн ышаныулукъну ачыкъларгъа тийишлиди.

Андан тышында да, жангыртылгъан тизмеде сабий Бир къырал  экзаменлерин берип бошап, аланы эсеплерин да билгенден сора сайлау эталырча  амал да эсге алыннганды. Анга тийишлиликде биринчи ЕГЭ-лени, ала бла бирге борчлу халда берилликлени, болжаллары тюрлендирилмегендиле.

Алай бла 23 майда сабийле географиядан, орус литературадан бла химиядан сынаулагъа барлыкъдыла. Орус тилден а экзамен 28 майда боллукъду. Экинчи борчлу ЕГЭ-ден математикадан а жашла бла къызла ишлерин 31 майда жазарыкъдыла. Аны (математиканы) эки тюрлюсю да – мурдорлу эмда профильли – бир кюнню ичинде бардырылып къаллыкъдыла.

Тёртюнчю июньда уа, жангыртылгъан тизмеге тийишлиликде, жаланда обществознаниядан угъай, физика дерсден да боллукъдула сынаула. Жетинчи эмда  сегизинчи июньда уа информатика бла бирге тыш къыраллы тилледен  ЕГЭ-ни «Сёлешиу» тюрлюсю да къураллыкъды.

Биологиядан экзамен а онбиринчи июньнга кёчюрюлгенди. Ол кюн дагъыда сынаула тарыхдан бла тыш къыраллы тилледен «Жазма» тюрлюсю бардырыллыкъдыла. Белгилегенибизча, тюрлениуле сабийле сынауларындан сора экинчи кере сайлау экзаменнге барыргъа бла къалыргъа заманнга кёре, жарашдырылгъандыла.

ОГЭ-ле бла уа тюрлениуле информатика бла обществознание дерсле бла байламлыдыла. Аладан экзаменле онунчу июньнга кёчюрюлгендиле.

Андан сора да, ЕГЭ-лени бла ГВЭ-лени къошакъ (резерв) кюнледе бардырыу бла байламлы да этилгендиле тюрлениуле. Алай бла хар дерсден да Бир къырал сынауланы берир ючюн ахыр къошакъ кюн 21 июньда боллукъду. Алай бла жаш адамла кеслерини алгъан эсеплерин биринчи июльдан кеч къалмай билликдиле.

Жангыдан къошакъ кюнледе (4-5 июльда) берилген экзаменлени баллары да болжалдан кеч къалмай белгили боллукъдула. Ол болжал а сабийлеге окъуугъа кирирге сайлагъан жерлерине къагъытларын заманындан, кеч къалмай, берирге амал барлыгъы бла байламлыды. Сайлау халда жазылгъан экзаменнге жангыдан барыр ючюн а заявленияны 26 июньдан 1 июльгъа дери берирге боллукъду.

Мокъаланы Зухура.