Къабарты-Малкъарда Адамны эркинликлери жаны бла уполномоченныйде Эксперт советни эмда республиканы Айырыу комиссиясында Жамауат-консультация советни бирикдирилген жыйылыулары болгъанды. Анда КъМР-ни Парламентини алтынчы чакъырылыууна депутатланы айырыугъа хазырланыу къалай баргъаны сюзюлгенди. Анга Россейни Ара айырыу комиссиясыны (ЦИК) члени профессор Евгений Колюшин да къатышханды.
Жыйылыуну Адамны эркинликлери жаны бла уполномоченный Зумакъулланы Борис бардыргъанды. Ол билдиргенича, айырыулагъа хазырланыуну чеклеринде уполномоченный бла регионну Айырыу комиссиясы бирге ишлеуню юсюнден келишим тауусхандыла.
Айырыула законодательствону пропагандалауда, адамланы бу жаны бла эркинликлерин сакълауда биз ахшы сынам жыйгъанбыз. Андан тышында, айырыу комиссиягъа бу ишни ачыкъ ётдюрюуде, ол санда айырыу участкалада камерала орнатыуда, жорукъла бузулмазына эм эсеплени тохташдырыуда себеплик эталлыкъбыз. Энчи эс сакъатлагъа эм айырыула участкалагъа барыр онглары болмагъанлагъа бёлюрге тийишлиди. Адамла соруула бералырча неда оюмларын айталырча «тефонла» да ишлерикдиле, аланы номерлери белгили этилликдиле. Айырыула чурумсуз ётер ючюн, биз къолубуздан келгенни аярыкъ тюйюлбюз, - дегенди Борис Мустафаевич.
Евгений Колюшин ЦИК къыралны битеу субъектлеринде не тюрлю айырыула да бузукъсуз ётерлерине, адамланы айырыу эркинликлери сакъланырларына дайым контроль этгенин айырып айтханды. «Мен сизге дери тёрт регионда болгъанма, аланы барысында да болум башха-башхады. Сизде бу жаны бла хал иги болгъанына , хазырланыу тийишлисича тынгылы бардырылады, анга кесим да тюшюннгенме. Политика партияланы башчылары бла сёлешгенме, ала регионну айырыу комиссиясыны ишине ыразылыкъларын айтхандыла, ала бир бирлерине огъурлу кёзден къарагъанларына да къууаннганма»,-дегенди. Андан сора да, ол право низамны сакълаучула бла сёлешгенин, къоркъуусузлукъну жалчытыу не халда болгъанын да билгенин айтханды. Регионну Башчысыны къуллугъун толтургъан Казбек Коков бла да тюбешгенме, районлагъа да барлыкъма. Талай субъектледе айырыулагъа хазырланнганда, бузукълукъла тюбейдиле, ол а жамауатны властьха ышаныулугъун къурутады. Бу ишни жамауатны бирикдирирча, адамла къол кётюрюуню юсю бла къырал жумушланы тамамлаугъа къошумчулукъ этгенлерин сезерча ётдюрюрге тийишлиди», -дегенди Евгений Иванович.
Айырыу кампания къалай баргъаныны юсюнден докладны регионну Айырыу комиссиясыны башчысы Вячеслав Гешев этгенди. Ол билдиргенича, «Единая Россиядан» - 115, «Справедливая Россиядан» - 39, «Зелёные» партиядан – 51, «Гражданская платформадан» - 37, коммунистледен – 71, «ЛДПР-ден» да 40 кандидат бардыла. 2019 жылны 1 июлюна эсеплеге кёре, регионда айырыулагъа къатышыргъа эркинликлери болгъан 535 минг 524 адам жашайдыла. Бу магъаналы жумушну ётдюрюуге 13 федерал эм 355 участка айырыу комиссия къатышырыкъдыла, алагъа 3 мингнге жууукъ инсан киредиле. Кампания башланнганлай, комиссия, информация жумушну тамамлап, айырыучула, волонтёрла бла ишлеп тебирегенди, керекли келишимлени тауусханды.
«КъМР-ни муниципал къуралыуларыны совети» ассоциацияны правленини башчысыны орунбасары Сергей Березнев муниципал власть органла алада айырыула тап барырларына жууаплы болгъанларын чертгенди. Алагъа, тюрлю-тюрлю учреждениялагъа, предприятиялагъа айырыуланы бардырырча, документацияны тутарча, байламлыкъланы жюрютюрча мекямла, амалла табаргъа, къоркъуусузлукъну жалчытырча эсгертиуле этилгендиле.
Россейни юристлерини ассоциациясыны регионда бёлюмюню толтуруучу комитетини члени Жанна Тенгизова уа юйретиу ишге аслам эс бёлюрге кереклисин белгилегенди. Ол оюм этгенден, билим бериу махкемеледе конституция эм айырыу правону юсюнден дерслени кийирирге тийишлиди. Адамланы айырыулагъа, партиялагъа, аланы программаларына сейирлерин къозгъарча бютюн къыйматлы мадарла излерге керекди. Аны ючюн а партияланы келечилери гражданла бла аслам тюбеширге, аланы сорууларына жууапла берирге, проектлерини юсюнден толу айтыргъа борчлудула.
- Жангыз да алай бла ийнандырыргъа боллукъду адамланы партияланы кюрешиулери керек болгъанына. Жаш тёлю бла ишлей, аланы право жаны билимлери аз болгъанын, къырал властьха ышанмагъанларын, бу программала жамауатны жашауун игилендиририне ийнанмагъанларын кёргенбиз. Биз аланы ассоциацияны ишине, тюрлю-тюрлю олимпиадалагъа къатышдыргъанбыз, быллай мадарла хайыр келтиргенлерине да тюшюннгенбиз,- дегенди ол .
«КБР-Медиа» учрежденияны башчысыны орунбасары Муаед Дзугулов регионну асламлы информация органларында айырыула бла байламлы материалла дайым чыкъгъанларын, ала республиканы Айырыу комиссиясы бла байламлыкъда ишлегенлерин билдиргенди. Прохладна районну айырыу комиссиясыны башчысы Али Лутов а алада хазырланыу къалай ётгенин эм чекленнген онглары болгъан адамланы айырыу эркинликлери къалай жалчытылыннганларын билдиргенди. Ол айтханыча, районда 1971 сакъат жашайды, ол а айырыучуланы 6 процентиди. Ала ючюн деп ишчи къауумла къуралгъандыла, сакъатланы обществолары бла байламлыкъла жюрютюледиле.
Жыйылыуну ахырында этилген докладлагъа, айтылгъан оюмлагъа кёре КъМР-ни Айырыу комиссиясына, КъМР-де Адамны эркинликлери жаны бла уполномоченныйге, районланы бла шахарланы жер-жерли администрацияларына эм «КБР-Медиа» учреждениягъа эсгертиуле этилгендиле. Алагъа кёре, халкъгъа хапар билдирип туруу ишни селейтмезге, организациялада билдириу каналланы орнатыргъа, айырыула ачыкъ халда ётерлерине къайгъырыргъа, ала бузукълукъсуз ётерча талай башха мадарла этерге белгиленеди.
Жаш тёлюге - энчи эс
Тюнене уа Евгений Колюшин бла Вячеслав Гешев журналистлени сорууларына жууапла бергендиле.
- Мында болгъан кезиуюмде кёп организациялагъа баргъанма, къуллукъчула бла тюбешгенме, республиканы Айырыу комиссиясында да ишлегенме. Саулай алгъанда, болум тапды, партияланы араларында агитация кюреш сабыр халда, тийишлисича ётеди. Кандидатланы аралары иги болгъаны къууандырады. Айырыула жамауатны бирикдирирге, адамла къырал властьны тамамлаугъа къатышханларын ангыларча этерге керекдиле.
Вячеслав Гешев кандидатла ючюн электрон халда къол кётюрюрге жарарыгъын билдиргенди. Аны ючюн 25 аппарат эмда эсеплени чыгъаргъанда бюллетеньлени тинтирча 44 устройство орнатыллыкъдыла, ала районлада бла шахарлада айырыу участкалагъа юлешинирикдиле, дегенди ол.
Алай бла Евгений Колюшин республикада айырыу кампанияны барыууна бийик багъа бичгенди: «Алгъын жыйылыулада айта келгенимча, ЦИК регион айырыулагъа оноу этмейди, жаланда чырмаула, даулашлы кезиуле чыкъсала къошулады. Сизде алай болмазына ышанама. Мен жаш тёлюню бу къыйматлы кампаниягъа тири къатышдырыргъа чакъырлыкъ эдим. Битеу къыралда да бу жаны бла хал къолайлы тюйюлдю, жаш адамла айырыулагъа, властьха ышанмайдыла. Бу болумну тюрлендирирге тийишлиди. Айырыула бийик даражада ётерлерин, партияла программаларын толтурурларын сюйгеними билдиреме».
