Багъалап сакъларгъа борчлубуз.

Минги тауну тийресиндеги сейир да, тамаша да табийгъат бизни уллу байлыгъыбызды деп таукел айтыргъа боллукъбуз. Бюгюнлюкде Миллет паркны жеринде агъач 9 минг гектарны алады. Ол битеу тийрени ондан бирин тутады. Асламысында мында нарат бла къайын терекле ёседиле. Ала табийгъатны сакълауда уллу магъананы  тутадыла. Сёз ючюн, къар юзюлюуден, ырхылдан тёбен орналгъан эллени сакълайдыла.
Нарат терек сууукълагъа чыдамлы болгъаны себепли тау этеклеринде агъачны асламысы андан къуралады. Ала хауаны тазалайдыла, ариу ийис этдиредиле, дарманлыкълары уа эрттеден да белгилиди.
Паркда къайын тереклени да бир ненча тюрлюсюн кёрюрге боллукъду. Ала асламысында суу жагъалада ёседиле. Андан сора да, мында тюрлю-тюрлю кёкенле да бардыла. Аланы жемишлерини татыулары ёзенде битгенледен эсе башхады, кеслери да дарман орунуна аламат жарайдыла.
Бахсан ауузунда хауа не заманда да сууукъду эм къургъакъды. Ол Минги тауну жууукълугъу ючюндю. Аны себепли къая бетледе мылылыкъны сюйген назы ёсмейди. Энишгеде уа белгили жайлыкъла орналадыла. Мында башха жерледе тюбемеген Кавказ рододендрон ариу чагъады. Аны гюл берген кезиую уа жайны ал кюнлерине тюшеди. Битимни тамырлары жерни кёчмезлигине уллу себеплик этедиле. Ол бютюнда жар болгъан тийрелеге керекди. Аны себепли Миллет паркда аны къоруулаугъа аслам эс бурадыла.
Агъачны, саулайда табийгъатны сакълау – Миллет паркны баш борчуду. Бу жерлени экиден бири Элбрус элни бойсунууундады. Солуу юйле, турист базала бла лагерьле да бу жерде орналыпдыла. Ол себепден мюлкге заран жетмезча агъач къалауурла айланып, кеслерини тийрелерин тинтгенлей турадыла. Анда бир тюрлю терекни кесерге эркин этилмейди. Алай жаз башында бу тийреде аллай тапсыз иш болгъанын билебиз. Къуллукъчуладан бири наратланы кесип, паркга 60 минг сом чакълы хата салгъанды. Ол болум кёплени чамландыргъанды. Адамла тинтиу ишле бардырылырларын излеп къагъытла жазгъан эдиле. Энчи комиссия ачыкълагъаннга кёре, эр кишини буйругъу бла тамамланнган жумуш законнга къажау келгенди. Ол себепден къуллукъчугъа уголовный иш ачылгъанды. Белгиленнген статьягъа кёре, ол 4 жыл чакълы заманнга тутмакъгъа тюшерге боллукъду.
Паркда агъачны жангыртыугъа да аслам эс бёлюнеди. Аны бла байламлы терекчикле ёсдюрюу бла да мында хаман кюрешедиле. Заманлары келгенлей ,а аланы керек жерледе орнатадыла. Ауругъан, чириген, желле бла ырхыла аудургъан тереклени да кетерип, тёгерекни тазаларгъа да тюшюучюдю. Ол къыйын иш болса да, аны тамамламай жарамайды.
Мюлкде ишлегенле тёгерекде тазалыкъны сакълаугъа да къатыдыла. Бу ишде алагъа школ лесничествола да болушадыла. Табийгъатны жаш шуёхлары субботникле бардырып, солуу юйлени, турист базаланы тёгереклерин тазалаугъа энчи эс бёледиле.
Солургъа келгенле да эс бурурча баннерле салыныпдыла. Табийгъатны кирлендирмей аберилерин атарча энчи орунла да орнатылгъандыла. Болсада жыл сайын алчыла Азаудан Минги таугъа баргъан жоллада, станциялада да туристледен сора къалгъан кёп кир-кипчикни жыйып, энишге тюшюредиле. Быллай акцияланы магъаналары бек уллуду. Нек дегенде аласыз тёгерек-баш осал халгъа келип къаллыкъды.
Дагъыда бир шарт. Арт заманда солургъа келген россейли туристле тёгерекге къарап, не осал затны эслеселе, аны видеогъа алдырып, социальный сетьлеге салыргъа бек ёчдюле. Аллай роликни озгъан ыйыкъда Уллу Тау альплагерьни тийресинде алдыргъандыла. Аны авторуна жерлешлерибиз кёп аман да жазгъандыла. Хау, бизникиле айтхан затлада да тюз сёзле кёпдюле, алай ол бийикликде атылгъан эски темир ундурукъ сеткаланы бла тот басхан къанжалланы ары тыш адамла аркъаларына кётюрюп келтирмегенлерин барыбыз да ангылайбыз. Ол себепден, келигиз, табийгъатыбызны багъалай да, сакълай да билейик.

Таппасханланы Аминат.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

28.03.2024 - 10:01

НИЕТ ХАЗНАБЫЗНЫ АЙНЫТХАНЛА

Халкъыбызны ниет жетишимин кёргюзтген Къулийланы Къайсын атлы Малкъар театрны къуралыуу озгъан ёмюрню 1930-чу жылларында башланнганды. 1935 жылда А.

28.03.2024 - 09:03

ГИТЧЕ ЭМДА ОРТА БИЗНЕСНИ МАГЪАНАСЫ УЛЛУДУ

Къайсы къыралда неда аны ичинде субъектде экономиканы айнытыугъа уллу къошумчулукъ этгенле гитче эмда орта бизнес бла кюрешгенледиле эмда энчи предпринимательледиле.

28.03.2024 - 09:03

ИНВЕСТИЦИЯЛАГЪА – ЭНЧИ ЭС

Жангы предприятияла къурарча, производствону кенгертирча, инвестицияла этмей, башхача айтханда ишге ахча салмай боллукъ тюйюлдю.

27.03.2024 - 14:04

КЪАБАРТЫ-МАЛКЪАР РЕСПУБЛИКАНЫ БАШЧЫСЫ К.В.КОКОВНУ РОССЕЙ ФЕДЕРАЦИЯНЫ МИЛЛЕТ ГВАРДИЯСЫНЫ АСКЕРЛЕРИНИ КЮНЮ БЛА АЛГЪЫШЛАУУ

Росгвардияны Къабарты-Малкъар Республикада Управлениясыны хурметли аскерчилери, ишчилери эмда ветеранлары! Сизни Россей Федерацияны Миллет гвардиясыны аскерлерини кюню бла алгъышлайма!

27.03.2024 - 09:07

САКЪАТ САБИЙЛЕ ОКЪУУСУЗ КЪАЛМАЗЧА

Къабарты-Малкъарны Жамауат палатасында республиканы билим бериу учреждениялада сакъат эм къыйын ауругъан сабийлени окъутуу не халда болгъаны тинтилгенди.