ЫСПАС СЁЗЛЕ, САУГЪАЛА, ОЮМЛА ДА

«Ана тилим – жаным-тиним, мени дуниям» деген ат бла республика даражалы эришиу  мектеплени окъуучуларыны бла устазларыны араларында талай жылдан бери бардырылады. Энди уа ол фестиваль даражада болгъанын да эсгерте кетейик.

Анга къатыша, сабийле, алагъа дерсле бергенле да малкъар, къабарты, орус тиллени къалай билгенлерин, алада къалай сёлешгенлерин да ачыкълайдыла. Педагогланы уа, андан тышында да, дерсге чыгъармачылыкъ кёзден къарагъанлары, ёсюп келген тёлюню ёз тилибизге юйретир, аны алагъа сюйдюрюр ючюн хайырлы амалла бла ишлей билгенлери, методикалы тинтиулени кеслери къалай жарашдыргъанлары да эсге алынады.

Бу кюнледе сагъынылгъан конкурс-фестивальны биринчи урумуну чеклеринде сабийле Къулийланы Къайсын атлы Малкъар къырал драма театрда назмула окъугъандыла. Бу жол школчулагъа аланы КъМР-ни халкъ поэти Созайланы Ахматны чыгъармачылыгъындан сайларгъа керек болгъанды.

Эришиуге онтёрт жаш бла къыз къатышханды. Аланы санларында Тёбен Чегемден, Къашхатаудан, Тырныаууздан, Кичибалыкъдан, бирси эллерибизден да болгъандыла сабийле. Аланы хунерлерине уа хурметли жюри багъа бичгенди. Аны санында уа Кёнделенни Доттуланы Ахмат атлы биринчи номерли мектебини малкъар тилден бла адабиятдан устазы Газаланы Аслижан (жюрини таматасы), сагъынылгъан театрыбызны артисткасы Алтууланы Халимат, тилибизге гитчечиклени Нальчикни «Насып» атлы жетмишинчи номерли прогимназиясында юйретген Джаболаны Марина, Хасанияны оналтынчы номерли школуну устазы Ксаналаны Любовь болгъандыла. Эришиуге Созай улу кеси да  келгенди.

КъМР-ни Жарыкъландырыу эмда илму министерствосуну миллет билим бериу бёлюмюню тамата ишчиси-эксперти Ёзденланы Мадина эришиуню магъанасын ангылатып, анга къатышыргъа излеген сабийлеге, аланы хазырлагъанлагъа, Ахмат

Солтановичге да заман табып келгенлерине ыразылыгъын билдиргенди. Быллай тюбешиуле ёсюп келгенлени эслеринде къаллыкъларын, ала бир жангы сёзню магъанасына окъуна юйреннгенлерини да къыйматы уллу болгъанын чертгенди.

Адабиятыбызны акъ сёз бла байламлы бёлюмюнде Созай улуну чыгъармачылыгъыны кесини энчи жери барды. Ахмат назмуларында атаны-ананы, туугъан журтну къалай хурметлерге, багъаларгъа  керек болгъаны бла бирге окъуучусуна табийгъатны, жангы кюнню, энди ачыла башлагъан гюлчюкню, тангны жарыгъын да сюйдюреди. Жашагъан адамгъа аланы барысыны да  къаллай орунлары барлыгъын да ангылатады. Закийибиз Къулийланы Къайсын «Жашау - ёрлеудю!» деген эсе, ол да «Жашау–кюрешди!» деп, окъуучуларын анга ийнандырады. 

Аны ючюн сейир эди сабийлени аны назмуларын къалай окъугъанларына тынгылагъан. Ала сёзлени бош анстан айтып къоймай, хар бир сёзню ич магъанасын ангылап, поэт нени юсюнден айтыргъа, нени суратларгъа излегенин ауазларыны кючю, шатыклыгъы бла ачыкълагъанлары да кёллендиргенди. Алгъадан чертсек, акъ сёзню багъалагъан, аны къалай окъулгъан даражасына энчи кёз къарамым бла къарагъан къадарымда, Псычох элден келген Жантууланы Исламны назмуну саулай эси бла окъугъанын, аны жюреги бла ётдюргенин  белгилерик эдим. Артда аны алайлыгъын жюри да чертгени уа бютюнда къууандыргъанды.

Нек дегенде къабарты элде жашагъан таулу жаш, ёз тилинде устазы да болмай,  анда алай таза сёлешгени, назмуну да аллай даражада окъугъаны барыбызны да  къууандыргъанды. Алай  бла биринчи жерге да эришиуде ол тийишли болгъанды. Аны конкурсха хазырлагъан а къабарты тилни устазы Зарета Нажмудиновна  Люевады. 

Эришиуде экинчи жер а экеуленнге берилгенди.  Толгъурланы Камилла Тёбен Чегемденди. Аны Байтуугъанланы Марина Харуновна окъутады. Жашууланы  Элина уа Тырныауузну биринчи номерли лицейине жюрюйдю. Ана тилибизге аны Ёзденланы  Замира Исмайыловна юйретеди.

Ючюнчю орунну да жюрини келечилери экеуленнге берирге тюз кёргендиле. Цепишланы Эльвира Къашхатауданды, аны Чеченланы Ариужан окъутады. Князланы Элина да Тырныауузну биринчи лицейинденди. Аны устазы да Ёзденланы Замирады.

Окъуучула барысы да дипломла,  китапла бла саугъаланнгандыла.

Ачыгъын айтханда уа,  жаланда белгиленнген сабийлеге угъай, конкурсха къатышхан окъуучуланы, аланы устазларына да ыспас  этерчады. Нек дегенде бюгюнлюкде тилибизни болуму барыбызгъа да  белгилиди. Аны себепли ёсюп келгенлерибизге ана тиллерин юйретиу, аны сюйдюрюу эмда сакъларча мадарланы  этиу барыбызны да бирча борчубузду. Аны ючюн а ишлерине уллу кёллю болмагъан устазларыбыз, аланы къыйынларын ангылагъан ата-анала да сау болсунла. Нек дегенде назмуну  окъугъан сабий, ол чыгъарманы ич магъанасына тийишлиликде анда айтылгъанны толу ачыкълар мурат бла юс кийимлерин да анга кёре кийсе, анда аналаны юлюшлери барлыгъын да ангылайбыз.

Созайланы Ахмат да, бу эришиуню аны чыгъармачылыгъы бла байламлы къурагъанларына ыспас этгени бла бирге, бюгюнлюкде сабийлерибиз ана тилибизге не къадар эс бурурча амалланы излерге тийишлисин чертгенди.

Дагъыда кёллендиргени уа–сабийле оюмларын тауча ариу айтханларыды. «Биз аз санлы да болурбуз, алай эсе да, гитче халкъ а тюйюлбюз», – деп, бирча къатлагъанлары уа, айхай да, миллетибизни тамблагъы кюнюню барлыгъына ышандырады.
Эришиуню эндиги уруму уа келир айда башланырыкъды.

Мокъаланы Зухура.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

28.03.2024 - 10:01

НИЕТ ХАЗНАБЫЗНЫ АЙНЫТХАНЛА

Халкъыбызны ниет жетишимин кёргюзтген Къулийланы Къайсын атлы Малкъар театрны къуралыуу озгъан ёмюрню 1930-чу жылларында башланнганды. 1935 жылда А.

28.03.2024 - 09:03

ГИТЧЕ ЭМДА ОРТА БИЗНЕСНИ МАГЪАНАСЫ УЛЛУДУ

Къайсы къыралда неда аны ичинде субъектде экономиканы айнытыугъа уллу къошумчулукъ этгенле гитче эмда орта бизнес бла кюрешгенледиле эмда энчи предпринимательледиле.

28.03.2024 - 09:03

ИНВЕСТИЦИЯЛАГЪА – ЭНЧИ ЭС

Жангы предприятияла къурарча, производствону кенгертирча, инвестицияла этмей, башхача айтханда ишге ахча салмай боллукъ тюйюлдю.

27.03.2024 - 14:04

КЪАБАРТЫ-МАЛКЪАР РЕСПУБЛИКАНЫ БАШЧЫСЫ К.В.КОКОВНУ РОССЕЙ ФЕДЕРАЦИЯНЫ МИЛЛЕТ ГВАРДИЯСЫНЫ АСКЕРЛЕРИНИ КЮНЮ БЛА АЛГЪЫШЛАУУ

Росгвардияны Къабарты-Малкъар Республикада Управлениясыны хурметли аскерчилери, ишчилери эмда ветеранлары! Сизни Россей Федерацияны Миллет гвардиясыны аскерлерини кюню бла алгъышлайма!

27.03.2024 - 09:07

САКЪАТ САБИЙЛЕ ОКЪУУСУЗ КЪАЛМАЗЧА

Къабарты-Малкъарны Жамауат палатасында республиканы билим бериу учреждениялада сакъат эм къыйын ауругъан сабийлени окъутуу не халда болгъаны тинтилгенди.