САБИЙЛЕНИ САУЛУКЪЛАРЫН КЮЧЛЕЙДИЛЕ

Инсанны гитчеликден да саулугъун сакълауда, аны низамгъа бла салгъан муратына жетиуде итиниулюкге юйретиуде физкультура энчи жерни алады. Совет Союзда, бюгюнлюкде Россейде да анга уллу магъана берилгенди, мектепледе физкультурадан дерсле дайым бардырыладыла. Бу предметден устаз дерсин сабийлени энчиликлерин эсге алып къураргъа, алагъа саулукълу жашау бардырыуну юлгюсю болургъа тийишлиди.

Огъары Бахсанны мектебини физкультурадан устазы Гежаланы Лейля, Чепкенчиланы Жамалны къызы, бизни бла ушагъында бу усталыкъгъа къалай келгенини, сабийлени саулукъларын сакълауда спортну жерини, окъуучуларыны жетишимлерини юсюнден айтханды.

  - Лейля Жамаловна, устаз болуп къаллай бир заманны ишлейсиз, сора бу усталыкъны не мурат бла сайлагъансыз?

 - Мектепде 1999 жылдан бери ишлейме, урунуу жолуму Кёнделенде башлагъанма. Эм алгъа билим юридический жаны бла алгъанма, следствие ишлени бардырыугъа окъугъанма. Алай анам ауруп, анга къараргъа керек болуп, усталыкъ жаны бла жангыдан хазырланыуну ётгенме. Кёнделенни биринчи номерли школуна киргенме, право эм политикадан, обществознаниядан бла тарыхдан дерсле бергенме. Юйдегили болгъандан сора, 2005 жылда бу жанларына кёчгенме, бир ауукъ заманны тёрт сабий бла юйде тургъанма. Алай бла ишге жангыдан 2012 жылда чыгъып, Нейтринону орта школунда башланнган классланы окъутханма, физрук да болгъанма.  

- Огъары Бахсаннга уа къалай тюшгенсиз, огъесе къоншулукъда болгъаны ючюнмю келгенсиз?

- Бери 2017 жылда келгенме, битеу хазырланыуланы ётюп, квалификация алып алай. Эки сабийим мында школда окъугъандыла, экисин а биргеме айландырыргъа тюшгенди. Ол кезиуде къайыным сабийледен бирине абери керек болса, бёлюнюп турмай, мычымай жеталырча жууугъуракъ турсам иги боллугъун айтады, мен да аны тюзге санайма.

- Сабийлени юйретгенде сизге эм магъаналы неди?

- Хар баланы саулугъун кючлерча къолдан келгенни этерге. Мында бек биринчи борч – сабийлени саулукъларын, алай бла уа саулай да миллетни саулугъун сакъларгъа.

 - Тиширыу физрукла алай кёп тюбемейдиле.

 - Башланнган классланы юйрете тургъанлай, физкультурагъа кёчерикме деп кесим да сагъыш этмегенме. Юридическийде окъугъаныбызда, аскер хазырланыугъа да жюрюй эдик, ол да себеп болгъанды. Директорубуз да аны къабыл кёргенди. Мында башланнган классладан башлап онбиринчиге дери физкультурадан дерсле береме. Спорт залыбыз жокъду да, сууукъ заманда кабинетде шахматлагъа, стол теннисге юйретебиз, аланы спортну бу тюрлюлеринде жетишимлери да бардыла, районда болгъан эришиуледе алчы жерлеге дайым чыгъадыла.

- Аланы юслеринден толуракъ айтсагъыз эди.

- Стол теннисден районда Эдуард Куджаев бла Къартлыкъланы Артур, биринчиле болуп, республикада эриширге эркинликни къоруулагъандыла. Гюлюйланы Алёна бла Хаджиланы Хусей а район турнирледе кюмюш эм доммакъ майдалланы алгъандыла. 

 - Бюгюнлюкде сабийлени «Къорууланыугъа эм урунуугъа хазырма» комплексни (ГТО) бериуге хазырлаугъа уллу эс бурулады. Сизде сабийле аны нормативлерин толтураламыдыла?

- Анга жууап берирден алгъа, ГТО-ну къайтаргъанлары бек иги жумуш болгъанын белгилерге сюеме. Нек дегенде бусагъатдагъы заманда сабийле телефонладан, смартфонладан айырылмайдыла. Бош заманларын сетьде ётдюрюрге излейдиле. Ол а, къалай-алай болса да, аланы кёзлерине, саулукъларына иги тюйюлдю. Инсан саулугъун сакъларча эм кючлерча теберге, къымылдаргъа керекди. Миллет къарыусузуракъ болуп барады. Аны сылтауу уа адамла алгъа заманладача къарыу-кюч излеген ишле бла кюрешмегенлериндеди, бичен чалып жыйгъан, бахчада уруннган азды - кёп затны техника этеди.

ГТО-ну нормативлери уа инсанны жыл санына кёре жарашдырыладыла, школубузда аланы берип алтын эм башха даражалы майдалла алгъан окъуучуларыбыз бардыла. Ол неда бу нормативни берирге керекди, келигиз жараугъа десенг, сабийледе да итиниулюкню эслейсе. Бири этгенин кёрюп, башхасы аны эталмаса, ол да нёгеринден артха къалмазгъа кюрешеди. ГТО-да чурумлу жолда чабыу деген норматив барды, бизни таулу жолларыбызда анга хазырланыргъа тынчды. 

- Майдалла къытханлары ахшыды, болсада былайда физкультура, энчи уа ГТО гитчелени саулукъларын кючлерге къалай болушханын айтсагъыз эди.

- Смартфонладан сора да, адамланы саулукъларын бузгъан зат асламды. Сёз ючюн, аш-азыкъда химияны кёплюгю – сабийле уа аллай затланы сюедиле, хауаны бузулгъаны. ГТО-ну бералырча болсала уа, бек биринчи, кеслерини саулукъларына игиди. Аны бла кюрешип башлагъанлы ала башха тюрлю болгъанларын, айхай да, эслейме, азыракъ ауруйдула, ол солуу органлагъа, жюрек-тамыр системагъа бютюнда хайырлыды. Дайым жарау этгенлери ючюн коронавирус да кёбюсюне жукъмагъанды. Дагъыда бир чертиригим – физкультура бла кюрешген инсан тютюн, ичги дегенча осал къылыкълагъа хазна алданмайды, берилмейди.

- Физкультура, сурат ишлеу, жырлау дегенча предметледе сабий артыкъ кючлю болмай, башха дерследен а иги окъуй эсе, быладан аман белгиле салып аттестатын бузмазгъа деген оюм бар эди. Сиз анга къалай къарайсыз?

- Физкультурада ахшы белгиле салыр ючюн, сабий нормативлени толтурургъа керекди. Алай хар баланы кючю-къарыуу, саулугъу бирча тюйюлдю. Мен да алагъа излемлени халларына кёре къурайма, белгилени да итиниулюклерине, низамларына кёре салама. ГТО-гъа къайтханда, аны бир жыл бералмагъанла, экинчи жыл бютюн къадалып кюрешедиле.

- Клубугъузда сабийле боксдан жараулагъа жюрюйдюле. Аланы ким юйретеди, сора къаллай жетишимлери бардыла?

- Клубда Хаджиланы Тимур Георгиевич юйретеди. Анда жарау этгенлени айтырча жетишимлери да барды. Ала регион, битеукъырал эм халкъла аралы эришиуледе дайым хорлай келедиле. Юлгюге Джаппуланы Расул Къабарты-Малкъарны биринчиликлеринде «алтынны» кёп кере алгъанды, къыралда да эм кючлюлени къауумуна къошулмай къалмайды. Гежаланы Далхат, республикада бла округда хорлап, Анапада Россейни биринчилигинден алтын майдалны келтиргенди. Алай бла жаш спортчуларыбыз мындан арысында да жетишимли болурларына ышанырчады.

- Лейля Жамаловна, ушагъыбызны ахырында газет окъуучулагъа айтыр сёзюгюз.

- Эм алгъа жамауатыбызгъа саулукъ тежейме, физкультура эм спорт бла кюрешигиз, къарыуугъузну кёп жыллагъа сакъларгъа жарау этиу ахшы себепликди. Саны саулукълуну ниети да таза.

Ушакъны Кульчаланы Зульфия бардыргъанды.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

28.03.2024 - 10:01

НИЕТ ХАЗНАБЫЗНЫ АЙНЫТХАНЛА

Халкъыбызны ниет жетишимин кёргюзтген Къулийланы Къайсын атлы Малкъар театрны къуралыуу озгъан ёмюрню 1930-чу жылларында башланнганды. 1935 жылда А.

28.03.2024 - 09:03

ГИТЧЕ ЭМДА ОРТА БИЗНЕСНИ МАГЪАНАСЫ УЛЛУДУ

Къайсы къыралда неда аны ичинде субъектде экономиканы айнытыугъа уллу къошумчулукъ этгенле гитче эмда орта бизнес бла кюрешгенледиле эмда энчи предпринимательледиле.

28.03.2024 - 09:03

ИНВЕСТИЦИЯЛАГЪА – ЭНЧИ ЭС

Жангы предприятияла къурарча, производствону кенгертирча, инвестицияла этмей, башхача айтханда ишге ахча салмай боллукъ тюйюлдю.

27.03.2024 - 14:04

КЪАБАРТЫ-МАЛКЪАР РЕСПУБЛИКАНЫ БАШЧЫСЫ К.В.КОКОВНУ РОССЕЙ ФЕДЕРАЦИЯНЫ МИЛЛЕТ ГВАРДИЯСЫНЫ АСКЕРЛЕРИНИ КЮНЮ БЛА АЛГЪЫШЛАУУ

Росгвардияны Къабарты-Малкъар Республикада Управлениясыны хурметли аскерчилери, ишчилери эмда ветеранлары! Сизни Россей Федерацияны Миллет гвардиясыны аскерлерини кюню бла алгъышлайма!

27.03.2024 - 09:07

САКЪАТ САБИЙЛЕ ОКЪУУСУЗ КЪАЛМАЗЧА

Къабарты-Малкъарны Жамауат палатасында республиканы билим бериу учреждениялада сакъат эм къыйын ауругъан сабийлени окъутуу не халда болгъаны тинтилгенди.