2023 гъэм илъэс 78-рэ ирокъу ТекIуэныгъэ Иныр ди къэралым къызэрихьрэ. Нэмыцэ зэрыпхъуакIуэхэм къэралым и лъэр щIауду зыIэщIалъхьэжыну иужь щихьэм, ди хэкум лъэпкъыу исыр зылI и быну зэкъуэувэри, бийм пэуващ. Махуэ 1418-кIэ екIуэкIа зауэм цIыху мелуан 27-рэ хэкIуэдащ. Махуэ къэс цIыху мин бжыгъэм ажалыр я натIэ хъурт, сыхьэт къэс - цIыху мин 800 къаукIырт, дакъикъэ къэс сэлэт 13 хэщIырт советыдзэм…
Мамырыгъэр къытхуахьу къэзыгъэзэжа сэлэтхэри, зауэ губгъуэм зи щхьэр къизына лIы хахуэхэри нобэ хуэдэм - ТекIуэныгъэм и махуэм - дигу къыдогъэкIыж. Ди жагъуэ зэрыхъунщи, гъэ къэс нэхъ мащIэ мэхъу зауэм хэта ветеранхэр. 2022 гъэм и кIэм ирихьэлIэу ди республикэм исыжт Хэку зауэшхуэм хэта ветерану 265-рэ, тылым щылэжьахэу цIыху 816-рэ.
Курыт ныбжьым иту апхуэдэ адэшхуэр зыцIыхуахэм я насыпщ, абыхэм къыдэкIуэтей щIэблэм хуаIуэтэн хуейщ дадэм и лIыхъужьыгъэр, хахуагъэр. Абыхэм я хъыбар зэIэпыхыныр иджыри лIэщIыгъуэкIэрэ кIуэдыжынукъым. Гъуни нэзи иIэкъым ветеранхэм дазэрыхуэарэзым. Абыхэм я гъащIэр халъхьэурэ хьэкъ ящIыфащ дунейпсо лъапIэныгъэр, цIыхугъэр, захуагъэр хъумэным мыхьэнэшхуэ зэриIэр.
А псом и дамыгъэу къытхуэнащ ТекIуэныгъэм и махуэр. Ар Iэтауэ щагъэлъапIэ щыхьэрми хэгъэгухэми. Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и цIыхубэри гушхуауэ хэтщ а махуэшхуэм. Зауэм къыщагъэлъэгъуа лIыхъужьыгъэм папщIэ ди щIыналъэм щыщ куэдым «Совет Союзым и ЛIыхъужь» цIэ лъапIэр къыхуагъэфэщащ, «ЩIыхь» орденым и нэгъыщэ псори куэдым къахьащ, цIыху минипщIым щIегъу орден, медаль зэхуэмыдэхэр зратахэр.
1945 гъэм мэкъуауэгъуэм и 24-м, Москва и Утыку Плъыжьым ТекIуэныгъэм и парад щекIуэкIауэ щытащ, нэмыцэ-фашист зэрыпхъуакIуэхэр Хэкум ирахужу совет лъэпкъыр Хэку зауэшхуэм зэрыщытекIуам и щIыхькIэ.
Фигу къэдгъэкIыжынщи, ТекIуэныгъэ Иныр 75-рэ щрикъум, 2020 гъэм, а махуэ дыдэм, мэкъуауэгъуэм и 24-м, екIуэкIащ парадыр. Гъэ къэс накъыгъэм и 9-м зэхашэ зэхыхьэшхуэр а гъэм мэкъуауэгъуэм и 24-м щIагъэIэпхъуам и щхьэусыгъэур коронавирус уз зэрыцIалэм дызригъэува щытыкIэрт. Ди къэралым нобэ иIэ къарумрэ лъэщагъымрэ игъэлъагъуэу а махуэм утыку къихьат дзэм къулыкъу щызыщIэу мин 14-м щIигъу, дзэ техникэу 200-м щIигъу, кхъухьлъатэрэ вертолёту 75-рэ. ЛъэсырыкIуэу Утыку Плъыжьым къихьащ расчёт 40-м щIигъу, абыхэм яхэтт IэщэкIэ ЗэщIэузэда Къарухэм я дзэ частхэм, дзэ къулыкъущIапIэхэм щыщ офицерхэр, сержантхэр, сэлэтхэр, дзэ еджапIэхэм я курсантхэр, Суворовым, Нахимовым я цIэхэр зезыхьэ училищэхэм щIэсхэр, кадетхэмрэ юнармейцхэмрэ. Псоми яцIыхухэм нэмыщI, а гъэм ягъэлъэгъуащ дзэ техникэщIэу 20-м я теплъэхэр. Юбилей парадым хэтащ нэхъ лъэщ ящIа Т-90М, Т-80БВМ танкхэр, БМП-2, БМП «Курганец-25», БМП «Армата» дзэ машинэхэр, «Деривация-ПВО» зенит артиллерие комплексыр, «Бук-М3» зенит ракетэ комплексыр, ракетэ системэхэу С-350 «Витязь»-мрэ С-300В4-мрэ, топгъауэ комплекс «Панцирь-СIМ»-р, нэгъуэщIхэри.
Уэгум щыдиIэ къарур къагъэлъагъуэу, гуп 16 хъу кхъухьлъатэ 75-рэ блэлъэтат а махуэм. Абыхэм яхэтт Ми-26, Ми-8, Ми-35, Ка-52, Ми-28 вертолётхэр, А-50, Ил-76, Ту-95, Ту-22, Ту-160, Ил-78 кхъухьлъатэхэр, Су-25 штурмовикихым Урысей Федерацэм и ныпым и плъыфэхэр къапихыу телъыджэу уэгум итащ.
Урысей цIыхум и гур хигъахъуэу, захуагъэм и нэщэнэу, лъэщагъым и дамыгъэу илъэс къэси догъэлъапIэ мы махуэр.
ЖыпIэнуракъэ, планетэ псом и къэкIуэнур илъэс пщIы бжыгъэкIэ зыубзыхуа, нэхъ ин дыдэу, мыхьэнэшхуэ зиIэу тхыдэм къыхэна ТекIуэныгъэщ Урысейм иIэтыр. А парадхэр нэрымылъагъу къарум и джэлэсу, фIыр Iейм, мамырыгъэр зауэм, гъащIэр ажалым зэрытекIуэм я нэщэнэу хэтщ тхыдэми иджырей гъащIэми.
Гушхуэныгъэм дызэщIиIэтэми, ди нэгу къыщIоувэ Хэкум щхьэкIэ зэуа дэтхэнэ зыри, ТекIуэныгъэр къытхуахьу къэкIуэжахэри, зауэ губгъуэм къина ди хэкуэгъу мелуанхэри. Ди хэкур кърагъэла нэужь, адэкIи кIуащ - Европэ къэралхэр зэрыпхъуакIуэхэм къыIэщIахыу, Холокост шынагъуэм и лъэужьыр ягъэкIуэду, нацизмэм и дыджым Германием и цIыхубэр щихъумэу. Нэгум къыщIэгъэхьэгъуейщ Дзэ Плъыжьыр мыхъуамэ, дунейм къыщыхъуну щыта шынагъуэр.
Ди адэшхуэхэр зыхущIэкъуар зауэтэкъым, къэрал гуэр къэзэуныртэкъым, щIыхьтэкъым икIи пщIэтэкъым, атIэ къатегуплIа бийр ирагъэкIуэтыжу текIуэныгъэр зыIэрагъэхьэу я хэкужь къагъэзэжынырт. Уасэшхуэ щIатащ Европэм и щхьэхуитыныгъэми, хамэщI губгъуэхэм я щхьэхэр щагъэтIылъащ ди зауэлIхэм.
Германием IэщэкIэ зэщIэузэда и къарум и процент 80-р Совет Союзым къыпэщIагъэуват, ауэ а къару гущIэгъуншэр совет цIыхубэ зэкъуэтым и пащхьэ щымахэу къыщIэкIащ. Ди зауэлIхэм зэтракъутащ бийм и дивизэ 600-м щIигъу, кхъухьлъатэрэ танкыу къыдэбгъэрыкIуам я процент 75-р зэхакъутащ икIи зауэр и кIэм нагъэсри, ТекIуэныгъэр къахьащ.
Дэ тхъумэн, къыдэкIуэтей щIэблэм я деж нэтхьэсын хуейщ пэжыр. А пэжращ ТекIуэныгъэм и махуэри зытеухуар, а пэжым и лъагъуэм ирикIуа ди зауэлIхэрщ ЕтIуанэ дунейпсо зауэм кIэ езытар.
Дуней псом и пащхьэ къиувэ гугъуехьхэр куэдщ нобэ, абы къыхэкIыу нэхъ гуащIэжу зыхыбощIэ цIыхум, абы и хъуэпсапIэхэм, гурыфIыгъуэхэм, мамырыгъэм я лъапIагъыр. Зэныбжьэгъугъэр гъэбыдэным, лъэпкъхэм я зэхуаку дэлъ дзыхьыр егъэфIэкIуэным я мыхьэнэри фIыуэ дощIэ, лъэпкъыбэу зэхэс Урысей Федерацэм, Къэбэрдей-Балъкъэрым исхэм. А хъугъуэфIыгъуэхэмрэ лъапIэныгъэхэмрэ, зэгурыIуэныгъэмрэ мамырыгъэмрэ я уасэр иджыри зэ зыхыдегъащIэ ди къэралым, республикэм, къалэхэмрэ районхэмрэ щекIуэкI ТекIуэныгъэм и махуэм.
НэщIэпыджэ Замирэ.
