ЩIым хуагъадэ планетэ

 Дыгъэм къедза Iэхэлъахэм зэрыпыIудза щымы­Iэу, и инагъкIэ ЩIым хуа­гъадэ уафэщI гъэщIэгъуэн астрономхэм, аргуэ­рых­хэти, къахутащ. 

Уахэм кIэлъыплъынымкIэ США-м щыIэ НАСА IуэхущIапIэм и IэщIагъэлIхэм, хьэршырыкIуэ спутникхэу «Кеплер», «TESS» зи фIэщыгъэхэм ярыт Iэмэ­псымэхэр къагъэсэ­бэп­кIэрэ, нэхум зэрызидз псынщIагъэ и лъэныкъуэкIэ къэдбжмэ, дызэгъэщIылIа Дыгъэм илъэс 70-кIэ пэжыжьэ щIыпIэм деж къыщахутащ, и инагъ-и хьэлъагъым тетщIыхьмэ, дызы­тепсэукI ЩIым хуагъадэ планетэ. 
K2-415b нагъыщэр зрата уафэщIым и хьэлъагъыр, къызэрапщытамкIэ, я нэхъ мащIэр арауэ, ЩIым къи­шэчым нэхърэ хуэди 3-кIэ нэхъыбэщ.
 Ди планетэр увыIэгъуэ имыIэу къэзылъэтыхь «Кеплер» кхъуафэм ирагъэувауэ щыта IэмэпсымэхэмкIэ мы зэманым ирихьэлIэу къа­хута экзопланетэхэм (гъащIэ здэщыIэнкIэ хъуну зы­хуагъэфащэхэм) я бжыгъэр 2600-м щхьэдэхащ.
TESS-м и гугъу тщIымэ, абы ит Iэмэпсымэхэр илъэс зыбжанэ хъуауэ кIэлъоплъ Дыгъэм зэрыпэжыжьэ щы­мыIэу къалъыта вагъуэ нэхъ зэщIэпщIыпщIэхэм ящыщу мин 200-м нэблагъэм. Абыхэм я Iэхэлъахэм щыIэу НАСА-м и IэщIагъэлIхэм ­къахута уафэщIхэм я гугъу тщIымэ, ящыщ мини 3-м нэблагъэр, я нэхъ мащIэрауэ, экзопланетэу къабжащ.
Къыхэдгъэщынщи, зи ­гугъу тщIы вагъуэ зэры­бы­ным щхьэхуэу кIэлъыплъащ Японием Гугъэ уэзыгъэщI къэхутэныгъэхэр щегъэ­кIуэкIынымкIэ университет нэхъыщхьэу щыIэм щы­лажьэ астрономхэу Хирано Теруюки зи пашэхэр. 
А щIэныгъэлIхэри щыхьэт техъуащ Америкэм TESS хьэршырыкIуэ и кхъуафэм К2-415 вагъуэ цIыкIужьейм деж гу зыщылъита К2 уафэщIым къызэрыщилъэтыхьым. Япон астрономхэми зэрыжаIэмкIэ, зи гугъу ящI планетэм и зэпрыупIэр ЩIы Хъурейм ейм нэхърэ хуэдэ 1,015-кIэщ зэрынэхъ иныр, къишэчри хуэди 3-кIэ нэхъыбэщ.
КъэралитIми я астроном­хэм къызэрыхагъэщащи, зыкIэлъыплъа вагъуэ­хэмрэ абыхэм къедза уафэщI­хэмрэ, адрейхэм елъытауэ, дыщыпсэум зэрыпэ­мы­жы­жьэм къыхэкIыу, къэхутэныгъэхэр зэман гъунэгъум ­къриубыдэу нэхъри зыдегъэкIуэкIыпхъэщ.    

 КЪУМАХУЭ  Аслъэн.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

24.03.2023 - 11:03

Щыпсэуа унэм и блыным

Кулиевым и цIэр зезыхьэ уэрамым и пэщIэдзэм деж гъубж махуэм цIыху гупыш­хуэ щызэхуэсат. Абыхэм яхэтт къулыкъущIэхэр, жу­р­налистхэр, Къардэн лъэп­­къым щыщхэр, нэ­гъуэщI­хэри.

24.03.2023 - 09:03

Къашыргъэ Мадинэ и пшыхь

Налшык дэт Къэрал концерт гъэлъэгъуа­пIэм иджыблагъэ щызэхэтащ Кавказ Ищхъэрэм и япэ профессиональнэ пшынауэ, КъБР-м щIыхь зиIэ и артисткэ, Лъэпкъ творчествэм зэрызригъэужьым папщIэ Урысей Федерацэ

24.03.2023 - 09:03

Сабий тхылъым и тхьэмахуэр ирагъажьэ

Къэрал концерт гъэлъэгъуапIэм гъатхэпэм и 20-м къыщызэIуахащ Сабий тхы­лъым и тхьэмахуэ.

24.03.2023 - 09:03

Джатэм и щIагъи пэжыр щыжыIэ

Адыгэ сэшхуэм япэ ды­дэу щытетхыхьа зэманыр 1625 гъэм хуахь, шэрджэсхэм я Iэщэ-фащэм теухуауэ Джованни де Лукэ и Iуэху еплъыкIэр къыщигъэлъэгъуам.

23.03.2023 - 08:52

Узыншагъэр, егъэджэныгъэр...

КIуэкIуэ Казбек яхуэ­защ Дзэлыкъуэ щIыналъэм хиубыдэ жылагъуэхэм я лIыкIуэхэм, лэжьакIуэ пэрытхэм.