Мы махуэхэм интернетым щызэIэпах Африкэ континентым и бгы нэхъ лъагэ дыдэ Килиманджарэ адыгэ кхъуей щыхэзыха щIалэм и сурэтхэмрэ видеохэмрэ. Куэдым яфIэтелъыджэщ абы кхъуей щыхэпхыныр къэгъэнауэ, дэпхьеиныр зэрыгугъум къыхэкIыу, щIалэм ар зэрыхузэфIэкIар. Адыгэхэм куэд щIауэ ягъэнэхъапэ, къэуатышхуэ зыщIэлъу къалъытэ ерыскъыщ кхъуейр, ар нобэ Адыгэ Республикэм, зэрыжаIэщи, и бренд нэхъыщхьэ хъуащ икIи Урысейм и хэгъэгу псоми щащэ.
Сэ си щхьэкIэ Тыркум, Германием сыщрихьэлIащ адыгэ кхъуейм (ар гъэщIэгъуэнкъым адыгэхэр куэду зэрыщыпсэум къыхэкIкIэ), ауэ Африкэм нэсауэ зэхэсхатэкъым.
Мы Iуэху гъэщIэгъуэныр Мейкъуапэ щыщ щIалэм зэрыхузэфIэкIар къеIуэтэж езы зыплъыхьакIуэм. Купин Роман лъэпкъкIэ урысщ, ауэ Джэджэ районым къыщыхъуащ, зэрыцIыкIурэ адыгэхэм яхэсщи «ди кхъуейр», «ди хэкум и дыщэ хужьыр» жиIэурэщ зэрытепсэлъыхьыр.
- Куэд щIауэ къесхьэкI гупсысэщ мыр. Иджы си ныбжьыр илъэс 33-рэ щрикъум ирезгъэхьэлIэри, Килиманджарэ адыгэ кхъуей щыхэсхащ, - къеIуэтэж Роман. - Мыбы ипэ Iуащхьэмахуэ сыдэкIащ, ауэ абы сыщытегушхуатэкъым, Iуащхьэ лъагэм си щыпэдэкIуейти. Килиманджарэ сыкIуэн хуей щыхъум, си мурадыр зэзгъэхъулIэну гурылъ сщIащ. Абы метр 5895-рэ и лъагагъщ. И щыгум унэса нэужь, цIыху къарур щIилъэсыкIыу, бауэкIэщI ухъуу апхуэдэщ. Iуащхьэмахуэ къызэрыкIэрыхур уэс зэрытемылъырщ.
Роман и хэкупсагъэр умыгъэщIэгъуэн плъэкIыркъым. Къэбрэдей-Балъкъэрыр илъэси 100 щрикъум ирихьэлIэу Iуащхьэмахуэ дэкIыну жэрдэм зиIэхэр щызэхуашэсым хэхуат Романи. Абы щыгъуэм Адыгэ Республикэми и илъэсищэр зэригъэлъапIэм и щIыхькIэ АР-м и ныпыр дрихьейри, кIуэжа нэужь, Адыгей Хасэм фэеплъу яритащ.
Iуащхьэмахуэрэ Килиманджарэрэ я лъагагъыр метр 250-кIэ зэрызэщхьэщыкIым и закъуэкъым зэрызэмыщхьыр. «Насып Iуащхьэм и зэхуэдитIым дынэса нэужь, хьэуами дунейм и щытыкIэми апхуэдзкIэ сесати, адрей къэна ныкъуэм сыдэжеяуэ жыпIэ хъунущ. Уеблэмэ адыгэ къафэ сыкъыщыфащ Iуащхьэмахуэ и щыгум. Ауэ африкэ Iуащхьэм елъытауэ нэхъ гугъущ уэс зэрытелъым щхьэкIэ, къуршым зэрыщызекIуэ вакъэхэр, фащэхэр пщыгъыу дэгъэзеигъуэм урикIуэн хуейщи. Килиманджарэ дунейр щыхуабэщ, дыгъэр къухьа нэужь нэхъ щIыIэтыIэ хъуми. Бгыхэр, мэзхэр къызыбонэкIри, удзыпцIэм ухэтурэ удокIуей. Ауэ ар метр 253-кIэ зэрынэхъ лъагэр фIыуэ зыхэсщIащ. МащIэу къыпщыхъу щхьэкIэ, пкIуну гугъущ. Пэжщ, дэ, бгырысхэр, дытхьэусыхэ хъунукъым, дыкъыщыхъуа щIыпIэм елъытауэ дыжыджэрщ. Килиманджарэ адрейхэр сыхьэтийкIэ дэкIуеймэ, дэ сыхьэти 6,5-кIэ дынэсащ и щыгум», - жеIэ Роман.
Кхъуей хэхыныр щхьэ игу къэкIа щIалэм? И адэм кхъуей щащI IуэхущIапIэ иIэщи, езыри илъэс 14 зэрыхъурэ абы доIэпыкъу, щолажьэ. Роман зэрыжиIэмкIэ, адыгэ кхъуей хэпхыныр тыншщ, ауэ езыр зыхуэдэ щымыIэу IэфIщ. Ар африканхэм яригъэцIыхуну хуейуэ ирихьэжьащ а Iуэхур.
Кхъуейр зэрыхиха шэр африканхэм я деж къыщащэхуащ. Литр 20 хуэдиз ягъэпщтри, ирахьэжьат. Хьэку цIыкIури, къуейр зэригъэвэну шыуанри, зэрызэIищIэну къащыкъри, зрилъхьэну адыгэ кхъузанэри, шыгъури, нэгъуэщIхэри дрихьэеящ щIалэм Iуащхьэм. ИкIи, зэрыжиIэмкIэ, гугъу демыхьу къехъулIащ, тыншу щыхи- хащ.
- Ар адыгэ кхъуей дыдэ хъуат, африкэ шэм къыхэщIыкIами, - къеIуэтэж Роман. - Ди гъуса африканхэм кхъуейм и щIыкIэр зрагъэщIащ, бгыщхьм дызыщыхуэза туристу ар зылъэгъуахэми зышхахэми яфIэтелъыджэ хъуат. Ди адыгэ ныпыр къызыкъуэсхыу, хэсха кхъуейр сIыгъыу сурэтхэр зытрезгъэхын щыщIэздзам, си гур хэхъуэрт, псори къызэхъуапсэу къысщыхъурт. Сэ дыкъэзыгъэщIам сыхуэарэзыщ Адыгейм сыкъызэрыщалъхуам щхьэкIэ, си гъэсэныгъэми дуней тетыкIэми дахагъ куэд къыхилъхьащ икIи апхуэдизкIэ си хэку цIыкIур фIыуэ солъагъури, дуней псом и къалащхьэу къысщохъу Адыгэ Республикэр.
Африканхэм я кхъуейр махуиплIкIэ хахмэ, дэ сыхьэтитIкIэ Килиманджарэ щыхэтхащ адыгэ кхъуей IэфI. ИтIанэ дыкъэкIуэжа нэужь, метр минихым нэс зи лъагагъым щыхэсха кхъуейр Гиннесс и тхылъ рекордхэр щызэхуэхьэсам иратхащ, журналистхэм зэбграгъэхащ. Ар си гуапэщ, сыт щхьэкIэ жыпIэмэ, Адыгейм и цIэр иджыри зэ Iуащ апхуэдэ щIыкIэкIэ.
Адыгэ кхъуейр апхуэдэ утыку лъагэ изыхьа зыплъыхьакIуэм и цIэр тхыдэм къыхэнауэ жыпIэ хъунущ. ЩIыпIэ куэдым щащэми, къэрал зэмылIэужьыгъуэхэм щашхми, адыгэ кхъуейр иджыри Килиманджарэ и щыгум щыхахатэкъым.
НэщIэпыджэ Замирэ.