СЫТ ЗЫЗЫХЪУЭЖЫНУР?

Сыт зызыхъуэжынур? УФ-м и Президент Путин Владимир Урысей Федерацэм и Федеральнэ Зэхуэсым Зэры­зы­хуигъа­зэм щыжиIащ къэралым и еджапIэ нэхъыщ­хьэхэр япэрей Iэмалым хуэкIуэжын зэрыхуейр, апхуэдэуи курыт школхэм щекIуэкI егъэджэныгъэм щынэхъыщхьэхэр игъэбелджылащ. Президентым жиIахэм япкъ иткIэ, сыт дяпэкIэ зызы­хъуэжынур?

Магистратурэм - пщIэншэу
Путиным жиIащ: «Япэм ди къэралым щыщыIа егъэджэныгъэ ухуэкIэм дыхуэкIуэжын хуейщ, псом хуэмыдэу щIэныгъэ нэхъыщхьэ зэрырагъэгъуэт программэм ехьэлIаращ зи гугъу сщIыр. ЕджапIэ нэхъыщхьэм илъэси 4 - 6-кIэ щегъэджапхъэщ. Зрагъэгъуэт IэщIагъэр хэхамэ, магистратурэм е ординатурэм щIэныгъэм щыпащэну дэтхэнэ зыми Iэмал етыпхъэщ».
ДяпэкIэ щIэныгъэ гуэр зэзыгъэгъуэта, жэрдэм зиIэ псори магистратурэм щIэтIысхьэу ящIынущ. Иджыпсту апхуэдэ Iэмал зиIэр бакалавриат илъэсиплIыр къэзыухахэращ.
Къэрал унафэщIыр къэпсэлъа нэужь, УФ-м щIэныгъэмрэ егъэджэныгъэ нэхъыщхьэмкIэ и министр Фальков Валерий жиIащ дяпэкIэ магистратурэм къэрал мылъкукIэ зэрыщрагъэджэнур. ИджыкIэ ар зи насып къихьыр мащIэ дыдэщ.
- Иджы ди гъащIэм къыхыхьэнущ «специализиро­ваннэ», «щIэныгъэ нэхъыщхьэ куу» гурыIуэныгъэ­хэр, ахэр магистратурэмрэ ординатурэмрэщ. Ахэр ноби щыIэщ, ауэ мардэ пыухыкIам тетщ: бакалаврыр къэзыухахэр пщIэншэу магистратурэм щIотIысхьэ, специалитетыр къэзыухахэр абы хуейкъым, - жиIащ Фальковым. - Иджы щIэныгъэ нэ­хъыщ­хьэ зэ­зы­гъэгъуэт псори пщIэншэу магистратурэми ординатурэми щIэтIысхьэфынущ.
ИлъэсиплIкIэ ущеджэ бакалавриатыр зэрыла­жьэм топсэлъыхь Москва къалэ педагогикэ университетиым и ректор Реморенкэ Игорь:
- МКъПУ-м илъэс зыбжанэ хъуауэ щолажьэ илъэсиплI бакалавриат программэр, абы студент 2000-м нэс щоджэ. УнэтIыныгъитI иIэщ бакалавриатым. «пэщIэдзэ еджапIэрэ» «хамэ къэралыбзэрэ». Хуаб­жьу мыхьэнэшхуэ иIэщ щIэныгъэ нэхъыщхьэм и япэ Iыхьэр (уровень) зэбгъэгъуэта нэужь, адэкIи хэбгъэхъуэным. Псалъэм къыдэкIуэу жыпIэмэ, педагогикэм емыпхауэ нэгъуэщI еджапIэ къэзыуха студент куэд къокIуэ ди магистратурэм педагогикэмкIэ я щIэныгъэм хагъэхъуэну хуейуэ. Мис мыбдеж хуабжьу щхьэпэщ илъэситIкIэ ущеджэ магистратурэр.
Диплом къуатыж
Иджыпсту еджэ щIалэгъуалэм щыIэ программэхэмкIэ къаухынущ. УхуэкIэщIэм хуэм-хуэмурэ хуэкIуэнуращ къэралыр, ар къыхигъэщащ Президентми. Фальковым жиIащ иратыжа дипломхэм зэхъуэкIыныгъэщIэхэр зэрыжьэхэмыуэнур. Ахэр япэми хуэдэу къыщагъэсэбэпынущ Урысейми хамэ къэралхэми. Мы зэхъуэкIыныгъэхэр щIэныгъэ лэжьыгъэу пхагъэкIами ехьэлIащ, дяпэкIэ аспирантурэр IэщIагъэ щызэрагъэгъуэт лъагапIэ щхьэ­хуэу щытынущ. Фальковым зэрыжиIамкIэ, зэхъуэ­кIыныгъэхэр куэдкIэ яжьэхэуэнукъым студентхэмрэ еджапIэ нэхъыщхьэхэм щылажьэ егъэджа­кIуэхэмрэ.
Фигу къэдгъэкIыжынщи, 2012 гъэм аспирантурэр егъэджэныгъэм и ещанэ Iыхьэу ябжу щIа­дзащ, къэралыр зыхуэкIуа Болонскэ егъэджэкIэм къызэригъэувым тету. Ауэ мис абы лъандэрэ аспирантурэм и мыхьэнэр нэхъ мащIэ хъууэ хуежьащ.
НИУ ВШЭ институтым и унафэщI Терентьев Евгений къызэрилъытэмкIэ, 2012 гъэм егъэджэныгъэм щрагъэкIуэкIа зэхъуэкIыныгъэхэм сэбэпынагъышхуэ пылъауэ пхужыIэнукъым.
«Къыхуагъэува къалэным пэлъэщын папщIэ еджапIэ нэхъыщхьэхэм я къару къызэрихькIэ зэхъуэ­кIыныгъэхэр халъхьащ, ауэ абы къикIыртэкъым ар ирагъэфIэкIуауэ. 2012 гъэм щыIа егъэ­джэныгъэ Iэмал гуэрхэр нэгъабэ лъандэрэ къыхэдгъэхьэжу щIэддзат армырами. Иджы Президентым жиIам иужькIэ, япэрей гъэпсыкIэм дыхуэ­кIуэжыну къы­щIэкIынщ, аспирантурэр щIэныгъэ нэхъыщхьэм и зы лъагапIэ мыхъуу, еджапIэ нэхъыщхьэхэм щезыгъэ­джэнухэр щагъэхьэзыр, статус щхьэхуэ зиIэ еджапIэу щыту», - жиIащ институтым и унафэщIым.
Тхыдэмрэ географиемрэ
Президентым къыхилъхьащ курыт еджапIэхэмрэ еджапIэ нэхъыщхьэхэмрэ щрагъэдж гуманитар дерсхэр нэхъ куу щIын зэрыхуейр, щIалэгъуалэм я Хэкум, щэнхабзэм, хабзэхэм теухуауэ нэхъыбэ зэ­регъэщIапхъэр. «ЕгъэджакIуэхэм, щIэныгъэлIхэм, IэщIагъэлIхэм я фIыгъэкIэ нэхъри едгъэфIэкIуэн хуейщ школхэмрэ университетхэмрэ зэрыщра­гъаджэр, псом хуэмыдэу тхыдэмкIэ, обществознаниемкIэ, литературэмкIэ, географиемкIэ. Къыдэ­кIуэтей щIэблэм Урысейм теухуа хъыбар нэхъыбэ къащIэн, абы и блэкIам щыгъуэзэн, щэнхабзэмрэ хабзэмрэ фIыуэ хащIыкIыу къэхъун папщIэ», - жиIащ Путиным.
Къэрал УнафэщIым къигъэува Iуэхухэм щы­тепсэлъыхьым УФ-м егъэджэныгъэмкIэ и министр Кравцов Сергей жиIащ апхуэдэ лэжьыгъэ ирагъэкIуэкIын зэрыщIадзар. Курыт школхэм нэхъыщ­хьэу зэрыщрагъэджэну федеральнэ программэхэр щIэуэ щаубзыхум, абы Президентым зи ­гугъу ищIа предметхэри храгъэубыдащ.
Къэралым ит школ псори федеральнэ егъэ­джэныгъэ программэщIэм техьэнущ 2023 гъэм фокIадэм и 1-м щыщIэдзауэ.
Путин Владимир зи гугъу ищIахэм ящыщщ егъэджакIуэм и пщIэр къэIэтын зэрыхуейр, абы и лэ­жьыгъэм щIыхь хуэщIыныр. 2023 гъэр Урысейм щагъэуващ ЕгъэджакIуэмрэ гъэсакIуэмрэ я илъэсу.
Мы гъэм саугъэт зратыну егъэджакIуэхэм я бжыгъэр хагъэхъуащ, цIыху 1250-м дэтхэнэми сом мин 200 иратынущ.
Илъэситхум - зы мелуан
Путин Владимир унафэ ищIащ илъэситхум къриубыдэу лэжьакIуэ зы мелуан ягъэхьэзыру «Профессионалитет» федеральнэ проектым нэхъри зрагъэубгъуну. ЛэжьакIуэхэм хуэныкъуэщ электроннэ промышленность, робототехникэ, маши­ност­роение, металлургие, фармацевтикэ, мэкъу­мэш, ухуэныгъэ, транспорт, атомнэ, нэгъуэщI IэнатIэхэри.
Къэрал унафэщIым гу лъитащ IэщIагъэ щрат еджапIэхэр щIалэгъуалэм иужьрей илъэсхэм нэхъ къыхах зэрыхъуам, техникумхэмрэ колледжхэмрэ къэзыухахэр лэжьапIэ IэнатIэхэми къызэралъы­хъуэр.
Пэж дыдэуи, колледжым щIэс студентхэм я бжыгъэр иужьрей илъэсым хуэди 6,7-кIэ хэхъуащ, цIыху мелуани 3,5-рэ мэхъу. «Профессионалитет» федеральнэ проектыр ирагъэжьа нэужь, хэпщIыкIыу зихъуэжащ IэщIагъэ зэрырагъэгъуэт щIыкIэм. 2022 гъэм хэгъэгу 42-м егъэджэныгъэ -производственнэ центр 71-рэ къыщызэIуахащ. 2022 гъэм фокIадэм и 1-м ирихьэлIэу а проектым хэт колледжхэм ныбжьыщIэ мини 150-рэ щоджэ.
- 2023 гъэм «Профессионалитет» проектым иджыри унэтIыныгъэ зыбжанэ къыхэхъуащ: радиоэлектроникэ, информационнэ технологиехэр, гъэсыныпхъэ-энергетическэ IуэхущIапIэр, ухуэныгъэ, транспорт, электротехникэ промышленность, мэз промышленность, нэгъуэщI IэнатIэхэри, - жи­Iащ егъэджэныгъэмкIэ министр Кравцов Сергей. – Иджыри егъэджэныгъэ-производственнэ Iуэху­щIапIэ 70 къызэIуахынущ, абы къызэщIиубыдэнущ студент мин 350-рэ. А лъэныкъуэм дяпэкIэ нэхъри зедгъэужьынущ, арыншауи хъунукъым, школакIуэхэр а IэщIагъэхэм дахьэхри.
 «Профессионалитет» федеральнэ проектыр хагъэхьащ 2030 гъэ пщIондэ къэралым и социально-экономикэ зыужьыныгъэм ехьэлIауэ япэ игъэщыпхъэ жэрдэмхэм.

НэщIэпыджэ Замирэ.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

28.03.2024 - 09:03

АДЫГЭХЭМ Я КЪЕЖЬАПIЭР

   ЩIыгум и ныбжьым ебгъапщэмэ, псэ зыIут дунейм еплъытмэ, цIыхум къикIуа гъуэгуанэр кIэщI дыдэщ, тхыдэм и щапхъэхэмкIэ ар мащIэщ.

28.03.2024 - 09:03

КАСПИЙСК ЩЫЗОХЬЭЗОХУЭ

Кавказ Ищхъэрэм и щIыналъэхэм алыдж-урым бэнэкIэмкIэ я спортсмен нэхъ лъэщхэр, илъэс 24-рэ зи ныбжьхэр, иджыблагъэ щызэхуэсащ Дагъыстэным и Каспийск къалэм.

27.03.2024 - 13:58

БИЙМ ЗЫ ГУПУ ПЭЩIИГЪЭУВАТ

Тхыдэдж-щIэныгъэлI Сокъур Валерэ «Кърым зауэр къэзыхьа ХьэтIохъущокъуэ и къуэ Кургъуокъуэ - пщыхэм я Iумахуэт» зыфIища и тхыгъэм къызэрыхэщу, зи ныбжьыр илъэс 27-рэ фIэкIа мыхъуа Къаплъэн-Джэрий, I

27.03.2024 - 12:25

ДУНЕЙПСО ЗЭХЬЭЗЭХУЭР Я ПЛЪАПIЭУ

Мэзкуу областым и Рузэ къалэм иджыблагъэ щекIуэкIащ Олимп джэгухэм хыхьэ тхэквондо лIэужьыгъуэмкIэ (ВТФ) Урысейм пашэныгъэр къыщыхьыным хуэунэтIауэ ныбжьыщIэхэм, хъыджэбзхэмрэ щIалэхэмрэ я зэхьэзэх

27.03.2024 - 09:03

СИ ЖЭНЭТ

(ГъащIэ теплъэгъуэ)