Къыралыбызны хар къалайындача, республикабызны школларында да абадан тёлюле мурдорларын салгъан тёреле,  унутулмай, сакъланып, андан ары бардырыладыла. Нальчикни Совет Союзну Жигити Байсолтанланы Алим атлы онтогъузунчу номерли мектебинде да ёсюп келгенлени ариу ызда, тюз ниетлиликде, къыйматланы багъаларгъа  юйретгенлей келедиле.

 Эсгерте кетейик, батыр жашыбызны аты Яникойну мектебине да аталгъанды. Орамла уа, туугъан элинден сора да, Кёнделенде, Нальчикде, Санкт-Петербургда,  Таллинде да бардыла. Ленинград областьны Лебяжье посёлкасында Совет Союзну Жигитлерини хурметлерине орнатылгъан мемориал къангада Алимни тукъуму да жазылыпды. Алгъаракъда уа туугъан элинде аны юйю-музейи къууанчлы халда ачылгъанды.

Сагъынылгъан школ а «Горный» микрорайонда 1968 жылда ачылгъанды. Ол кезиуде андан башха алайда мектеп жокъ эди. Аны себепли жамауатха да маданият арача  болуп къалады. Бу тийреде таулу жашны атын жюрютген орам болгъанын билгенликге, мектепни коллективи, окъуучулары да аны толу хапарын а билмегендиле. Ол иш аланы барысын да бирикдирип, мында пионер организация, устазла да лётчик-истребительни юсюнден материал жыйып башлайдыла.

Алай бла Яникойну школу бла да байламлыкъ тохташдырадыла, Байсолтан улуну биргесине уруш этгенлени, жууукъларын, экиге айланнган къарындашы Магометни (ол да ветеран, Нальчикде жашап тургъанды), бирсилени да табып, башха шахарлагъа архивлеге да барып, шартланы излегендиле.

Уллу Хорламны 35-жыллыгъы бла байламлы мектепде Аскер махтаулукъну залы ачылады. Аны себебинден битеу да жыйышдырылгъан материалланы бир жерде сакълар онг чыгъады. Андан сора да, ол жылда окъуучула жай айлада эл мюлк практикада тюшюрген хайырларына лётчикни  бюстун ишлетедиле эмда ол бюгюнлюкде да мекямны босагъасында орналгъанлай турады. Аны авторун - РФ-ни сыйлы скульптору Кърымшамхалланы Хамзатны уа  - ата-анала излеп тапхан эдиле.

Биз школгъа Алимни аты алгъадан да аталып къалгъан суннганбыз. Ол а алай тюйюлдю. Бу даражагъа мектепни коллективи, окъуучулары да ёз къыйынлары бла жетгенлерине хар заманда да ёхтемленедиле. Айтханыбызча, мында пионер организация уллу иш бардырып тургъанды эмда эм алгъа Жигитни аты 1973 жылда ВЛКСМ-ни шахар комитетини оноуу бла анга берилгенди. Саулай да школ а  ол атха КъМР-ни министрлерини кабинетини постановлениясы бла артда 1995 жылда (Хорламны 50-жыллыгъы бла байламлы) тийишли болгъанды.

Бу окъуу учрежденияны тарыхында дагъыда бир сейир зат барды – аны аллындагъы самолёт. Аны уа алагъа саугъагъа 1972 жылда Ессентуки шахарны авиаклубу бергенди. (Байсолтан улу да анга ушагъан  самолётда учханды). 2019 жылда уа ол жангыртылып, жерине алай орнатылгъанды. Бу жумушну башламчысы «Элбрусоид» фондну бизде  бёлюмюню таматасы Аналаны Марат болгъанды. Ремонт ишлени Минеральные Воды  шахарны «Эссевен-Инженеринг» авиакомпаниясы бардыргъанды.

Шёндю да бу школда директор Ирина Темрокованы, завуч Светлана Ачмизованы башламчылыкълары бла,  алгъадан тохташдырылгъан тёрелеге таяна, жангыча урунадыла. Мында устазла, окъуучула да Жигитни атын жюрютгенлерине ёхтемлене, белгилерча ишлейдиле. 2000 жылда «Юнные байсултановцы» деген сабий жамауат биригиу къуралгъанды. Ал кезиуде анда 112 адам болгъан эсе,  энди аланы саны 268-ге жетеди. Анга уа башланнган классланы келечилери киредиле.

Организацияны кесини уставы, гимни, герби, белгиси, формасы да бардыла. Кийимлерин ата-аналаны болушлугъу бла тигедиле. Эки тюрсюнлю галстук, пилоткала, чынла да жюрютедиле. Бу биригиуге жетишимли, низамлы окъуучуланы 23 октябрьде - Алимге Совет Союзну Жигити деген ат берилген кюнде - 9 майда,  23 февральда къууанч халда аладыла. Мында жумуш юч ызда - «Билим алыргъа юйрен!», «Саулукълу бол!», «Мен инсанма» - бардырылады.

Андан  сора  да,  «Жигит мени юйюмде» деген акция, бирси жумушла бла,  излеу ишни тохтатмай, аслам сейир шарт жыйышдыргъандыла. Жыл сайын байрам митинглеге  Байсолтан улуну жууукъларын да чакъырадыла. Сёз  ючюн, эгечинден туугъан Мызыланы Таубий (аны юсюнден фильмни, китапны да автору) аланы дайым да хурметли къонакъларыды.

Белгилегенибизча, сабийле кеслери баннерле, плакатла, башха затла да жарашдыргъандыла. Аланы къалай этгенлерин кёре уа, тамашагъа къаласа. Алтынчы классны окъуучусу Маргарита Завьялованы, «Летчики не умирают. Они улетают и не возвращаются» деген ишни  автору Руслан Кашироковну (8 кл.),  бирсилени да ишлеген суратларына къарай, аланы къатларында жазаргъа сайлагъан назму тизгинлени окъуй, ёсюп келгенлени къыйматлагъа эс бургъанларына къууанаса.

Тарых-излеу ишни «Аяз» атлы клуб бардырады. Энди уа коллектив Алимни музейин ачар муратдады. Ала жыйышдыргъан материаллада аны юсюнден аслам сейир шарт сакъланады.

Сёз ючюн, 1941 жылда ол къуллукъ этген экинчи АЭ-ны командири анга окъуу-аскер эмда политика ишде жетишимлери ючюн ыспас этгени бла бирге частьны байрагъыны къатында суратха тюшерге эркинлик бергени, сурат кеси да бардыла. Мында таулу  жашны уруш жыллада ара газетледе интервьюлары, башха заметкала да сакъланадыла.

1942 жылда 9 майда «Комсомольская правдада» В. Кудаяров жазгъан билдириуде уа Байсолтан улу ол кезиуге юч немисли бомбардировщикни агъызгъаны, къыралны авиация заводлары фронтха аслам аскер машина берирге кереклисине, Хорлам бизники болуруна ийнаннганы да айтылады. Анда да Алимни сураты басмаланнган эди.

Бюгюнлюкде биз аслам затха кёз къарам тюрленнгенди дерге ёчбюз. Кертиди, тарыхны башхача жазаргъа сюйгенле да бардыла. Алай а ёсюп келгенлени патриот ниетде юйретиу амалланы асламысы алгъынча къалгъанлары,  къалай эсе да,  ышаныулукъ береди.

Озгъан жылланы юслеринден жалгъансыз ачыкъ билим бералгъан тынгылы устазла уа, жигитлерибизни атлары унутулмай,  сабийле аладан юлгю алырча этгенлеринден сора да, тарыхыбызны тазалай сакъларыкъ, аны бла ёхтемленирик жангы тёлюню ёсдюраллыкъларына ийнанабыз.

Мокъаланы Зухура.