ЮЧ КЕЛИН – ЮЧ КЪЫЛЫКЪАлгъаракъда «Заман» газетибизде окъудум къайын анасыны юсюнден тарыкъгъан келинни хапарын. «Мен къайын анама келин тюйюл эдим, къарауаш эдим»,-дейди ол. Анга тынгыласанг - ол аш-азыкъ бишириучю, къайынлары уа дайым ашаучула. Бош ашаучула да угъай, къарынлары тойгъандан сора да, кёзлери тоймагъанла. Алай мен анга иги ийнаналмайма. Къайынлары ишлемеселе, биширирге аш-азыкъ продуктла да табылмаз эдиле. Хо, алай окъуна да болсун. Мен да къайын ана, келин бла байламлы къулагъым бла эшитген, кёзюм бла кёрген къауум затны айтайым. Тау эллерибизден биринде жууукъларым юч къарындашны юч жашы бир бири ызларындан келин келтиредиле. Аланы ючюсюне да барыргъа тюшеди манга. Биринчи юйюрню аталары оноу этерге керек эди, алгъаракъ келсенг эди, деп чакъырады. Асхут заманнга барама, бир нёгерим да барды, айтылгъан заманнга жетебиз. Жашны атасы бизге бек къууанып, ичинде отоуда олтуртады. Кеси уа: «Мен бусагъат келейим»,-деп, тышына чыгъады. Шо ол да кетгенлей, аны юйдегиси кирип келеди. Бизни ким болгъаныбызны уста таныйды. «Сау келигиз, къонакъла», - дегенни орунуна: «Сиз а бери нек киргенсиз, былайда нек олтургъансыз. Мында мени адамларым олтурлукъдула. Бу стол алагъа деп къуралгъанды. Сиз а барыгъыз тышына. Жапма тюбюнде жер къурагъыз кесигизге. Былай эртте да нек келгенсиз. Жетишалмай къалырсыз ашаргъа, ичерге», - деп, биз эс жыйгъынчы чыгъып кетди. Нёгерим да, мен да тиширыу аллай бир тырман этерча сыйсызладан а тюйюл эдик, чакъырылмай да бармагъанбыз. Бир бирге къарап, сёз айталмай бираз турдукъ. Сора тышына чыгъып, юйню иесине тюбедик да, билмей тургъанлай тишим тутду, докторгъа жетип келейик деп, ол арбаздан теркирек кетерге кюрешдик. Кюзде экинчи къарындашны жашы юйдегили болады. Биягъы мени чакъырадыла ары. Ол а кесим бла тенг адам эди да, анга уа эркеленип окъуна барама. Бек жарыкъ тюбейди. Экибиз да арбазда оноулаша турабыз: къалайгъа къаллай столла салыргъа, алагъа кимлени олтуртургъа, не мал сояргъа, киеу жёнгерге кимни башчы этерге эм дагъыда тойгъа кимлени чакъырыргъа. Ол кезиуде аны къатыны, юйден чыгъып, бийик атлауучладан бизге къарайды. Сол къолун жан сюек башына салып, онг къолун бизге буруп: «Мен бюгече айтып бошагъанма санга оноуну. Анга бир тюрлю къошар, къоратыр кереклиси жокъду. Жыйын тамата да къарындашым боллукъду. Андан сыйлы даражалы сени битеу тукъумунга да чыкъмагъанды. Мен айтханнга угъай дегенни уа къаргъышдан соярыкъма», - деп, юйге кирип кетди. Да бу къарындашымы да эшиги жабылып тура кёреме деп, анга да жаным ауруп, арбаздан чыгъып кетдим. Мен а, тюзюн айтханда, аны ариу къылыкълы адам сунуучу эдим. Баям, адамны хали иш юсюнде кёрюнеди. Андан сора жыл озду. Гитче къарындаш да келин алыргъа хазырланады. Бир кюн ол кеси келип юйюне элтеди. Арбазда къауум тиширыу жумуш этип айланадыла. Юй бийчеси да ала бла бирге. Мени кёргенлей аллыма келип саламлашады. Къоймай ич отоугъа элтеди. Стол артына олтуртады. Тиширыуладан бирине айтып, жылы ашарыкъла келтиртди. «Мен бусагъат келейим»,-деп тышына чыкъды. Юйню иеси, мен да ауузланып бошаргъа ол да къайтды. Столну тазалады. Сора былай деди: «Къарындашынг да айтхан болур. Билмей, сунмай тургъанлай жаш быллай жумуш этерик эдим, ыразы болсагъыз эди»,-дегенди да, биз анга угъай демедик. Келтирир адамын да кеси хазыр этгенди. Биз кесибиз да иги таныгъан адамланы къызларыды. Сабийлигинден кёз аллыбызда ёсгенди. Энди ол ишни неден башларгъа, къалай бардырыргъа кереклисине оноу этеригизни тилейбиз». Бираз сагъыш этдим да: «Аллах огъурлулугъун берсин. Толу юйюрлю болсунла, сизни къууандырсынла. Оноуну уа шёндю тиширыула этедиле, билгенингча этип къой»,-дедим. Келин а былай деди: «Андан эсе ёлюп къалайым, эр кишиге оноу этгенден эсе. Оноуну тукъум адамлары этигиз. Биз а жумушчулабыз. Жумушха жараргъа кюреширикбиз»,- дегенни айтып, отоудан чыгъып кетди. Бир юйню юч келини юч тюрлю къылыкъларын кёргюзтдюле. Ючюнчю келинни баш иесине, аны тукъумуна да уллу хурмети бар эди. Аны ючюн аны даражасы тюшмеди. Ол угъай да, бюгюн да мен анга эл багъасы келинибиз деп, къубултханлай турама. Баям, хар кимде да алай болур. Жашына къатын излеген бек алгъа къызны анасын сорады. Андан айта болурла, анасына къара да – къызын ал, деп. Сора юйде къатын оноучу болса, аны къызындан кенгде турадыла. Эрге баргъан тиширыу да адамыны оноуу бла жашарыкъ тюйюл эсе, баргъан атлы болуп, аны, кесини жашауун да нек бузады. Эрге баргъан къызгъа уа жумуш этерге тюшеди. Келинни баш ауун алгъан кезиуде аны белинде ал ботасы болады. Ол а бу адам юйге жумуш этерге хазырды дегенни белгисиди. Аны эсде тутаргъа керекди. Сора адам эталмазлыкъ ишни къайын ана келиннге да айта болмаз. Жашауда аз тюрлю болмайды. Къатыракъ къайын анала да тюбей болурла. Ала юйюне келген жангы адамгъа ариу айтып, кеслерине юйретсинле. Келинле да аягъы киргенлей – табаны, демей, баргъан юйлерини оноуларына сыйынсынла. Ол заманда юйюр тутхучлу болур. Дуния деген кезиудю: бюгюннгю келинни юйюне да бираздан келин келир... Нен салсанг да –аны алырса. Османланы Хыйса.
Поделиться: ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:
|