Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым акъылкIэ къалэжьа мылъкур хъумэным икIи абы къыщыжыным хуэунэтIа зэIущIэ зыбжанэ иджыблагъэ щекIуэкIащ. КъБКъУ-м и IэщIагъэлIхэм ящыщу цIыхуищэм нэблагъэ зыхэта а зэхуэсыр къызэзыгъэпэщари езыгъэкIуэкIари ЩIэныгъэ къэхутэныгъэхэмрэ инновацие лэжьыгъэмкIэ и къудамэм технологие жэрдэмыщIэхэмкIэ и центрырщ.

ЩIэнIуатэ зэужьыр къызэIузыха, КъБКъУ-м ЩIэныгъэ къэхутэныгъэхэмрэ инновацие лэжьыгъэмкIэ и къудамэм и унафэщI Шэрджэс Наталье зэрыжиIамкIэ, къызэгъэпэщакIуэхэм къалэн нэхъыщхьэу зыхуагъэувыжахэм ящыщщ егъэджакIуэхэмрэ щIэныгъэ лэжьакIуэхэмрэ ирагъэкIуэкI къэхутэныгъэхэр, патент жаныгъэр щIэгъэхуэбжьэныр, абы студентхэр, аспирантхэр, щIэныгъэлI ныбжьыщIэхэр нэхъыбэу къешэлIэныр. «Ди еджапIэр зыбжанэ щIауэ технологие жэрдэмхэр къыхэзылъхьэ пэхуэщIэхэм (проектхэм) жыджэру хэтщ. ИкIи, зэрыгурыIуэгъуэщи, щIэныгъэлIхэм я къэхутэныгъэхэр хъумэныр, акъылкIэ къалэжьа мылъкум къыщыжыныр зэбгъэтIылъэкI мыхъу Iуэхугъуэу ди пащхьэ къоувэ. Лэжьыгъэ къыщыхэплъхьэкIэ, абы пIалъэ хуэпщIрэ щызебгъакIуэкIэ, ар зи пщэ дэплъхьа цIыхур мэгупсысэ, кIуэрабгъухэр зэрегъэуIу, IэмалыщIэхэр къыхелъхьэ. Арыххэуи, лъэныкъуитIри жэрдэмщIакIуэ мэхъу: зым лэжьыгъэр еунэтI, адрейм абы и хэкIыпIэхэр зэрегъэпэщ. Утыку иплъхьэ сыт хуэдэ лэжьыгъэми щIэупщIэ егъуэт, ар зыужьыныгъэм хуэгъэпсамэ, экономикэм и щытыкIэм зригъэIэтмэ. Гупсысэр уэрыпIэ щихуэм деж, акъылкIэ къалэжьа мылъкур зэдай щыхъур гъунэжщ. Ауэ ар зыщIам, и гуащIэ хилъхьэу ар дунейм къытезыгъэхьам и пщIэр хэкIуадэ хъунукъым. Дэ дыщогугъ производствэр зыхуэныкъуэ, фейдэ къызыпэкIуэну акъыл мылъкум кърикIуэхэр ди щIэнIуатэм наIуэу щыдубзыхуну, ахэр хъумэным икIи къыщыжыным ехьэлIауэ лъэбакъуэ пыухыкIахэр щытчыну», – жиIащ Шэрджэс Наталье.

ЗэIущIэгъуэхэр Шэрджэс Наталье и гъусэу ирагъэкIуэкIащ КъБКъУ-м цIыхубэ хуитыныгъэмкIэ, экономикэмрэ финанс хуэIухуэщIэхэмкIэ и къудамэм и унафэщI, юриспруденицие щIэныгъэхэмкIэ кандидат Мэшыкъуэ Еленэ, Технологие жэрдэмыщIэхэмкIэ и центрым и Iэтащхьэ Мэржэхъу Марьянэ, нэгъуэщIхэми.

ЩIэнIуатэхэм къыщаIэтащ акъылкIэ къалэжьа мылъкум цIыхубэ хуитыныгъэхэм щаубыд увыпIэм епха Iуэхугъуэхэр, щытепсэлъыхьащ ахэр зэрахъумэ икIи къазэрыщыж Iэмалу къэрал хабзэм къигъэув мардэхэм, и гугъу ящIащ зэращIылIэ зэгурыIуэныгъэхэр акъылкIэ къалэжьа мылъкум лъабжьэ зэрыхуэхъу щIыкIэхэм, социологием, психологием, щэнгъасэм щащI къэхутэныгъэхэм епха патент хуитыныгъэхэр зэрахъумэм, физикэм, есэпым, информатикэм, электроникэм, робототехникэм ехьэлIауэ щыIэ патентхэр къызэрыдахым икIи зэрахъумэм, нэгъуэщI куэдми.

Апхуэдэу зытепсэлъыхь Iуэхугъуэхэр нэхъ зэхэха хъун папщIэ, Мэшыкъуэ Еленэ КъБКъУ-м и патент IуэхущIапIэр къыщIэунэхуамрэ къызэрыунэхуа щIыкIэмрэ щIэнIуатэм хэтхэр щигъэгъуэзащ, щIэныгъэлIхэм я чэнджэщэгъу Исак Лерэ иригъэкIуэкI лэжьыгъэмрэ яхутепсэлъыхьащ.

«Егъэджэныгъэ IэнатIэм кIуэ пэтми технологие зэмылIэужьыгъуэ куэд къыхохьэ, ахэр къызэзыгъэпэща IуэхущIапIэхэм абыхэмкIэ хьэрхуэрэгъу зэхуэхъуу, иджыри къыздэсым зыми имыщIа къэхутэныгъэхэмкIэ иризэпеуэу. Ауэ, къыхэгъэщын хуейщ, а технологиехэр уней, иджыри къыздэсым зыми имыщIа цIэр ятеIуа щыхъур ахэр зыщIахэм я патент хуитыныгъэхэр къэрал хабзэм къызэригъэувым тету убзыхуа хъуа нэужьщ», - къыхигъэщащ Мэшыкъуэ Еленэ.

УФ-м и Правительствэм деж щыIэ Финанс университетым пэIудза егъэджэныгъэр къызэгъэпэщынымкIэ и лабораторием и унафэщI, КъБКъУ-м и аспирант Ету Хьэжмухьэмэд къыщыпсалъэм, егъэджэныгъэмрэ щэнгъасэ щIэныгъэхэмкIэ патент зэмылIэужьыгъуэхэр къыдэпх зэрыхъунур, апхуэдэ Iэмал къэрал хабзэхэм къызэрыуатыр къыхигъэщащ.

КъБКъУ-м щэнгъасэмкIэ, психологиемкIэ, цIыхум и Iэпкълъэпкъым зезыгъэузэщI щIэныгъэхэмкIэ и институтым и унафэщI Михайленкэ Ольгэ щIэнIуатэм къыщыхигъэщащ институтымрэ КъБКъУ-м Технологие жэрдэмыщIэхэмкIэ и центрымрэ зэщIыгъуу электрон машинэхэм папщIэ программибл зэрызэхагъэувар. «Программиблым щхьэкIи «Урысей патент» къулыкъущIапIэми патент хуитыныгъэхэр къезыт тхылъхэр къыщыдэтхащ. Программэхэр, хабзэм ипкъ иткIэ, зейр КъБКъУ-ращ. Ахэр яхуэгъэпсащ зи еджапIэ кIуэгъуэ мыхъуа сабийр щагъасэ IуэхущIапIэхэм, пэщIэдзэ еджапIэхэм, курыт щIэныгъэ щрагъэгъуэт IуэхущIапIэхэм кIуэну сабийхэр зыгъэхьэзырхэм. Абы къищынэмыщIауэ, зэхэдгъэува программэхэм ятхэщ медицинэ IэщIагъэ щрагъэгъуэт курыт еджапIэхэм, психолог, психолог-гъэсакIуэ зыгъэхьэзыр IэнатIэхэм, IэщIагъэ зэмылIэужьыгъуэхэр щрагъэгъуэт еджапIэхэм, колледжхэм я лэжьыгъэр зыунэтIхэри. Дауи, апхуэдиз къару зэтщIэкIа программэхэр зыгуэрым и мылъкуу дымыгъэувмэ, хэкIуэдэнкIэ шынагъуэ щыIэти, егъэджэныгъэ патент дэ къыдэтхыныр къыдэхъулIащ», – жиIащ Михайленкэ Ольгэ.

Махуищ щIэнIуатэр къызэзыгъэпэщахэмрэ къекIуэлIахэмрэ я зэпсэлъэныгъэм хэту, упщIэ-жэуап жыпхъэм тету екIуэкIащ.

КъБКъУ-м Технологие жэрдэмыщIэхэмкIэ и центрым и Iэтащхьэ Мэржэхъу Марьянэ зэрыжиIамкIэ, дыгъэгъазэ мазэм иджыри махуиплI щIэнIуатэ зэхашэнущ, акъылкIэ къалэжьа мылъкум ехьэлIауэ цIыхухэр зыгъэпIейтей Iуэхугъуэхэр абдежи щызэпкърахынущ. Абы кърагъэблэгъэнущ КъБКъУ-м и институтхэмрэ колледжхэмрэ я унафэщIхэри, къэхутэныгъэ езыгъэкIуэкI щIэныгъэлI ныбжьыщIэхэри, аспирантхэри, студентхэри.

ШУРДЫМ Динэ.