Къэбэрдей-Балъкъэрым и сабийхэм щэнхабзэмрэ гъуазджэмрэ я IэнатIэхэм ехьэлIа щIэныгъэ гуэдзэн зэрырагъэгъуэтыр егъэфIэкIуэным иджыблагъэ щытепсэлъыхьащ КъБР-м и Парламентым ЩэнхабзэмкIэ, граждан жылагъуэ зыужьыныгъэмкIэ, хъыбарегъащIэ политикэмкIэ и комитетым Тэрч районым щригъэкIуэкIа зэIущIэм.
Абы хэтащ зэхыхьэр къызэзыгъэпэща комитетым и унафэщI Кумал Заурбэч, ЕгъэджэныгъэмкIэ, щIэныгъэмкIэ, щIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ комитетым и унафэщI Емуз Нинэ, КъБР-м и Iэтащхьэмрэ Правительствэмрэ я лIыкIуэу КъБР-м и Парламентымрэ суд органхэмрэ щыIэ ДыщэкI Мадинэ, КъБР-м щэнхабзэмкIэ и министр Къумахуэ Мухьэдин, КъБР-м цIыхухэр егъэджэнымрэ щIэныгъэмкIэ и министрым и къуэдзэ Мысост Екатеринэ, Тэрч районым и щIыналъэ администрацэм и Iэтащхьэ Дадэ МуIэед сымэ.
ЗэIущIэр къызэIуахыным ипэкIэ депутатхэр щыIащ Тэрч районым сабий творчествэмкIэ и центрымрэ Тэрч къалэм гъуазджэмкIэ и сабий школымрэ. Иужьрей IуэхущIапIэр 2017 гъэм щытекIуауэ щытащ «ГъуазджэмкIэ нэхъыфI дыдэ сабий школ 50» урысейпсо зэпеуэм. Парламентархэм къаплъыхьащ музыкэм, хореографием щыхуагъасэ пэшхэр, художественнэ творчествэмкIэ классхэр икIи егъэджакIуэхэмрэ абыхэм я гъэсэнхэмрэ епсэлъащ.
«ДыгъафIэ къалэ» творчествэмкIэ сабий академием и къудамэу Тэрч къалэ щыIэм и унэм щекIуэкIа зэIущIэр къыщызэIуихым Кумал Заурбэч къыхигъэщхьэхукIащ сабийхэм я художественнэ зэхэщIыкIыр къэIэтыныр егъэджэныгъэм и Iыхьэ нэхъыщхьэ дыдэхэм ящыщу, лъэпкъым и щэнхабзэ хъугъуэфIыгъуэхэр хъумэнымкIэ, абы и цIыху пэрытхэр гъэсэнымкIэ лъабжьэ нэсу зэрыщытыр.
- КъыдэкIуэтей щIэблэр гъуазджэм и хъугъуэфIыгъуэ нэхъыщхьэхэм щIэпIыкIыныр, шэч хэмылъу, къэралым къыпэщыт къалэн инхэм ящыщщ. Ар аргуэру зэ къыщыхагъэщхьэхукIащ 2030 гъэм нэсыху сабийхэм щIэныгъэ гуэдзэн зэрырагъэгъуэтыр егъэфIэкIуэным теухуауэ гъатхэпэм УФ-м и Правительствэм къищта Концепцэм. Къэралым щызекIуэ хабзэ мардэхэм япкъ иткIэ зыхуэфащэ министерствэхэмрэ муниципальнэ щIыналъэхэмрэ а документыр гъэзэщIэным хуэунэтIа лэжьыгъэшхуэ зэфIагъэкI. Апхуэдэу щыт пэтми, узытегузэвыхьын гугъуехь щхьэхуэхэри щыIэщ. Абыхэм ящыщу гулъытэ хэха яхуэфащэщ гъуазджэмрэ щэнхабзэмрэ япыщIа щIэныгъэ гуэдзэн сабийхэм езыгъэгъуэт организацэхэм, псом хуэмыдэу муниципальнэ щIыналъэхэм щыIэхэм зегъэужьыным, - жиIащ депутатым.
ДыщэкI Мадинэ и псалъэм къыхигъэщащ Тэрч районым и унафэщIхэм социальнэ инфраструктурэм зегъэужьыным сыт щыгъуи я нэIэ зэрытрагъэтыр, ар зэIущIэм и пэ къихуэу хьэщIэхэм я нэгу зэрыщIэкIар.
Емуз Нинэ къихьащ щэнхабзэмрэ гъуазджэмрэ япыщIа щIэныгъэ гуэдзэн сабийхэм зэрырагъэгъуэтым теухуа бжыгъэхэр. КъБР-м щыIэщ музыкэмкIэ, хореографиемкIэ, изобразительнэ, театр гъуазджэмкIэ щIэныгъэ программэхэр зыгъэзащIэ муниципальнэ еджапIэу 28-рэ. Абыхэм ящыщу 16-р къалэ округхэмрэ поселкэхэмрэ, 12-р къуажэхэм щолажьэ. IуэхущIапIэ хэхахэм къадэкIуэу гъуазджэмкIэ сабий школхэм къагъэсэбэп курыт еджапIэхэм, щэнхабзэ унэхэм, нэгъуэщIхэми щыIэ еджапIэ утыкуу 56-рэ. Дызэрыт илъэсым фокIадэм и 1-м ирихьэлIэу КъБР-м гъуазджэмкIэ и сабий школхэм екIуалIэхэр мини 10-м нэблагъэу щытащ.
Емуз Нинэ къигъэлъэгъуащ Iэмал имыIэу гу зылъытэн хуей ныкъусаныгъэхэри. Абыхэм ящыщщ щIэныгъэ нэс зыбгъэдэлъ IэщIагъэлIхэр зэрахуримыкъур, творческэ IэщIагъэхэм ирилажьэхэм яхуэфэщэн пщIэ зэрамыгъуэтыр, гъуазджэмкIэ школхэр нэхъыбэ зэрыхъум емылъытауэ, абыхэм щеджэхэм я бжыгъэм зэрыкIэрыхур, а IуэхущIапIэхэм я мылъку-техникэ зэфIэкIыр зэрымыиныр, макъамэ Iэмэпсымэхэр зэрылъапIэр, гъуазджэмкIэ сабий школхэр къэзылъахъэ гугъуехьхэр зэрыщыIэр, щэнхабзэм, гъуазджэм ехьэлIа щIэныгъэ гуэдзэн сабийхэм егъэгъуэтынымкIэ IэнатIэм щат лэжьапщIэр зэрыцIыкIур, нэгъуэщIхэри.
Тэрч районым и щIыналъэ администрацэм и Iэтащхьэм и къуэдзэ Алъхъэс Аскэр тепсэлъыхьащ сабийхэр егъэджэныр, абыхэм щIэныгъэ гуэдзэн егъэгъуэтыныр щIыналъэм къызэрыщызэгъэпэщам. Зи ныбжьыр илъэси 6-м щегъэжьауэ илъэс 18-м нэсхэм ящыщу проценти 5,7-р е сабийуэ 546-р Тэрч къалэм гъуазджэмкIэ и школымрэ Красноармейскэ къуажэм музыкэм щыхурагъаджэ и сабий школымрэ йокIуалIэ. ГъуазджэмкIэ сабий школхэм щолажьэ егъэджакIуэу 28-рэ. Сабийхэм я ехъулIэныгъэхэм я гугъу щищIым, Алъхъэс Аскэр къигъэлъэгъуащ ахэр щIыналъэм, республикэм, дуней псом щекIуэкI зэпеуэхэм, фестивалхэм, художественнэ гъэлъэгъуэныгъэхэм жыджэру зэрыхэтыр, абыхэм дипломхэр къызэрыщахьыр, зэрыщытекIуэр. 2021 - 2022 гъэ еджэгъуэм республикэ, щIыналъэ зэхуаку, урысейпсо зэхьэзэхуэхэм, гъэлъэгъуэныгъэхэм, фестивалхэм я зэфIэкIыр сабийуэ 300-м щагъэунэхуащ икIи нэхъыфIхэм ящыщу абыхэм я цIэхэр къыщраIуащ щэнхабзэм и лъэныкъуэкIэ щIэныгъэ гуэдзэн щрагъэгъуэт IуэхущIапIэхэм я гъэсэнхэу 158-м. ЕгъэджэныгъэмкIэ IуэхущIапIэхэм гулъытэ хэха хуащI сабийхэр зэрылэжьэну IэщIагъэхэр къыхахынымкIэ ядэIэпыкъуным. Иужьрей илъэсхэм Тэрч районым гъуазджэмкIэ и сабий школым щеджахэм ящыщу 9 щэнхабзэмкIэ вузхэмрэ нэгъуэщI еджапIэхэмрэ щIэтIысхьащ.
Художественнэ егъэджэныгъэмкIэ методикэ центрым и унафэщI Бэрбэч Беслъэн зэпкърыхауэ тепсэлъыхьащ муниципальнэ еджапIэхэм я лэжьакIуэхэу щIэныгъэ программэхэр пхыгъэкIыным пыщIахэм я улахуэхэр зэрыцIыкIум. Абы къыхэкIыу гъуазджэм и лIэужьыгъуэхэм хуезыгъаджэ педагогхэр псом хуэмыдэу къуажэхэм щымащIэщ. Апхуэдэу ныкъусаныгъэшхуэщ зэчиишхуэ зыбгъэдэлъ сабийхэм папщIэ илъэс пщыкIузкIэ щрагъаджэ икIи музыкальнэ IэщIагъэхэм щыхуагъасэ интернат школхэр зэрыщымыIэр, апхуэдэу иджыпсту еджапIэхэм къагъэсэбэп макъамэ Iэмэпсымэхэр жьы дыдэ зэрыхъуар.
ЗэIущIэм къыщаIэта Iуэху нэхъыщхьэхэр дэгъэкIынымкIэ лэжьыпхъэу къалъытэхэр утыку кърахьащ КъБР-м цIыхухэр егъэджэнымрэ щIэныгъэмкIэ и министрым и къуэдзэ Мысост Екатеринэ, Тэрч къалэм гъуазджэмкIэ и сабий школым и унафэщI Чалая Татьянэ сымэ.
ЗэIущIэр щызэхуищIыжым Кумал Заурбэч къыхигъэщхьэхукIащ къуажэдэсхэм папщIэ гъуазджэмкIэ сабий школхэмрэ щэнхабзэ IуэхущIапIэхэмрэ мыхьэнэшхуэ зэраIэр, ахэр цIыхухэм, псом хуэмыдэу сабийхэм я творческэ зэфIэкIхэр наIуэ къэщIынымкIэ хэкIыпIэ лъэщу зэрыщытыр. Комитетым и унафэщIым къэрал властым и органхэр, щIыпIэ унафэр зезыгъакIуэ органхэр, щIэныгъэ IуэхущIапIэхэм я унафэщIхэр къыхуриджащ муниципальнэ щIыналъэхэм я щэнхабзэ, жылагъуэ гъащIэр нэхъри нэхъ купщIафIэ щIыным хуэгъэзауэ къарууэ яIэр зэщIагъэуIуэ-ну.
«ДыгъафIэ къалэ» сабий творчествэмкIэ академием и къудамэм и лэжьакIуэхэмрэ абы щеджэхэмрэ депутатхэм тыгъэ хуащIащ художник Iэзэ Мэзло Руслан зэIуища арджэныр.
ЗэIущIэм къыщапсэлъахэм япкъ иткIэ абы хэтахэм къащтащ КъБР-м ЩэнхабзэмкIэ и министерствэм, художественнэ гъэсэныгъэмкIэ методикэ центрым, «Культпросвет лэжьакIуэхэм я щIэныгъэм щыхагъахъуэ курсхэр» щэнхабзэ IуэхущIапIэм, щIыпIэ унафэр зезыгъакIуэ органхэм яхуэгъэза чэнджэщхэр