БОЛГЪАННЫ БАГЪАЛАЙ БИЛИРГЕ КЕРЕКДИ

Сагъышла

Марьям бла Аслан бирге жашагъанлы онеки жыл бола эди, алай сабийлери уа жокъ эди. Келин тизгинли да, низамлы да, ариу да эди. Алай андан не хайыр, кюзгюча жылтырагъан юйлеринде сабий ауаз эшитилмесе? Хар кечесине тилек эте тюбеген, кюнюн да тилек бла башлагъан Мариям бир кюн анасына барып: «Арыгъанма больницаладан да, сакълагъандан да.Адам къадарын кеси сайламайды. Не этейим, онеки жыл жашадым тилеп, берилмегеннге жокъду амал. Бакъдырыргъа къоратхан ахчама юй чыгъар эди, тейри. Энди бойсундум жазыуума. Бакъдырлыкъ да тюйюлме, анам», - деди.

Асланны анасы Айшат келинин бек сюе эди. «Келиним бла намыс бирге жаратылгъандыла. Этими уа? Къолу неге да жарашып къалады, къара ишге да, къаламгъа да. Школ ишин да, юй жумушларын да, ойнай-ойнай этгенине къарасанг, сукъланырчады», - дей эди. Алай арт эки-юч жылда Мариям къайын анасы сагъатла бла тынгылауну нек басханын сезе эди. Боладыла аллай сёзле, аланы айтыр ючюн, адам жылла бла хазырланады. Айшат бир кюн: «Келин, олтурчу, айтырыгъым бар эди», - деди. Сора, ахтынып башлады. «Мен сени къызымча кёреме. Босагъамдан атлагъан кюнден башлап, ариу сёзюнгю эшитген, ариу къылыгъынгы кёрген болмаса, башха зат болмагъанды арабызда. Сени ёсдюрген, юйретген ата-ана сау болсунла. Алай… сен менден эсе акъыллыса, хар затны кесинг да ангылайса. Аслан жангыз баламды мени, юйюмю къалай сууутайым, къалай къурутайым сени ючюн? Сен къуру кесингми этип тургъан сунаса тилек, болмагъаннга не этейик, айт? Адамны къолундан бир зат да келмейди. Мен къартма, ёлюп кетгинчи туудугъуму ауазын эшитирге сюеме. Кечаллыкъ эсенг кеч мени, алай… мени юйюмде гыржын тауусулгъанды».

Мариям жеринден тынч къопду, къайын анасына жаланда бир сёз айтыргъа окъуна къарыуу жокъ эди. Ауузу къургъакъсыды, аякълары къалтырай-къалтырай, бюгюле, отоууна жетди. Тёшегине жатды, тауушсуз жиляргъа кюрешип, жастыкъ бла бетин жапды, алай солуу алалмады да жастыкъны кетерди. Жюреги, кёкюрегинден чыгъып кетерге кюрешгенча, ура эди, кюйюп баргъанча ачыта эди. Эки-юч кере сескенди, сора кесин тыялмай къаты къычырды. Келини къаты къычырып жилягъанын эшитгенликге, къайын анасы жеринден тепмеди. Мариям а: «Оу кюнюм къуругъан, оу эшигим жабылгъан, энди уа не этейим мен?» - деп жиляй эди.

Аслан ингирде ишден къайтып, арбазына киргенлей, бир зат болгъанын сезген эди. Мариям кийимлерин жыя тургъанын кёрюп алынды.

- Не этесе?

- Юйюме кетеме.

- Нек? Не болгъанды?

-Ананг мында ашар гыржынынг тауусулгъанды дегенди.

- Да сен бу юйге мени анам ючюнмю келген эдинг?

- Мен сени юйюнгде жашагъанма онеки жыл. 

- Бу арт заманда анам не зат айтыргъа сюйгенин сезе эдим, алай манга да сормай, жашаууму тюрлендирирге кюрешир деп а, билмей эдим. Кетсек да бу юйден, бирге кетерикбиз.

 Айшат жалынмады жашына, терс болгъанма деп да айтмады, «кетигиз» деп къойду. Алай кёзлери уа, жарыкъ кёзлери, жашауунда биринчи кере мудахлыкъдан толдула.

 Аслан бизнес бла бла кюреше эди, аны себепли ахчалары азлыкъ этип, Мариям бла бир кюнню окъуна къыйналмагъандыла. Эки жыл ахча тёлеп, фатарда жашадыла, артда уа юй сатып алдыла. Алай Мариям къайын анасыны сёзлерин унуталмай эди: «Юйюмю къалай сууутайым, къалай къурутайым сени ючюн?».. Бир кюн а Асланнга: «Бизден сора да тышындан сабий алып, кёпле ёсдюргендиле. Кесибизни сабийибиз болмазлыгъы ачыкъды энди, алып ёсдюрейик», - деди. Аслан Мариямны айтханына ыразы болуп къалды.

 Диананы кёрген минутундан башлап, Марьям тюрленнген эди. Энди ол учуп баргъанча жюрюй эди. Сабий юйню баш врачы бла отоулагъа кирип айланнганларында, жюреги тынгылагъанлай турду. Диананы, жети айлыкъ къызчыкъны кёргенинде, асыры къууаннганындан, врачдан уялгъан окъуна этди. Аны къоюнуна алгъанлай, жюрегине жылыу кирди.

- Къызчыкъны бюйреклери ауруйдула, багъаргъа тюшерикди. Андан сора да бизде ёсген сабийле бек тынгысызладыла, жиляучуладыла. Къысхасы, кёп къарыуугъузну, кючюгюзню аллыкъды Диана.

- Не болса да, бу къызчыкъны алыргъа сюеме, - деди Марьям.

Эки жылны больницагъа айланыргъа тюшдю. Артда Москвада къызчыкъгъа трансплантологла кесини бюйрегин кетерип, башха бюйрек салдыла. Юйню сатаргъа тюшдю, алай Мариям насыплы эди, энди къызчыгъы, башха сабийлеча, саулукълу эди. Къайын анасы да бир кюн келип: «Келин, мен терс болур эдим, юйге къайтыгъыз», - деди. Аслан бу хапарны эшитгенлей жарыды.

Жашауда кёп кере болгъан затды ол: тиширыу кёп жылланы кесине бакъдырып, умутун тас этгенинден сора, сабий алып ёсдюрюп башласа, сакъламай, билмей тургъанынлай кеси сабий табады. Бу жол да алай болду. Дианагъа беш жыл толгъанда, Мариям жаш тапды, атына да Сафар атадыла. Аслан жашына артыкъ эс бургъанын кёрюп, кёп кере жашырын жилягъанды. Не сейир, Сафаргъа бош сабийгеча къарай эди Мариям, орамдан арбазгъа кирип анда ёмюрге жашап къалгъанча. Диана уа жашауун жарытхан эди, аны хар сёзюне къулакъ сала эди, бирде кюле, бирде сагъышлана. Жашчыгъы уа сабий тилинде бир зат айтып башласа, терк окъуна эригип къала эди. Кеси да билмейди Мариям не замандан башланнганды бу тёре: Сафарны юсюнден Аслан бла хапар айтханда, «сени жашынг» дейди, ол а Диананы юсюнден айтса «сени къызынг» дейди. Школгъа жюрюп башлагъанларында, Диана «бешлеге», Сафар а бек осал окъуй эди. Асланны  чакъырып: «Сафар бизни школда окъуялмайды, интернатха беригиз», - деди директор. Баям, бу ушакъ Аслан бла Мариямны араларында эртте-кеч болсада боллукъ болур эди.

- Директор Сафарны школдан интернатха кёчюрюгюз дейди

- Не заманда айтды?

- Тюнене... сен ол школда ишлеп тургъанынглай, санга нек айтмагъанды ол? Сафаргъа не зат болса да, санга башха тюйюлдю да, аны ючюн. Сен устазса, сабийинг а школдан къысталады, уялмаймыса?

- Сен а атаса, олтур да жашынгы окъут.

- Ол къуру мени угъай, сени да жашынгды, окъута билсем, окъутур эдим. Къызынг бла олтуруп, дерслерин этесе да!

- Сен а жашынг бла эт.

- Сен… къалай сёлеше?

- Сафаргъа эс бурмайса да, ол аны ючюн бузулуп барады, репетиторлагъа ахча тёлейим да, бир кёрейим, тюзелип кетсе да алыкъа. Алай сен а шёндюча сууукълай турсанг Сафаргъа, бу юйде жашарыкъ тюйюлсе.

Мариям бу жол жилямады, жюреги да чанчмады. Аны дуниясы, къууанчы, насыбы Диана эди, къайры кетсе да, къызы бла кетерик эди.

 …Айшат а олтурады арбазда, ол билмейди келинине не айтыргъа. «Ана жюрек буз болургъа амалы жокъду, жашым», - дегенликге Асланнга. Келини Сафаргъа жюрек жылыуун чыртда бермегенин кёреди.

- Туугъан сабийи ёгеча, бош сабий а туугъаныча болгъанны, мени юйюмде болмаса, ким кёргенди? Не этерге билмейме. Ашлары, суулары эркин, юйлери уллу, сабийлери да барды энди…  жангыз да бир бирлерин ангыламайдыла жашым бла келиним. Не этейим?..- деп, ахтынады къарт Айшат.

 

Ахматланы Асият

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

29.03.2024 - 09:05

БАХЧАЛАНЫ БУЗДАН КЪОРУУЛАРГЪА – 40 МИЛЛИОН СОМ

Быйыл эл мюлк жерлени буз уруудан къорууларча мадарлагъа Къабарты-Малкъарны бюджетинден 40 миллион сом бёлюнюрюкдю.

29.03.2024 - 09:04

КАРТОФДАН БАЙ ТИРЛИК КЪУУАНДЫРАДЫ

Шимал-Кавказстатны управлениясындан  билдиргенлерича, былтыр Къабарты-Малкъарны  мюлклерини барысында да картофдан  154,6 минг тонна  жыйылгъанды.  Ол былтырдан 1,8 процентге кёпдю.

29.03.2024 - 09:04

ТАНГ КЕСЕК КОНСЕРВА ЧЫГЪАРЫЛАДЫ

Къабарты-Малкъар тахта кёгетледен консервала жарашдырыу бла эки жылны ичинде алчы жерни алады. Ол санда былтыр, 363,8 миллион банка чыгъарылгъанды.

28.03.2024 - 10:01

НИЕТ ХАЗНАБЫЗНЫ АЙНЫТХАНЛА

Халкъыбызны ниет жетишимин кёргюзтген Къулийланы Къайсын атлы Малкъар театрны къуралыуу озгъан ёмюрню 1930-чу жылларында башланнганды. 1935 жылда А.

28.03.2024 - 09:03

ГИТЧЕ ЭМДА ОРТА БИЗНЕСНИ МАГЪАНАСЫ УЛЛУДУ

Къайсы къыралда неда аны ичинде субъектде экономиканы айнытыугъа уллу къошумчулукъ этгенле гитче эмда орта бизнес бла кюрешгенледиле эмда энчи предпринимательледиле.