1924 гъэм жэпуэгъуэм и 27-м Италием и Милан къалэм щызэхашат Банкхэм я япэ дунейпсо конгресс (Ist International Savings Bank Congress). Абы щызэIущIат ЩIы Хъурейм тет къэралхэм ящыщу 29-м щыIэ ахъшэ хъумапIэ нэхъ инхэм я лIыкIуэхэр.
Ахъшэ хъумапIэу къэрал куэдым щыIэхэм я лэжьакIуэхэм я япэ зэхуэсышхуэр пщIэ зыхуэщIыпхъэу къызэралъытам къыхэкIыу, кърихьэлIахэм зэхыхьэм и кIэухым къыхалъхьащ дяпэкIэ жэпуэгъуэм и 31-р Ахъшэ зэгъэзэхуэкIэм и махуэу гъэувыпхъэу. АрщхьэкIэ, зи гугъу тщIы зэIущIэм хэта, Италием щыщ профессор Равизза (Ravizza) и жэрдэмкIэ, а махуэр абдеж дыдэм къыщабжащ ЗэгъэзэхуэкIэм (Экономием) и дунейпсо махуэу (International Saving Day).
Ар гъэлъэпIэн хуейуэ къыхэзылъхьахэм зэрыжаIамкIэ, мы Махуэр зыхуэгъэзар ахъшэр тэмэму зэкIэлъыгъэкIуэн зэрыхуейм и закъуэкъым, атIэ мы дунейм зэгъэзэхуапхъэу тет псоми: зэманми, цIыхум и зэфIэкIми, хьэпшыпхэми, псори дызэлъытэжа щIыуэпсми, къинэмыщI абы хуэдэу зыщысхьыпхъэ псоми яхуэсакъыпхъэу зэрыщытыр къыхэгъэщынырщ.
АрщхьэкIэ, зи гугъу тщIы махуэр, ООН-м зэригъэувауэ, ипэжыпIэкIэ къыщызэдащтар 1989 гъэращ. Абдежым щегъэжьауэщ Экономием и дунейпсо махуэр къэрал куэдым гъэлъэпIэн щыщIадзари.
«Экономикэ» - мыр алыдж псалъэщ, къикIыу трагъахуэри «унагъуэр тэмэму зехьэн» жыхуиIэрщ. А жыIэкIэр япэ дыдэу къагъэсэбэпын щыщIадзауэ хуагъэфащэр ди эрэм ипэкIэ IV лIэщIыгъуэм икухэрщ. Лъэхъэнэ жыжьэхэм псэуахэми, тхыдэм къызэрыхэщыжымкIэ, унагъуэр зехьэным, къедза лъапсэр зыхуей хуэгъэзэным мыхьэнэ ин дыдэ ирату щытащ.
КъыжыIэпхъэр аращи, Европэм щыIэ къэралхэм ящыщу языныкъуэхэм я къалэхэм дэт еджапIэ зэмылIэужьыгъуэхэм зэгъэзэхуэкIэм ехьэлIа дерс щхьэхуэхэр ди нобэми щрагъэкIуэкI. Абыхэм, цIыхум ехьэлIауи щIыуэпсым пыщIауи, дыкъэзыухъуреихь дунейм дызыщрихьэлIэ дэтхэнэ «хъугъуэфIыгъуэри» зэгъэзэхуапхъэу зэрыщытым щIэблэщIэм я мызакъуэу, балигъхэри къыщыхураджэ.
Урысей Федерацэр къэтщтэнщи, ЗэгъэзэхуэкIэм и дунейпсо махуэм гулъытэ хэIэтыкIа хуащI зэрыщыхъурэ куэд щIакъым. АтIэми, мы зэманым дызэрыува щытыкIэр къэтлъытэмэ, зэгъэзэхуэкIэмрэ гъэтIылъыгъэхэр зэращI щIыкIэмкIэ Iэмалхэмрэ къытедгъэзэжу зыщыдгъэгъуэзэныр, нэхъ зыхузэфIэкIхэр къыдогъанэри, цIыху къызэрыгуэкIхэм я дежкIи лейуэ къыщIэкIынукъым.
А Iуэхугъуэращ, УФ-м ФинансхэмкIэ и министерствэм къыхилъхьа проектым хыхьэу, ахъшэр зэрызегъэкIуапхъэм теухуа дерсхэм щыщIагъэдэIу sberden.ru сайт къыщIызэрагъэпэщари.
КЪУМАХУЭ Аслъэн.
