ЭНГИН АТИЛЛЭ КАВКАЗЫМ ТЕУХУА ФИЛЬМ ТРЕХ

«Эртугрул къэхъужа»-м емыплъарэ темыпсэлъыхьыжарэ щыIэж къыщIэкIынкъым. Абы и пкъыр зэхэзылъхьа тырку сценарист, актёр Энгин Атиллэ иджы Кавказ зауэм и тхыдэм зыхуегъазэ. Урысейм, Тыркум, Мысырым, Сауд Хьэрыпым зыщиубгъунущ абы и лэжьыгъэщIэм. Фильмым хагъэхьэну я мурадщ Щамил Iимамым и гъащIэм щыщу мыхьэнэ нэхъ ин зиIэ Iыхьэхэр. ТегъэщIапIэ хуащIынур художественнэ тхыгъэкъым, атIэ Дагъыстэным щыщу Iимамым и гъащIэ гъуэгур зэфIэзыгъэувэжа тхыдэджхэр зыдагъэIэпыкъунущ.

- Илъэс 35-рэ хъуагъэнщ сэ актёр, сценарист IэщIагъэхэм сызэрыхэтрэ, - щыжиIащ Энгин Атиллэ Мэзкуу щекIуэкIа зэIущIэм. – Сэ сыт хуэдэ зэмани нэхъ сыдэзыхьэхыу щытар тхыдэм теухуа фильмхэрщ, абыхэм папщIэ сценарийхэр стхынри сфIэфIт. Сыт ахэр нэхъ щIысфIэгъэщIэгъуэныр? Сэ сыщIэгупсыс зэпытщ цIыху гъащIэр зэрызэхэт щIыкIэм. Дауэ зэрызэтеувар зи цIэ жыжьэу Iуа тхыдэ лIыхъужьым и хьэлыр? ЦIыхум зицIыхужын папщIэ сыт зыхуэныкъуэр? ЦIэрыIуэ хъун ипэкIэ, лIыхъужьым и гъащIэ гъуэгум дауэ зиукъуэдия? А псом нэмыщI, сэ цIыхухэм захуагъэм тету яхущытын хуейуэ къызолъытэ, езыхэм яубыд увыпIэм емылъытауэ. Апхуэдэ гупсысэкIэт щихъ Щамили иIар. Иджы пщIэшхуэ зыпылъ Iуэху дахэ къыспэщылъщ. Iимамым теухуа фильмым и пкъыр зэфIэзгъэувэныр, и сценарийр стхыныр. И гъащIэм куууэ сыхэплъэу, ар къызэрекIуэкIар зэзгъэзахуэу, пщIэшхуэ зиIэ цIыху къыщIыхэкIар нэгум къыщIэзгъэувэну.

Тырку сценаристыр япэу щепсыхар Мэхъэчкъалэщ. Дагъыстэн телевиденэм щита интервьюм Энгин Атиллэ къыщигъэлъэгъуащ зи ужь ихьа Iуэхум зэрыхуэхьэзырыр.

- Политикэ и лъэныкъуэкIи, тхыдэ и лъэныкъуэкIи, мы зи ужь уихьа Iуэхур еплъыкIэ куэд щызэжьэхэуэну щхьэусыгъуэ хъункIи хъунущ. Уэ сыт хуэдэ гупсысэ тегъэщIапIэ хуэпщIынур зэхэплъхьэ сериалым? Сыт цIыхухэм яжепIэну узыхуейр мы лэжьыгъэмкIэ?

- Iимам Щамил и цIэр сызэрыцIыкIурэ зэхызох. Нэхъыжьхэм нэхъыщIэхэм хуаIуэтэжу абы теухуа хъыбар куэд щызокIуэ Тыркум. Сэ сыт щыгъуи сыхуэпабгъэрт апхуэдэ лIыхъужьыр къызэрыдэкIуэтеяр къэсщIэну. Си дежкIэ мыхьэнэшхуэ иIэщ ар цIыхугъэ и лъэныкъуэкIи, унафэщI Iэзагъ и лъэныкъуэкIи къэзгъэлъэгъуэну. Лакхэм, авархэм, къумыкъухэм, шэшэнхэм хуэдэ лъэпкъ зэбгрыдзахэр зэкъуигъэувэри, зы мурадым иришэлIэфащ щихъ Щамил. Ди зэманым нэхъ дызыхуэныкъуэ дыдэ хьэлхэм ящыщщ ар. ФIы гуэрым и хъуреягъкIэ апхуэдэу цIыхухэр зэгурызыгъэIуэфхэр къыдомэщIэкI. Сэ сызэреплъымкIэ, Щамил Iимамым КъуэкIыпIэ Кавказ Ищхъэрэм зэкIэщIэхуауэ щыпсэуа лъэпкъхэр, нэмэз щыгъэм ириблэм ещхьу, Iиманым и IуданэмкIэ зэрипхащ. Абы укъыфIэкIмэ, сэ сыт щыгъуи сфIэгъэщIэгъуэнт Щамил езым къыщыщIхэр зыхищIэу зэрыщытар. Бийм щытекIуэкIи, и щхьэкIэ щытыкIэ гугъусыгъу гъащIэм щригъэувэм дежи, зэхуэдэ лъагагъ дэплъагъурт Iимамым. Ар псэуху зыщIэбэнар мамырыгъэрщ. Уеблэмэ гъэру щаубыдам щыгъуэ, пщIэ егъэлея пащтыхь генералхэм къабгъэдэкIыу къыщыхуащIауэ щытащ Бытырбыху. Нэхъыбэжу ар щагъэлъэпIащ Истамбыл, тырку сулътIаным и сэрейм.

«Мы проектыр тырку гупыж къудейуэ щыткъым, - жиIащ тырку сценаристыр зрагъэблэгъа нэтыным хэта, «Дипломатхэм я дунейпсо клубым» и унафэщI Дворянов Сергей. – Мыр дунейпсо мыхьэнэ зиIэ проектщ. Иджыпсту тырку сериалхэм я къару илъыгъуэу зэрыщытри, Энгин Атиллэ абы нэхъ щылъэрызехьэхэм зэращыщри тщIэуэщ ар лэжьыгъэм къызэретшэлIар. Тхыдэм и пэжым и щхьэр къедгъэIэтыну дыхуейуэщ фильмым иужь дызэрихьар. «Эртугрул»-р, псалъэм папщIэ, къэрали I00-м щIигъум ящэхуащ. Нобэ дыдэ Мэхъэчкъалэ докIри, Мэзкуу долъатэ. Абы хьэрып къэралхэм я зэгухьэныгъэм и кхъухьыр къыщыдожьэ. Сыту жыпIэмэ, фильмыр Мэккэми, Мадинэ къалэми, щихъ Щамил здэщыIа Мысырми, Тыркуми щытрахынущ. Тхыдэ пэжыр наIуэ къэтщIмэ, абы Урысейм и мыхьэнэри здэщытыпхъэм игъэувыжынущ. Щамил дзэзешэуи, узэщIакIуэуи, зауэлIуи, къэрал лIыкIуэуи пхужыIэнущ. Ауэ нэхъыщхьэр ар дин лэжьакIуэу зэрыщытарщ. Iимамым ипэрей ислъамым и хъугъуэфIыгъуэхэр щызэбгригуэшыкIырт дунейм. Дин куэд щызэрахьэ Урысейр нобэ хуэныкъуэщ муслъымэнхэмрэ чыристанхэмрэ, Ибрэхьим (Авраам) бегъымбарым къыбгъэдэкIа динхэр зезыхьэхэр зэзышэлIэн апхуэдэ Iэмал. Аращ хьэрып къэралхэри мы проектым къыщIеувэлIар.

Дворяновым зэрыжиIэмкIэ, фильмым текIуэдэну мылъкур къызэзыгъэпэщыр езыр зи унафэщI IуэхущIапIэрщ: «Мыр зыгуэрым и щхьэзакъуэ гупыжкIэ къежьа Iуэхуу щыткъым. Зы Iуэху еплъыкIэ гуэр нэхъ укъуэдияуэ къэдгъэлъэгъуэнми дыхуэсакъынущ».

Энгин Атиллэ щогугъ фильмымкIэ илъэс 35-рэ хъу къэхъукъащIэхэр къызэщIиубыдэфыну, и кIыхьагъкIэ Iыхьэ 12 хуэдиз хъуну.

Тырку сценаристыр Мэхъэчкъалэ щыIэху цIыху куэд зригъэцIыхуащ, зэIущIэ зыбжанэми хэтащ. Абыхэм язщ «Черновик» газетым и редакцэм щекIуэкIа пресс-конференцыр. Къыхуагъэува упщIэхэм жэуап щритым, сценаристым къыпкърыщырт лэжьыгъэм псэ хьэлэлкIэ зэрыбгъэдыхьэр.

«Сэ шэч къытесхьэркъым, - жиIащ Атиллэ упщIэхэм я зым пэджэжу, - мин бжыгъэу зэхэт урысыдзэм зауэлI щхьэ бжыгъэ мащIэкIэ пэщIэтыфа Щамил шынэ жыхуаIэр ищIэххэу зэрыщымытам. ИтIани, ари цIыхут. Зыгуэрым къимыгъаскIэ цIыху щыIэ? А упщIэм и жэуапыр къэдгъуэтмэ, лIыхъужьыр къэтцIыхупэнущ. Зы пычыгъуэ хэтщ сценарийм, Iимамымрэ абы и щхьэгъусэмрэ я пхъум плъыржьэрыр щхьэщахуну яужь иту. Мис, нтIэ, езыр яукIынкIэ мышынэу пащтыхьыдзэ абрагъуэм хахуэу пэщIэувэф лIыр и пхъур IэщIэлIэнкIэ мэшынэри, Алыхьым йолъэIу ар къыхуригъэлыну. Фильмым сценарий щIыхуатхым и мыхьэнэ нэхъыщхьэр аращ: цIыхур къызэрымыкIуэ щытыкIэ ирагъэувэу, и хьэлыр наIуэ къащIыну. Мы теплъэгъуэхэмкIэ дэ ди ислъам дунейм и закъуэкъым зызыхуэдгъазэр. Iимам Щамил и тхыдэр зэрыдунейуэ зэхедгъэхыну дыхуейщ».

Роль нэхъыщхьэр зыгъэзэщIэнур иджыри къыхахакъым, Энгин зэрыжиIэмкIэ. Тхыгъэр хьэзыр хъумэ, абы и цIэри зэхэтхынщ.

ЧЭРИМ Марианнэ.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

29.03.2024 - 08:57

ХЬЭЩIЭХЭМ ДЫКЪЫХАГЪАЩIЭ

Урысей Ипщэмрэ Кавказ Ищхъэрэмрэ регби 7-мкIэ пашэныгъэр къыщыхьыным теухуа зэхьэзэхуэ иджыблагъэ Налшык къалэм щекIуэкIащ.

29.03.2024 - 08:56

ГУАПЭУ ЯГУ КЪАГЪЭКIЫЖ

КъБР-м щIыхь зиIэ и журналист, Урысей Федерацэм, Къэбэрдей-Балъкъэрым щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ, жылагъуэ лэжьакIуэ, «Советская молодёжь» газетым и редактор нэхъыщхьэу щыта Къардэн Мухьэм

29.03.2024 - 08:56

ХАДЭХЭКI ФIЭIУГЪЭХЭМКIЭ ДЫПАШЭЩ

Пхъэщхьэмыщхьэмрэ хадэхэкIымрэ къыхащIыкI консерву Кавказ Ищхъэрэм къыщыщIагъэкIым и процент 90-р Къэбэрдей-Балъкъэрым къылъос.

28.03.2024 - 09:03

АДЫГЭХЭМ Я КЪЕЖЬАПIЭР

   ЩIыгум и ныбжьым ебгъапщэмэ, псэ зыIут дунейм еплъытмэ, цIыхум къикIуа гъуэгуанэр кIэщI дыдэщ, тхыдэм и щапхъэхэмкIэ ар мащIэщ.

28.03.2024 - 09:03

КАСПИЙСК ЩЫЗОХЬЭЗОХУЭ

Кавказ Ищхъэрэм и щIыналъэхэм алыдж-урым бэнэкIэмкIэ я спортсмен нэхъ лъэщхэр, илъэс 24-рэ зи ныбжьхэр, иджыблагъэ щызэхуэсащ Дагъыстэным и Каспийск къалэм.