Къайда да, ол устазлай къалады

Макытланы Аскербийни къызы Къонакъланы Любаны аты билим бериуде ишлегенлеге эрттеден белгилиди.  Ишине кёре, булунгучу къызгъа берилген сыйгъа, намысха да сейир этерча тюйюлдю.

Ол устаз юйюрде ёсгенди. Къабарты-Малкъар къырал университетде педагогика билим алгъандан арысында, 1994 жылдан бери, Нальчик шахарны биринчи номерли гимназиясында ана тилден бла адабиятдан дерсле берип келеди. Жыйырма сегиз жылны ичинде школ жашаудан айырылмагъан, окъуучуларыны сейирлери бла жашагъан устаз кёп хорламлагъа жетгенди.

Люба бош дерс берип, дерсден чыкъгъанлай, башха затха бёлюннген устазладан тюйюлдю. Аны ишине къалай берилгенин кёп кере да ол бардыргъан ачыкъ дерследе, башха жумушлада да кёрюп турабыз. Ол ишлеген школда башламчылыкъланы бир тюрлю бирине къатышмагъан адам болмаз арабызда. Бек биринчиден,  сабийлерин кесини энчи методикасы бла окъутханын белгилерге керекди. 

Алай болмай амалы да жокъду, тутхан ишин жюреги бла сюйген устаз кюн сайын окъутуу системагъа жангыдан жангы тюрлениуле кийирилгенлерин эсге алып, кеси да ала бла бирге айный, ёсе барыргъа керекди. Ол затны юсюнден Къонакъланы Люба былай айтады: «Хар чыгъарылгъан оноу сабийни школда билим алыргъа итиниуюн тюз къурап къоялмайды. Жангыдан жангы программала, тюрлю-тюрлю экспериментле жарашдырыладыла. Окъуу системада тюрлениуле сабийле ючюн этилгенлерин унутургъа жарамайды», – дейди.

Адабиятдан, ана тилден окъутханланы дагъыда бир уллу жууаплылыкълары барды – ала алларына келген сабийни ич дуниясын къурайдыла. Ол артда жашауда къаллай адам боллугъуна юлюш саладыла. Ма алай бла жашауну излемине кёре хар бир устаз да билимин дайым ёсдюрюрге, аны бла чекленип къалмай, сабийни ата журтну, аны адамын сюерге, туугъан жерибизни табийгъатына сакъ болургъа, жандауурлукъгъа юйретедиле. Люба аллай устазланы юлгюсюдю. 

Сёз ючюн, ол ишлеген школда тамата класслада окъугъан сабийледен волонтёр къауум ишлейди. Бирле кете, бирле келе турсала да, ол тёре школну Къонакъланы Люба къурагъан энчилигиди. Ол шартны юсюнден устаз былай айтады: «Бизде самоуправление система ишлейди. Ары октябрьде  къайтып айырыладыла сайланнганла. Биз «Баракат» деген жандауурлукъ  фонд бла да ишлейбиз. Ярмаркала къурап, андан тюшген къолайны, гитче болгъан не кийилмеген кийимлерин, башха затла да жыйып, ёксюзле, къартла неда къагъанакъ ёксюз сабийле тургъан жерлеге элтебиз. Заповедник бла ишлейбиз. Былтыр сабийле юч тонна макулатура жыйгъандыла. Ала ол затланы сюйюп этгенлери къууандырады. Жылны аллында «Фахмула излейбиз» деген эришиу бардырабыз да, анда хорлагъанла ол биз башында айтхан, башха жерледе да концерт программала кёргюзтюп, къарагъанланы къууандырадыла…»

Тамата классланы окъуучулары ана тилден, адабиятдан дерслеге жюрюрге сюймегенлерин айтадыла бир-бир устазла. Ол затлагъа кесим да болгъанма бир ненча кере шагъат. Болсада Любаны школунда ол затла эсленмейдиле. Аны къой, устаз аланы сейирсиндирир затла табып, миллетге жууукъ этеди. Аны къолунда окъугъан жашла бла къызла тукъум тереклерин къурап къууандырадыла таматаланы. Ала илму-излем ишлеге къатышып, тукъумларыны тамырын излеп, анда ахшы адамларына ёхтемленип, малкъар халкъны тарыхын байыкъландырадыла. 

Люба окъуучуну къадары жаланда аны ата-анасыны къолларында угъай, устазны да къолунда болгъанын чертеди, ала бир бирге ышанып къалмай, бары да ишлерге керекдиле сабийни юсюнде деп, аны къылыгъы, ана тилни билгени, миллетин сюйгени да аллай ишледен тамыр алгъанын эсгертеди. Ол: «Школда юйретиу иш баш магъананы тутады. Нек дегенде хар сабийни энчилигин кёрюрге, ачыкъларгъа, аны тюз жолгъа салыргъа онгла школда ачыкъланадыла. Биз, устазла, окъуучуну ич дуниясы ариу болуруна, аман ишлеге къатышмазына болушалсакъ, аны игилик этерге итиндирип, ахшыны-аманны айырырча эталсакъ, тенглерин, ата-анасын ангыларгъа, таматагъа намыс эте, гитчеге юлгю бере билирге юйретсек – ол заманда борчубузну тюз толтургъаннга санаргъа боллукъбуз», – дейди.

Айхай да, быллай оюм этген устаз алгъа къарайды. Ишин къурауда кимге да юлгюдю. Ол затха шагъатлыкъ излерге керек тюйюлдю – Люба устазланы «Билим бериу» деген миллет проектни чеклеринде къуралгъан битеуроссей конкурсларында юч кере биринчи жерлеге чыкъгъанды: 2007, 2012, 2019 жыллада. Алай бла дипломла, Президентни премиялары къоллу да болгъанды.
Анга 2005 жылда «Жылны эм иги устазы», 2012 жылда уа «Эм иги класс башчы» деген атла аталгъандыла. 2010 жылда Къонакъланы Люба Москвада мастер-класс берип, «Окъутуу методика комплектни жарашдырыу» деген номинацияда биринчи жерге чыкъгъанды. 

Билим бериу системада ишлеген таматала, Любаны ол халлы ишлегени кёз алларында болуп, республикада Къошакъ профессионал билим берген, педагогикада ишлегенлени профессионал усталыкъларын тохтамай ёсдюрген ара ачылгъанда, аны анда да ишлерге чакъыргъандыла. Ол а жаланда школдан айырмазларын тилегенди. Арада «Башламлы билим бериуню педагогикасы эм методикасы» деген бёлюмню ана тиллени айнытыу  лабораториясыны тамата методисти болуп ишлейди. «Бусагъатда жангы амалланы хайырланнган школланы юслеринден кёп эшитирге боллукъду. Аллай школлада окъутуу-юйретиу ишде жангы технологияланы устазла дерслерине кийиредиле, ала билим бериуде уллу къошумчулукъ этерикдиле тюз сайланнган амалла болсала», – дейди ол.

Окъуу китапланы жангы проектлери да ол лабораторияны  себеплиги  бла барадыла. Ала тюз ызны барсынла, тап къуралсынла деп, ол ишде жазыучуланы, алимлени, устазланы да бирлешдиреди Люба. Бирини – сынауу, бирсини – фахмусу, ючюнчюню билими бирлешселе, окъуу китапла, устазлагъа болушлукъгъа хазырланнган методика излемле да хайырлы, магъаналы болурла. Кеси да ол жаны бла кёп иш этеди: 10-11 класслагъа ана тилден дерслик китап, 2-чи, 6-чы, 8-9-чу класслагъа методика ишле хазырлаугъа кеси аллына, башха авторла бла да къатышады. Алай а, къайда ишлесе да, ол устазлай къалады.  «Аллында олтургъан хар окъуучуну къадары аны да къолунда болгъаны сабийни сюйген устазны хар заманда да эсиндеди», – деп да андан айтады ол.

Люба кёп махтау белгиге тийишли болгъанды. 2010 жылда Нальчикни Тиширыула совети анга «Жылны  тиширыуу» деген атны бергенди. Ол РФ-ни Жарыкъландырыу министерствосуну махтау къагъытын алгъанды. 

Любаны жашау нёгери Къонакъланы Батыр къурулушчуду. Ала эки аламат сабий ёсдюргендиле. Къызлары Фатима анасыны ызы бла барады – университетде филология бёлюмню бошап, устазлыкъ этеди. Жашлары Ислам школну бошай турады, аны къол ишлери малкъар халкъны саясат репрессиялада жоюлгъанларына аталгъан мемориалда турадыла.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

18.04.2024 - 15:02

ЧЫНТТЫ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬЛЕ БОЛУРЧА

Кёп болмай «Иш кёллю Россей» жамауат организацияны Къабарты-Малкъарда бёлюмю бардырып Нальчикде IThub колледжни мурдорунда оналтынчы жаш тёлю бизнес-школа ишин башлагъанды.  Проектни баш магъанасы

18.04.2024 - 12:25

МИНГИ ТАУДА – КОСМОС ЛАБОРАТОРИЯ

Къабарты-Малкъарны Курортла эм туризм министерствосу  республикабызны сейирлик жерлери бла шагъырей этгенлей турады.

18.04.2024 - 10:01

ЧАРИШЛЕ БИЙИК ДАРАЖАДА ЁТЕРЧА

Къабарты-Малкъарны Курортла эм туризм министерствосундан эсгертгенлерича, биринчи майдан республикада чаришле башланадыла, ала оналты кюнню бардырыллыкъдыла.

18.04.2024 - 09:03

АЛАНЫ ЗАМАННЫ ЖЕЛЛЕРИ БЮГАЛМАГЪАНДЫЛА

Малкъар халкъны туугъан жеринден зор бла кёчюргенли быйыл 80 жыл болгъанды.

17.04.2024 - 16:09

АРА МЕЖГИТ – АРИУ ЖЕРЛЕРИБИЗДЕН БИРИ

Къабарты-Малкъарны Курортла эм туризм министерствосу республиканы эм ариу жерлерини тарыхлары бла шагъырейлендиргенлей турады. Бу жол аны телеграмында Нальчикде Ара межгитни юсюнден айтылады.