Балъкъэр Щамил хэхэс адыгэхэм я щIэблэщ, ар Сирие Республикэм и къалащхьэ Дамаск къыщалъхуащ. Хэкужьыр зи плъапIэу псэу абы и адэ-анэхэу Умаррэ Бахиджэрэ хъуэпсапIэу яIэт я лъэпкъым и къуэпсыр къыщежьэ щIыналъэр я быным ирагъэгъуэтыжыну. Нэхъыжьхэм я хъуэпсапIэр Тхьэм нахуапIэ яхуищIащ. Хэкур зэрызрагъэгъуэтыжам, абы щекIуэкI псэукIэм зэрыхэзэгъэжам и гугъу къытхуищIыжащ Щамил.

- Ди адэ-анэм сытым дежи хэкум и гугъу къытхуащIырт, абы нэхъ щIыпIэ дахэ щымыIэу къытхуаIуатэрт. Дамаск щызэхэт Адыгэ Хасэм езыхэр екIуалIэрти, Хэкужьым къикIыу хьэщIэ къэкIуамэ, сабийхэри дашэурэ ахэр дагъэлъагъурт, абыхэм жаIэм дыщIагъэдэIурт. 1981 гъэм ахэр япэу къэкIуат я адэжь щIыналъэм. Мис абы щыгъуэм мурад быдэ ящIат гува-щIэхами къагъэзэжыну. «Бынхэм я нэхъыжьыр курыт школ нэужьым Налшык еджапIэ догъакIуэ, абы къыкIэлъыкIуэу курытыр, нэхъыщIэм къыщиухкIэ зэрыунагъуэу зыкъыдоIэтри, докIуэж Хэкум», - жаIэри быдэу траухуат. Апхуэдэуи къэхъуащ, 1995 гъэм ди унагъуэм псэупIэ хуэхъужащ адэжь щIыналъэр.

Быным я нэхъыжьыр сэрати, сэ лъагъуэхэш сыхъуащ, 1989 гъэм сыкъэкIуэжащ. Хэкум еджапIэ ущыщIэтIысхьэн ипэ урысыбзэр щызрагъащIэ подкурсыр къэбухын хуейти, япэу Мэхъэчкъалэ сыкъакIуэри, зы илъэскIэ абы бзэр щызджащ, 1990 гъэм Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым медицинэмкIэ и къудамэм сыщIэтIысхьащ. Ар 1996 гъэм къэзухри, интернатурэр Шэджэм район сымаджэщым щесхьэкIащ. Абы иужькIэ а сымаджэщым нэм щеIэзэ и къудамэм лэжьэн щыщIэздзащ. 2007 гъэм, сызэрылажьэм хуэдэурэ, Ростов къалэм аспирантурэм сыщыщIэтIысхьэжри, 2009 гъэм Москва щыIэ, Гельмгольц и цIэр зезыхьэ, нэ узыфэхэмкIэ щIэныгъэ-къэхутакIуэ институтым си кандидат лэжьыгъэр щыпхызгъэкIащ.

Ди адэ-анэм зэраубзыхуауэ, сэ къыскIэлъыкIуэу си къуэш Гъазий къэкIуэжащ. Абы Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал мэкъумэш академиер къиухащ, иужькIэ КъБКъУ-м юрист IэщIагъэри щызригъэгъуэтыжащ. Си шыпхъу Нанси КъБКъУ-м инджылызыбзэмкIэ и къудамэм щеджащ.

- Щамил, укъыщыхъуа, уи псэупIэр щызэтеувауэ екIуэкI къэралыр къэбгъанэу, ар уи адэжь хэкуу щытми, нэгъуэщI щIыналъэм щIэрыщIэу уи гъащIэр щызэтебухуэжыныр тыншкъым. Абы и лъэныкъуэкIэ фыкъыздэкIуэжам дауэ фахэзэгъэжа?

- Пэжщ, тыншакъым, ауэ ди адэм ищIа мурадыр быдэт, и къуэпс Хэкужьым щидзыжынымкIэ сыт хуэдэ гугъуехьми хуэхьэзырт. Ди Iуэхур къытщигъэпсынщIащ си адэ-анэр нэхъапэу къыщыкIуам мыбыкIэ щыIэ я благъэхэр къагъуэтыжауэ, зэпыщIэныгъэхэр яIэу зэрыщытам. ИтIанэ си къуэшымрэ сэрэ нэхъапэ дыкъэкIуати, ныбжьэгъухэри диIэ хъуат. Мис абыхэм зэрыхъум хуэдэурэ чэнджэщкIи IуэхукIи зыкъытщIагъакъуэурэ ди псэукIэр тэмэму зэтеуващ.

- Хэкум и хъыбархэм щIапIыкIа уэ япэу ар щыплъэгъуам сыт зыхэпщIар?

- Абы щыгъуэм иджы хуэдэу занщIэу Налшык укъакIуэртэкъым. Япэу Москва сыкъекIуалIэри, абы тхьэмахуэкIэ сыдэсащ. ИтIанэ урысыбзэр щызэзгъэщIэну подкурсым сыщIэтIысхьэн хуейти, Мэхъэчкъалэ кIуэнухэм сахэхуащ. ФокIадэм и I-м еджэн щIэддзащ. Налшык а илъэсым и жэпуэгъуэ мазэм сыкъэкIуащ. Мэхъэчкъалэ къикIыу Налшык къакIуэ автобусыр Осетие Ищхъэрэ-Аланием и щIыналъэм къихьэри, Владикавказ щеджэ адыгэ студент гуп къитIысхьащ. Хэкур зэуэ спэгъунэгъу къысхуащIат абыхэм. Мэхъэчкъали щеджащ адыгэ щIалэхэр, ахэри зэзгъэцIыхуат, ноби дызэныбжьэгъуу дыкъызэдогъуэгурыкIуэ. Ауэ автобусым а гупыр адыгэбзэкIэ псалъэу къыщихьэм гурыщIэ лъагэ гуэр си гум къыщагъэушат. Хэкум теухуауэ сызэрыцIыкIурэ зэхэсхамрэ слъэгъуамрэ зэзгъапщэмэ, абы и дахагъэм и гугъу щащIым зыкIи ирагъэлеятэкъым. Хъыбархэм зэрыхэтам хуэдэт си нэгу щIэкIыр, уеблэмэ мынэхъ дахэмэ. ГукIи псэкIи зыхэсщIащ ар сызэрейр. ЦIыхухэм я деж щызыхэсщIа гуапагъэри сщыгъупщакъым. СыткIи къытщIэупщIэу, «къэкIуэжхэр нэхъыбэ фыхъужарэт, псоми къэвгъэзэж», - жаIэу апхуэдэт. ЖысIэнуращи, си Хэкум щыпсэухэр гу къабзэщ, псэ хьэлэщ.

- Щамил, хамэ щIыналъэ укъыщыхъуами, уи анэдэлъхубзэр фIы дыдэу уощIэ.

- Ар, псом япэрауэ, зи фIыгъэр си адэ-анэращ. ЦIыхум и анэдэлъхубзэр ищIэн-имыщIэныр зэлъытыжар и унагъуэращ. Ди унагъуэм адыгэбзэр имылъатэмэ, абыкIэ дыщызэмыпсэлъатэмэ, бзэр тщIэнутэкъым. Мыбдеж апхуэдэ щапхъэ куэд къыщыпхьыфынурщ, ди адыгэм зи анэдэлъхубзэр зымыщIэжыр мащIэкъым. Дыщысабийм унэм адыгэбзэкIэ дыщызэмыпсалъэу ди анэм зэхихамэ, ди жьэм шыбжий сыр плъыжь къыжьэдикIутэрт. Хамэ щIыпIэм ди анэдэлъхубзэр тщIэуэ дыкъыщыхъунымкIэ ари зы Iэмал телъыджэу абы къигъэсэбэпат. КъищынэмыщIауэ, Адыгэ Хасэм декIуалIэрт. Абыи бзэр щызджащ, къэфакIуэ ансамблми сыхэтащ. Бзэр тIурылъу, хабзэр тщIэуэ, лъэпкъым и щэнхабзэм дыщыгъуазэу дыкъызэрыхъуар зыдэлъагъупхъэр, ар зи фIыщIэр ди адэ-анэращ.

Епсэлъар ЩХЬЭЩЭМЫЩI Изэщ.