18 май – Музейлени халкъла аралы кюню

 Мындан 80 жыл алгъа, 1942 жылда немисли-фашист ууучлаучула бла къанлы сермешле Минги тауда ауушла ючюн да баргъандыла. Ол ачыулу ишлени унутдурмаз муратда Минги тауну тийресинде «Мир» станцияда, 3500 метр бийикликде, музейи къуралгъанды. Ол дунияда эм бийикде орналгъанладан бириди. Ачылгъанындан сора бир кесек замандан аны Къабарты-Малкъарны миллет музейини къауумуна къошхандыла. Быйыл анга 50 жыл болады. 

Музейни фондуна 270-ден аслам зат киреди, экспозициясы ётген сермешлени юсюнден тарых жазмагъа ушайды. Аны коллекциясында суратла, картала, документле, совет эм немисли аскерчи кийимле эм урушда хайырланылгъан башха керекле бардыла.

Экспонатланы кёбюсю къазауатла бардырылгъан жерледе табылгъандыла, иги кесегин «Мемориал Эльбрус» излеу отряд келтиргенди. Бу къауум совет аскерчилени ёлюклерин да тапханды, артда ала жигитлеге тийишлисича асыралгъандыла. Аны болушлугъу бла ахыр сермешин «Онбиреуленни ышыгъы» альпинист къонакъ юйню тийресинде бардыргъан лейтенант Гурен Григорьянцны ротасына аталгъан стенд къуралгъанды.

 Музейге асламысында тау лыжачыла, альпинистле, туристле бла экскурсантла келиучюдюле, аланы араларында тыш къыралладан къауумла да болуучудула. Жарыкъландырыу экскурсияла «Кавказ ючюн сермеш (1942 – 1943 ж.ж.)», «Тау ауушла ючюн сермешле», «Совет аскерчилени эм мамыр адамланы Бечо аууш бла ётюулери (1942 ж.)», «1942-1943 жыллада Минги тау ючюн уруш этген аскерчиле-альпинистле» деген темалагъа къураладыла. Туристлени биргелерине гидле да барадыла. Жайда музейни къонакълары кёбюрекдиле, къышда уа аны асламысында лыжалада бла сноубордлада учар ючюн келгенле жокълайдыла.

Музей ачылгъан кюнден башлап кёп жылланы ичинде анга Михаил Павленко башчылыкъ этгенди. Аны коллекциясын кёбейтиу бла кеси заманларында Нина Павленко бла Евгений Крутень кюрешгендиле. Бюгюн музейни директору Шауаланы Оксанады, баш илму ишчиси уа – Шауаланы Илияс.

- Бизни борчубуз, - дейди Илияс Хамидович, - музейни Уллу Ата журт урушда Минги тауну къоруулай ёлген аскерчилени хурметлерине сакълауду, къонакълагъа бери келиу тынч, сейир да болурча этиудю. Бу жаны бла атламла бардыла, алай алыкъа мекямны башын тап халгъа келтирирге, витриналаны жангыртыргъа, коллекцияны толтурургъа керекди. Музейге кюн сайын туристле бла экскурсантла келедиле, аны юсюнден ахшы оюмла да жазадыла. Байрам кюнледе да кёп къонакъ алгъанбыз. Сёзсюз, ол къууандырады, мындан арысында да адамла бери сюйюп келирча, аланы ышаныуларын алдатмазча къолдан келгенни аярыкъ тюйюлбюз.

Анатолий Темиров.