ЗЭГУРЫIУЭНЫГЪЭ ЗЭРАЩIЫЛIАЩ

Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым и ректорым и къалэнхэр зыгъэзащIэ Алътуд Юрэрэ Мэзкуу дэт, медицинэмрэ стоматологиемкIэ къэрал университетым и ректор, Урысейм ЩIэныгъэхэмкIэ и академием и академик Янушевич Олегрэ иджыблагъэ Iэ щIадзащ «Лэжьыпхъэхэр-2030» къэрал программэм стратегие и лъэныкъуэкIэ мыхьэнэ зрит щIэныгъэ зыужьыныгъэм ехьэлIа къалэнхэр гъэзэщIэным хуэунэтIа зэгурыIуэныгъэм.

IуэхущIапIитIыр 2021 гъэм и фокIадэ мазэм Налшык къалэм щызэгурыIуат щIэныгъэ-къэхутэныгъэ лэжьыгъэхэр зэдрагъэкIуэкIыну, лъэныкъуитIри я къэхутакIуэхэмкIэ зэхъуажэурэ зэдэлэжьэну. Апхуэдэу щыхьэрым дэт еджапIэм къикIри, КъБКъУ-м стоматологиемрэ жьэпкъ-напэпкъ хирургиемкIэ, физикэмрэ есэп щIэныгъэхэмкIэ, химиемрэ биологиемкIэ, архитектурэм, ухуэныгъэмрэ дизайн хуэIухуэщIэхэмкIэ институтхэм я IэщIагъэлIхэм яIущIащ, дзэIулъхьэ-дзэщIыжым пылъ дохутырхэм яхуэзащ, пкъыгъуэбэу зэхэт полимерхэр щызэпкърах икIи 3D жыпхъэм ит Iэмэпсымэхэр щащI центрым щыхьэщIащ.
Химие пкъыгъуэхэр зэрызэхэт IыхьэкIэ зэщхьэщызых, абыхэм ябгъэдэлъ щхьэхуэныгъэхэр къызэрахутэ иджырей Iэмалхэр къагъэсэбэпурэ, унэтIыныгъэ зыбжанэм щылажьэ щIэныгъэлIхэр полимер зэмылIэужьыгъуэхэр къэгъэщIыным жыджэру хэтщ, ират щытыкIэ щхьэхуэхэр пкъыгъуэ зэщымыщхэм зэрезэгъыр ягъэунэху. Апхуэдэ лэжьыгъэм кърикIуахэр медицинэм, кхъухьлъатэ щIынымрэ автопромымрэ шэщIауэ къыщагъэсэбэп. Псалъэм папщIэ, КъБКъУ-м дзэ IэрыщIхэр Iузыгъэувэ IэнатIэмрэ имплантологиемрэ папщIэ зыхуэныкъуэну Iэмэпсымэхэр щIыным я Iэмалхэм елэжьри утыку къралъхьащ, ар медицинэм къыщагъэсэбэпу хуежьащ.
УниверситетитIым зэращIылIа зэгурыIуэныгъэм и гугъу щищIым, Алътуд Юрэ жиIащ: «Технологиехэм нэхъри зегъэужьыныр, абы и Iэмал нэхъыбэ щIэныгъэми гъащIэми хэпщэныр «Лэжьыпхъэхэр-2030» къэрал программэм къигъэув къалэнхэм ящыщщ. Нобэ къэралым къыпаубыд Iуэхугъуэхэр экономикэм гуащIэу зэрыжьэхэуэр къэплъытэмэ, зи IэщIагъэм фIыуэ хэзыщIыкI щIэныгъэлIхэм я къэхутэныгъэхэр пэрыуэгъу ямыIэу къэгъэсэбэпын хуейщ. IэнатIэ пыухыкIам тету зи лэжьыгъэр зыгъэпс университетхэри классикэ университеткIэ зэджэхэри зыхэт щIэныгъэ унэтIыныгъэхэр нэхъри къэIэтын, гъуэгушхуэ тегъэувэн, мылъкукIи техникэкIи защIэгъэкъуэн хуейуэ къалэн диIэщ. Абы, шэч хэмылъу, а зи гугъу сщIы унэтIыныгъэхэр зэгъунэгъу ищIынущ, щIэныгъэм и къудамэ зэмылIэужьыгъуэхэм я зэпылъыпIэм деж щIэщыгъуэ куэд къыщигъэщIынущ, ахэр медицинэм, промышленностым, техникэм ехьэжьауэ къыщагъэсэбэпу хуежьэнущ.
Нобэ зэтщIылIа зэгурыIуэныгъэм ипкъ иткIэ, Евдокимов Александр и цIэр зэрихьэу Мэзкуу дэт, медицинэмрэ стоматологиемкIэ къэрал университетым и ректор Янушевич Олег IэщIагъэлI гуп и гъусэу накъыгъэ мазэм Налшык къэкIуэнущ. Ахэр зыбжанэ щIауэ «Лэжьыпхъэхэр-2030» къэрал программэм хэту мэлажьэ. Абы щыгъуэщ зэтщIылIа зэгурыIуэныгъэмкIэ дыщызэхъуэжэнури къару щигъуэтынури. ЗэгурыIуэныгъэм ипкъ иткIэ, дохутыр IэнатIэм пщIэ щызиIэ, куэд лъандэрэ къыщагъэсэбэп медицинэ Iэмалхэр бжыгъэрылъанэм иралъхьэу хуежьэнущ, цIыхум и узыншагъэр зэфIэгъэувэжынымкIэ щыIэ бгъэдыхьэкIэхэм технологиещIэхэр къыщагъэсэбэпу щIадзэнущ, Урысейми щIыпIэ куэдми зихуэдэ щымыIэ полимер зэмылIэужьыгъуэхэр ящIу, абыхэм Iэпкълъэпкъыр зыхуэныкъуэ, щытыкIэ щхьэхуэхэр зиIэ пкъыгъуэхэр къыхащIыкIыу яублэнущ, япэщ1ыкIэ а къэхутэныгъэхэр стоматологиемрэ зэзыгъэпэщыж медицинэмрэ щыхалъхьэнущ.
«Biga Data» жыхуэтIэ технологиер къызэрыдгъэсэбэпым дэ Iэмал къыдет медицинэмрэ узыншагъэр хъумэнымкIэ IэнатIэмрэ къэхутэныгъэ куэд хэтпщэныр. Абы урысей медицинэр хьэрхуэрыпIэ иришэнущ. Хуабжьу иужь дитщ «Biga Data» технологиер ди лэжьыгъэм нэхъ куууэ къыщыдгъэсэбэпыну, абы и зэфIэкIыр ди еджэныгъэми, ди къэхутэныгъэ лэжьыгъэми нэхъыбэ щытщIыну. Абы мы зэманым йолэжь ди университетым интеллект IэрыщIымрэ бжыгъэрылъанэ технологиехэмкIэ и институтыр».
КъБКъУ-м стоматологиемрэ жьэпкъ-напэпкъ хирургиемкIэ институтым и унафэщI Мустафаев Магомет къелъытэ зэгурыIуэныгъэр еджапIэм дежкIэ лъэхъэнэщIэ хъуну.
«Ди къэралыр экономикэ и лъэныкъуэкIэ зэрыхуа щытыкIэ гугъум ди лъэр щIимыуду, абы дыкъэзэрикIын гъуэгу къэтлъыхъуэу, Iэмалхэр зэIутщэу щытын хуейщ. Медицинэр зыхуэныкъуэ псори ди щIэныгъэлIхэм зэрагъэпэщыфыну къару яIэщ, пыухыкIауэ жыпIэмэ, стоматологие IэнатIэр зэрылэжьэну Iэмэпсымэхэр, сымаджэм зэреIэзэну IэмалыщIэхэр щыIэщ, къытхуэнэжыр зыщ – щытыкIэ щхьэхуэхэр зиIэ пкъыгъуэхэр нэхъыбэу къыщIэгъэкIынырщ. Ди унафэщIхэм Iэ зыщIадза зэгурыIуэныгъэм дызыпэрыт IэнатIэр иригъэфIэкIуэну къысщохъу», – жиIащ Мустафаев Магомет.

ШУРДЫМ Динэ.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

29.03.2024 - 17:28

ХАМЭ КЪЭРАЛХЭМ ЗЭРАДЭЛАЖЬЭМ ФЕЙДЭ КЪЫПОКIУЭ

Хамэ къэралхэм ящыщу Къэбэрдей-Балъкъэрым сату нэхъыбэу зыдищIыр СНГ-м хэтхэращ икIи иужьрей илъэситIым къриубыдэу республикэм зэригъэкIуэкIа продукцэм и куэдагъым процент 25-кIэ хигъэхъуащ, жиIащ

29.03.2024 - 17:23

ЗЫУЖЬЫНЫГЪЭМ И ЛЪАГЪУЭМ ИРОКIУЭ

КъБР-м и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек Ставрополь крайм и губернатор Владимиров Владимиррэ Къэрэшей-Шэрджэс Республикэм и УнафэщI Темрезов Рашидрэ щIыгъуу хэтащ Тырныауз къалэм дэт, сыт и лъэныкъуэкIи з

29.03.2024 - 08:57

ХЬЭЩIЭХЭМ ДЫКЪЫХАГЪАЩIЭ

Урысей Ипщэмрэ Кавказ Ищхъэрэмрэ регби 7-мкIэ пашэныгъэр къыщыхьыным теухуа зэхьэзэхуэ иджыблагъэ Налшык къалэм щекIуэкIащ.

29.03.2024 - 08:56

ГУАПЭУ ЯГУ КЪАГЪЭКIЫЖ

КъБР-м щIыхь зиIэ и журналист, Урысей Федерацэм, Къэбэрдей-Балъкъэрым щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ, жылагъуэ лэжьакIуэ, «Советская молодёжь» газетым и редактор нэхъыщхьэу щыта Къардэн Мухьэм

29.03.2024 - 08:56

ХАДЭХЭКI ФIЭIУГЪЭХЭМКIЭ ДЫПАШЭЩ

Пхъэщхьэмыщхьэмрэ хадэхэкIымрэ къыхащIыкI консерву Кавказ Ищхъэрэм къыщыщIагъэкIым и процент 90-р Къэбэрдей-Балъкъэрым къылъос.