Жылэ закъуэм къикIыкIа жыг абрагъуэ

Къафэм и бзэ щэхумкIэ дуней псом епсэлъахэм ящыщщ «Кабардинка» къэрал академическэ ансамблым и къэфакIуэ пэрыту илъэс куэдкIэ ­къекIуэкIа, КъБР-м щIыхь зиIэ и артисткэ Битокъу Оксанэ.

Ар къызэрыфэр зэ зылъэгъуам игу къимынэжынкIэ Iэмал иIэкъым. Язы­ныкъуэхэм къафэу зрагъасэ, адрейхэм къафэкIэ я псэр псыхьащи, абы къыхуалъхуа пэлъытэщ. КъБР-м и ­хореограф нэхъыфIхэм хабжэ бзылъ­хугъэм а IэнатIэм къарурэ зэфIэкIыу хилъхьам и инагъыр зыщIэр езым и ­закъуэщ. Ауэ шэч хэмылъу, ар ящыщщ ди лъэпкъ щэнхабзэм хэлъхьэныгъэ хуэзыщIахэм, ар зыгъэбеяхэм. 
Битокъур Кавказ Ищхъэрэм гъуазджэхэмкIэ и институтым хореогра­фиемкIэ и кафедрэм и егъэджакIуэ нэхъыжьщ, Музыкэ театрым и солистщ. Псоми фIыуэ тлъагъу Нэхущ Чэрим и концерт инхэм щагъэзащIэ къафэхэр зыгъэхьэзырыр Оксанэщ. Ар илъэс куэдкIэ лэжьащ «Нал цIыкIу» къэфакIуэ гупым я балетмейстеру, апхуэдэуи ядэлэжьащ КъБКъУ-м и «Къафэ» ансамблым хэтхэм. Оксанэ зэфIэкI зэриIэм и щыхьэтщ зэпеуэ зэхуэмыдэхэм а ансамблхэм ди республикэми нэгъуэщI щIыналъэхэми мызэ-мытIэу бжьыпэр зэрыщаубы­-дар. 
Битокъум игъэзащIэ къафэхэм ­къахэщ гъащIэмрэ и гъащIэм къа­-фэм щиIэ мыхьэнэмрэ дытепсэ­лъыхьмэ ди гуапэу, ди хьэщIэщым ­къедгъэблэгъащ. ИкIи япэу дызы­щIэупщIари къафэм дезыгъэхьэхам­-рэ зэрыдихьэхамрэщ .
- Илъэси 8 - 10 ныбжьым ситу, пио­-нер лагерым зыщызгъэпсэхуу, Iэбыдэ зэкъуэшхэр абы неблагъэри, сабийхэр дыкъызэрыфэм еплъат. Къафэр зэ­рызыхэтщIэм кIэлъыплъри, языны­къуэхэм тхылъымпIэ цIыкIухэр къы­датащ. Унэм сыкъэкIуэжа иужь, Iуэхур зытетыр си адэ-анэм яхуэсIуэтати, къысхуагъэфэщар зищIысым срагъэплъыну унафэ ящIащ. Къызэры­щIэкIамкIэ, зэпеуэ екIуэкIырти, абы и япэ Iыхьэм сыпхыкIауэ арат. Зэпеуэм и етIуанэ Iыхьэм срихьэлIати, абы екIуэлIа сабии 180-м къытхэплъэри, ягу ирихьахэр Гъуазджэмрэ щэнхабзэмкIэ колледжым дыщIагъэтIыс­хьащ. 
КъэскIуа гъуэгуанэм егъэджакIуэ куэд щызиIащи, дэтхэнэми фIыщIэ хуэфащэу къызолъытэ. ЩIэ щIэт­-къым абыхэм гугъу зэрызыкъыд­дра­гъэ­хьам, уеблэмэ адэ-анэм хуэдэу къытщхьэщытащ, къыщыдэубзэнури къыщыдэшхыдэнури ящIэу, ди му­радхэм дытрагъэгушхуэу. Абдежым щыщIэдзауэ цIыхум, артистым хэлъын хуей хьэл-щэн нэхъыщхьэхэр къыт­халъхьэрт, лэжьыгъэм дыкъыхуа­гъэтэджырт.
ЕджапIэм и япэ илъэсхэм дызы­хуагъасэр урыс къэфэкIэ зэмылIэу­жьыгъуэхэрати, сэ лъэпкъ къафэхэм дыщынэсынур къысхуэмыгъэсу се­жьэрт. Нэхъри, еджапIэм сыщыщIэ­тIысхьэм къызжаIат си Iэпкълъэпкъ щIыкIэкIи,си теплъэкIи лъэпкъ къа­фэм нэхъ сыхуэкIуэу, си насып къикI­мэ, дуней псом къыщацIыху «Ка­бардинка» къэфакIуэ гупым сыхы­хьэфыну.
Колледжым илъэсийкIэ сыщеджащ.Абы зэдыщIэсхэм Iэмал диIащ теат­рым щагъэув балетым дыкъыщы­фэну, «Кабардинка»-м лъэпкъ къафэ­хэм зыщыхуедгъэсэну дыкIуэрт. Уи фIэщ хъункъым - ансамблым хэтхэр блэкIыу щытлъагъукIэ, дыбауэртэкъым, апхуэдизкIэ цIыху хэIэтыкIауэ къытщыхъурти.
- Япэ дыдэу утыку дауэ укъихьат, хэт укъришат?
- «Кабардинка»-м и художественнэ унафэщI Атэбий Игорь дыкъыщыфэ пэшышхуэм ныщIыхьэри, къытхэп­лъащ. Хэт сыт хузэфIэкIми зэхигъэ­кIауэ къыщIэкIынти, дыкъыщы­щIэ­кIы­жым цIыху зыбжанэ, сэри сахэту, ди унэцIэм къыщIэупщIащ. ЕтIуанэ махуэм дыкъеувэкIауэ дыщыту зы щIалэ къыщIыхьэри: «Битокъухэ я пхъур къыхэкIуэт», - щыжиIэм сыкъэгузэ­ващ, зыхэсщIыхьахэм ящыщу сыту пIэрэ къыщIэщыжар, жысIэри (мэ­дыхьэшх). КъызэрыщIэкIымкIэ, Би­токъу Аслъэнбэч дызэриблагъэр къи­щIэри, сызригъэцIыхуну къэкIуауэ арат. Сэ схуэдиз схэхъуауэ къыщIэ­кIынт си дэлъхуищ зэуэ «Кабардин­ка»-м хэту къыщысщIам. Ауэ абде­-жым щыщIэдзауэ нэхъыбэу гугъу зезгъэхь, нэхъыбэу сызэлэжьыж сы­хъуащ.
Сыт хуэдэ IэщIагъэми куууэ ущыхэгъуазэр урилэжьэн щIэбдза иужьщ. Гупым щыщу цIыху зыбжанэ дыкъыхахри, мазэ хуэдэкIэ къыткIэлъыплъа нэужь, си закъуэ «Кабардинка» ан­самблым сыкъащтауэ щытащ. Шэч хэмылъу, ар си дежкIэ насыпышхуэт икIи жэуаплыныгъэшхуэт. Ауэ ан­самблым хэтхэм салъэщIыхьэжын ­хуейти, щхьэкъэIэт симыIэу, сакъыхэ­мыщу сазэрыбгъурытыным яужь ситт. ЖызыIэни щыIэу къыщIэкIынт си дэлъхухэр къыздэIэпыкъуауэ. Гъа­-щIэм и жьыуей-псыуейхэм къахуи­мы­гъэ­кIуэт цIыху быдэ къысхэкIынымкIэщ ахэр къызэрыздэIэпыкъуар. ­ХуэдитIкIэ си лэжьыгъэр къыстрагъэ­хьэ­лъэрт, а зэманым нэсу къыз­гуры­мыIуами, си щхьэ Iуэху схудэгъэкIыжу сызэрырагъэсам папщIэ иджы фIы­щIэ яхузощI. ЯгъэфIахэм, щагъэкIахэм сазэрыщымыщрагъэнщ, ерыщу си зэфIэкIхэм хэзгъахъуэу сыщIе­кIуэкIари. Сигу икIыжынкъым пэрыту сыкъэфэну япэу къыщысхуагъэфэщар. Абы къикIыр зыт - сэ нэхъыфIыжу сылэжьэн, дзыхьыр згъэпэжын зэ­рыхуейрт.
- «Кабардинка» къэфакIуэ гупым укъыхэкIыжа иужькIэ уи Iуэхухэр ­дауэ хъуа?
- «ЦIыху зыпI цIыху уасэ хон», - псалъэжьыр гъуазэ схуэхъури, «Кабар­динка»-м сыкъыхэкIыжын хуей хъуащ. ИужькIэ езым си гуп къызэзгъэпэщ­-ри, хъыджэбз балигъхэм садэлажьэу щIэздзащ. ЯпэщIыкIэ шэч гуэрхэр къытесхьами, иужькIэ абыхэм сатемыукIытыхьу хуиту утыкум ит хъуат.
Къыхэзгъэщыну сыхуейт иужьрей зэманым ди щIалэгъуалэм лъэпкъ ­гъуазджэмкIэ я гупэр къызэрагъэзам сызэрыщыгуфIыкIыр. Упсэуху зыбу­жьын, уи щIэныгъэм хэбгъэхъуэн ­хуейщ. А щхьэусыгъуэращ Кавказ ­Ищхъэрэм гъуазджэхэмкIэ институтым сыщIэтысхьэжыну сытезыгъэгушхуар. ХореографиемкIэ къудамэм сызэрыщеджам IэмалыфI къызитащ дуней псом я щэнхабзэм зыщызгъэ­гъуэзэну, иджы а щIэныгъэхэр къыт­щIэхъуэ щIэблэм зэрабгъэдэслъ­хьэным сыхущIокъу.
- Оксанэ, къафэмрэ гъащIэмрэ я зэпыщIэныгъэм, абы уи деж ­щиу-­ быд увыпIэм и гугъу уэзгъэ­щIынут…
- НэгъуэщI IэщIагъэ срилэжьэфы­-нуи си фIэщ хъуркъым, апхуэдизкIэ ­къафэм си гъащIэ псор епхауэ щытщи. Абы лэжьыгъэ къудейкIэ уеджэ­ныр мащIэщ, ар си сабиигъуэм хаса жылэ закъуэм къикIыкIа жыг аб­ра­гъуэщ. Лъэныкъуэ куэдкIэ а жыгым и лъабжьэхэм задзащи, дэнэкIэ згъа­зэми аращ си гъуазэр. Зэманыр кIуэ­тэху жыгыр нэхъ ин мэхъу.
Къафэр Iэ, лъакъуэ зэблэхыкIэ ­къудейкъым, абы и бзэр гъэщIэ­гъуэнщ, и щIагъыбзэр куущ. Куэд ды­дэрэ къысхуихуащ къафэ лIэужьы­-гъуэ гуэрым и купщIэр гъащIэм езгъапщэурэ хэкIыпIэхэр къыщызгъуэта е нэхъ куууэ къыщызгурыIуа. Хабзэр, цIыху зэхущытыкIэр, дахагъэ нэсыр, ­къекIумрэ-къемыкIумрэ, бзылъхугъэ нэсым хэлъын хуей хьэл-щэныр сы­къафэурэщ пкъынэлъынэм нэсу щы­зыхэсщIар, лъэпкъым и IэфIыпIэр къызгурыIуэну щысхузэфIэкIар.
ИджыкIэ студент гуп изогъаджэри, къафэм и бзэ щэхур, и купщIэр а ныбжьыщIэхэми къагурызгъэIуэну яужь ситщ. Си щхьэкIэ ар жэуаплыныгъэш­хуэу къызолъытэ. 
- Къафэ лIэужьыгъуэхэм ящыщу хэпIэтыкIыу, уи псэм нэхъ фIэфIу хэубыдыкIа уиIэ?
- УпщIэ гугъущ ар си дежкIэ. Къафэ къэс езым и дахагъэ, щэху, щIагъыбзэ, хьэл щхьэхуэ иIэжщ. ЩытыкIэ зэхуэ­мыдэхэм уизыгъэувэ къафэр уи ныбжьыр кIуэтэхукIэ нэхъ куууэ зыхэпщIэ, къыбгурыIуэ е нэхъыфIу плъагъу ­мэхъу. ЩIалэмрэ хъыджэбзымрэ я зэхущытыкIэм, зыкъэгъэлъэгъуэкIэм, плъэкIэм - а псоми къалэн пыухыкIа ягъэзащIэри аращ ар дахэ, щIэщыгъуэ зыщIыжыр.

Епсэлъар
Щомахуэ  Залинэщ.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

03.10.2024 - 09:17

ФIым я фIыжхэр ягъэлъапIэ

КъБР-м и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек щIыналъэм и зыужьыныгъэм хэлъхьэныгъэфI хуэ­зыщIа, зи IэнатIэм ехъулIэныгъэ щызиIэ цIыху гуащIафIэхэм щIыхьыцIэхэмрэ къэрал дамыгъэ лъапIэхэмрэ яритыжащ Къэбэрдей-

03.10.2024 - 09:15

IэпщIэлъапщIагъэм драгъэхьэхыж

ШыщхьэуIум и 29-м «КьБР-м­ и муниципальнэ щIы­на­лъэ­хэм я совет» зэгухьэныгъэм ­(КъБР-м и ­АСМО) и прав­ленэм и унафэщI Пэнагуэ Максим я зи чэзу зэIущIэр ­КъБР-м и Правительствэм щригъэкIуэкIащ.

03.10.2024 - 09:13

Куэд зыщIэ куэд хузэфIокI

Дунейпсо Адыгэ Хасэм и хэщIапIэу Налшык дэтым зэIущIэ гуа­пэ щекIуэкIащ.

03.10.2024 - 09:12

Каринэ и медаль

Урысей Федерацэм и еджа­кIуэхэм дзюдомкIэ я 7-нэ Гъэмахуэ спартакиадэу иджыблагъэ Армавир къалэм щекIуэкIам и иужьрей махуэм Хъуран Каринэ Къэ­бэрдей-Балъкърым иджы­ри зы медаль къыхуихьащ.

02.10.2024 - 17:04

Владикавказрэ Тбилисирэ я зэхуакум

Къэбэрдей-Балъкъэрым тафэ лъэныкъуэмкIэ уикIыу ищхъэрэкIэ укъыщыхуэплъэкIэ, аранэхэм (къуршыщхьэхэм) кIэраупсея пкIэлъей абрагъуэм и теувапIэхэм ещхьу, зыр адрейм елъэгэкIыу къэлъагъуэ Мэзылъэ, Хъу