Апхуэдэ цIэр зэрехьэ Геленджик («Хъулъыжъый», «ХъупIэжьий» - «хъулъэ»-хъупIэ, «жъый»-цIыкIу) къалэм къуэкIыпIэ лъэныкъуэмкIэ къыщхьэщыт Къуацэгъур тхыцIэу Кавказ Шытх Нэхъыщхьэм и зы къудамэу къалъытэм хыхьэ лъагапIэу Пшъадэ (Пшадэ) псыр зи къежьапIэм.

Илъэси 101-кIэ екIуэкIа Урыс-Кавказ зауэм и зы Iыхьэщ пащтыхь къэралыгъуэм адыгэ щIыналъэхэр зэкъуичын щыщIидза лъэхъэнэр. Абы и пэщIэдзэр Урысеймрэ Тыркумрэ Кучук-Кайнарджий мамыр зэгурыIуэныгъэр щызэращIылIа 1774 гъэрщ.

Зы шыдыгу кIуэрт, бгъуфIэрэ лъагэу дэщIеяуэ мэкъу илъу. ЩIымахуэ Iусу и Iэщым иригъэшхыну зыщыгугъыр ишэжырт лIыжьым. Теплъхьэр зи хьэлъэ пэху цIыкIури екъурт хьэлэлу, жагъын лъэпкъ хэмылъу. Дадэр и шыдым и къарум къигъэгугъэрти, шыдыгур хьэлъэ къищIат. Шыдыгур макIуэ лIыжьым IумпIэр иIыгъыу. Сэтейуэ кIуэ гъуэгум зыщIыпIэ деж «зыщриупсейрт» джабэ дэкIыгъуэм.

Зыщуплъыхьынрэ зыщыбгъэпсэхунрэ и куэдщ Тырку къэралыгъуэм. Дапщэрэ тебгъазэми, щIэщыгъуэ куэд щыплъагъунущ. Истамбыл и хьэблэ нэхъ ехьэжьауэ къалъытэхэм ящыщ Ортакёй (курыт къуажэ) и гугъу фхуэсщIынщ. Куейр цIыхушхуэ щызэблэкI щIыпIэщ, псом хуэмыдэу абдеж щызэхуэсыр щIалэгъуалэращ.

Махуэ зыбжанэ ипэкIэ Перу и хы Iуфэм щаIэщIэкIащ щIы дагъэу баррел мини 6 –м щIигъу.

Мазих нэблагъэкIэ Къэбэрдей-Балъкъэрыр зыфыщIа нэмыцэдзэр Зеикъуэ къуажэм щыдахужым, абыхэм якIэлъежьащ ягъэдела, ядэлэжьа цIыху гуэрхэр. Полицайхэм я унафэщIу лэжьа Шидэ абыхэм я фIэщ ищIат бийр махуэ бжыгъэкIэ икIуэтыжу къигъэзэжыну.

Пекин мы махуэхэм щекIуэкI XXIV ЩIымахуэ Олимп джэгухэм и иужьрей махуитIым медалым щIэбэнхэм я зэпеуэм зэхъуэкIыныгъэшхуэхэр щигъуэтащ. Урысей Федерацэм и спортсменхэр еянэ увыпIэм нэс къекIуэтэхащ, бэрэжьейм зы медали къавзэрыщыхуэмыхьам къыхэкIыу.

Мэзым къэкIыгъэхэр щымащIэкъым. Удз гъэгъахэри щыкуэд дыдэщ. Ахэр нэхъыбэу хуейхэм щыплъагъунущ. А хуейхэм плъыфэхэм я махуэшхуэ щекIуэкIым ещхьщ, апхуэдизкIэ удз гъэгъа зэмыфэгъу плъыфэбэхэр щикъухьащи. 

Февралыр пасэрей римлянхэм я илъэсыр зэриух мазэт. Латин «фебруариусым» – «зыщагъэкъэбзэж» жиIэу арат къикIыр. А мазэм тхьэлъэIу, къурмэн римлянхэм ящIырт, я гуэныхьхэр къахуэгъун папщIэ. 

Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезы­- хьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетыр ди республикэм и мызакъуэу, Урысей Федерацэ псом я щIэныгъэ икIи егъэджэ­ныгъэ центр пашэхэм ящыщщ. ЩIэ­ныгъэ-къэхутэныгъэ лъэщ-хэр щрагъэкIуэкI, егъэджэны­- гъэ-гъэсэныгъэ лэжьыгъэ куп­щIафIэ щызэфIах IуэхущIапIэр къызэрызэрагъэпэщрэ  илъэс 90, ар зи лъабжьэу къызэ­Iуаха университетыр илъэс 65-рэ ирокъу мы гъэм.