Белгилисича, жюзюмчюлюк агропромышленный  комплексни къыйматлы бёлюмюне саналады. Ол себепден аны айнытыугъа  къыралдан  танг кесек болушлукъ тапдырылады.  

Халкъ жырлада Кёнделенни аты бир ненча кере сагъынылады. Белгилисича, ол жукъгъан аурууланы, башкеслени хаталарындан жети кере жокъ болуп, сегизинчи кере 1868 жылда жангыргъанды. Баям, атлары да тюрлене баргъанды: – анга Тогалан, Юрдю (Урду), Алмалы, Ачемез-Къабакъ да дегендиле.

Тау эллени биринде эки татлы тенг Хапмат бла Гие жашагъандыла.  Къууанчны, бушууну да кётюре билген, бири-бирине билеклик этип тургъан жашла болгъандыла. Бара баргъанда дуния да бузулуп, аны уу гитче тау элге да жетгенди.

Тырныауузда ючюнчю номерли орта школ 1966 жылда ишленнгенди. Энди уа аны тынгылы жангыртыргъа оноу этилгенди, деп билдиргендиле КъМР-ни Жарыкъландырыу эмда илму министерствосундан. Бу объектни инженер сетьлерин, тыш къабыргъаларын да жангыртырыкъдыла, экинчилери жылыракъ болурча да этерикдиле.

Жашау этгенде эм магъаналы эмда керекли дарманланы багъаларына къырал контроль этеди. Ол аланы чыгъарыучу предприятияланы багъаларына чек салады, регионлада оптовый эмда розница багъаланы мардаларын тохташдырады.

Бу кюнледе Суратлау искусстволаны  А. Л. Ткаченко атлы музейинде «Нартла журтуну хазналары» деген ат бла сурат кёрмюч бардырылады.

Шимал-Кавказ федерал округну айнытыу  жаны бла «Кавказ.РФ» акционер общество Минги тауну этегинде белгили «Онбиреуленни ышыгъын» жангыртырыкъды. Биригиуню башламчылыгъы бла бюгюнлюкде  мекямны архитектура  проекти хазыр этилгенди. 

Сюд приставланы Федерал Службасыны КъМР-де Управлениясы былтыр ишини эсеплерин чыгъаргъанды. 
Ала бла журналистлени ведомствону башчысы Бауаланы Ахмат шагъырей этгенди. 

Арт кезиуде жаш тёлюню маданият бла къаршы шагъырей этер мурат бла къыралда кёп тюрлю проектле жашауда бардырыладыла. Аладан бири «Пушкинская картады». Аны хайырлана, акъылбалыкъ болгъан сабийле концертлеге, театрлагъа, кёрмючлеге барыр амал табадыла.

Бирде бош затчыкъгъа окъуна сёз устала чам жыр тагъарла да, ала уа, жигитлерин хиликкя эте, кёп жылланы халкъ ауузундан кетмей турурла. Андан къоркъуп, эл жырлыкъ болмайыкъ деп, адамла бет жоярыкъ, айыплы ишледен кери тургъандыла, кеслерин сакълагъандыла.