Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым лэжьыгъэр зэпымыууэ щекIуэ­кIыу зы щIэныгъэ лъэщапIэ гъэщIэ­гъуэн иIэщ - щIыуэпсым и музейм геологие хуэIухуэщIэхэмкIэ и къудамэр. Къы­зэрызэрагъэпэщрэ куэд мыщIами, абы и къэхутэныгъэхэм щIэупщIэ яIэщ, иригъэкIуэкI лэжьыгъэм пщIэ игъуэтащ.
Къудамэм и унафэщI Шамаринэ Иринэ зэрыжиIэмкIэ, щIыуэпсым и музейм и лэжьыгъэр къызэрыкIуэ гъэлъэ­гъуэныгъэ къудейкъым зытещIыхьар, абдеж къыщыхалъхьэ сыт хуэдэ теплъэ­гъуэри щIэныгъэм и зы хэхыпIэщ, химиемрэ биологиемрэ зэзыпх къэхутэныгъэхэм я къэкIуапIэщ. «ЩIыуэпсым и музейм 2018 гъэм лэжьэн щIидзащ, - жеIэ Шамаринэ Иринэ, - «КъБКъУ-м и Ботаникэ жыг хадэ» еджапIэ-щIэныгъэ центрыр зи къежьапIэ, абы иригъэкIуэкI лэжьыгъэхэр зи Iуэхум и лъабжьэу щыт ди музейр щIэныгъэ-къэхутакIуэ, еджэныгъэ-методикэ, щIэнха­бзэ-узэщIакIуэ IуэхущIапIэу къогъуэгурыкIуэ, и къалэн нэхъыщхьэри бгылъэхэм къыщIах мывэ лъэпкъ зэмылIэужьы­гъуэхэмрэ минералхэмрэ зэхуэхьэсынырщ, хъумэнырщ, джынырщ, гъэлъэгъуэнырщ.
Музейм и щхьэхуэныгъэхэм ящыщщ абы и лэжьыгъэр еджэныгъэм гуэх имыIэу пыщIауэ зэрыщытыр, химием­рэ биоло­гиемкIэ къудамэхэм курс щхьэ­хуэхэр къыщызэрагъэпэщрэ абыхэм къы­зэщIау­быдэ Iуэхугъуэ куэдыр ди музей гъэ­тIы­лъыгъэхэр щапхъэу щагъэ­лъа­гъуэкIэрэ щызэпкърахыу. Абы и лъэныкъуэкIэ уеплъмэ, ди университетым иIэ Iэмалым хуэдэ зыбгъэдэлъ еджапIэ куэд щыIэкъым. Ди щIыналъэм и щIыуэпсым и щхьэхуэныгъэхэм я тхыдэр джынымрэ къэхутэнымкIэ мыхьэнэшхуэ зиIэ геологие, геоморфологие, палеографие щIэныгъэхэр, жьэрыIуатэ къудей ­мыхъуу, нэрылъагъуу еджакIуэхэм ябгъэ­дэтлъхьэну Iэмал хъарзынэхэр диIэщ. Абы къищынэмыщIауэ, щIыналъэм и пкъымрэ зэрызэхэлъымрэ къэзыхутэ географие щIэныгъэ зэмылIэужьыгъуэхэр щыбджыфынущ.
Къыхэзгъэщыну сыхуейт ди музей гъэтIылъыгъэхэм бгылъэхэм къыщIах, жьымрэ псымрэ япхъэха мывэ лъэпкъыгъуэхэр, щIым хыхьэу зи уней нэщэнэхэр зыхъуэжа мывэ зэмылIэужьыгъуэ­хэр, щIымафIэм къызыхидза мывэ ­зэ­хуэмыдэхэр ­къызэрыщыгъэлъэгъуар, зэ­рызэхэлъкIи къызэрыхъуакIи зэрызэ­хуэмыдэм гъэщIэгъуэнагъ куэд къазэ­рылъыкъуэкIым къыхэкIыу щIыпIэ жыжьэхэм къикIыурэ ахэр къызэрахутэр, зэрызэрагъащIэр.
Ди музейр КъБКъУ-м химиемрэ биологиемкIэ и институтхэм я щIэныгъэ лэжьыгъэм куууэ зэрыхэпщIам и мызакъуэу, еджакIуэхэми Iэмал ярет а мывэхэмрэ минералхэмрэ къэхутэныгъэхэр драгъэ­кIуэкIыну, методикэ и лъэныкъуэкIэ щIэгъэкъуэн яхуохъу, щIэныгъэ унэтIыныгъэ щхьэхуэхэм дедгъэхьэхыу ахэр куууэ щрагъэдж центрхэм щапытщIэфри мащIэкъым. Апхуэдэу, музейм щIэх-щIэхыурэ къыткIэлъокIуэ ди щIыналъэм и географиер курыт еджапIэхэм щезыгъэдж егъэджакIуэхэр, абыхэм я гъукIэгъэсэнхэм щхьэкIэ IэщIагъэм хуэзыунэтI Iуэху­гъуэхэри къызыдогъэпэщ».
Музейм и лэжьыгъэм дихьэхауэ тепсэ­лъыхь Шамаринэ Иринэ къыхигъэщащ дунейм зэрехыжрэ куэд мыщIа щIэныгъэхутэ телъыджэ, педагогикэ щIэныгъэхэм я кандидат Емуз Людмилэ и цIэр. Къэбэрдей-Балъкъэрым и щIыуэпсым теухуа музейм и гъэтIылъыгъэхэм я курыхыр зэзыгъэпэщар аращ. Музейм зиубгъуным, щIэныгъэ унэтIыныгъэ игъуэ­тыным щхьэусы­гъуэфI хуэхъуар абы Кавказышхуэр къы­зэхикIухьурэ иригъэкIуэкIа геологие щIэ­ныгъэ зекIуэхэм, практикэхэм къриха хъугъуэфIыгъуэхэрщ. Емуз Людмилэ ­КъБР-м и щIыналъэ ­географием хуищIа хэлъхьэныгъэшхуэр къыхощ дэтхэнэ зы мывэ лIэужьыгъуэми минерал лъэпкъы­гъуэми я фIэщыгъэр, къыздикIар, и уней нэщэнэхэр, и хьэ­лъагъ-псынщIагъым, химие и лъэныкъуэкIэ зэрызэхэлъыр зыубзыху тхыгъэ зэрыхуи­щIыжам. Музейм и лэжьыгъэр абы куэдкIэ игъэпсынщIащ.
Музей гъэтIылъыгъэхэм ноби зэпы­мычууэ къахохъуэ. Мызыгъуэгум ар нэ­гъуэщI зы Iуэхугъуэ гъэщIэгъуэн йолэжь - цилиндр теплъэ яIэу щIы яубрууам къыщIэкI мывэ лъэпкъ быдэхэр, щIэныгъэр «керн»-кIэ зэджэр, къахутэ, лъэпкъыгъуэхэр зэхагъэкI. Зэ еплъы­гъуэкIэ къызэрыгуэкI мывэ лIэужьыгъуэу къэ­лъагъуэми, щIым и ныбжьри, къат-­къатурэ зэтелъ щIыгулъым и зэхэлъыкIэри кърипхутэну ар Iэмал гъуэ­зэджэщ.
Музейм и лэжьыгъэр зэи зэпыуркъым, дыкъэзыухъуреихь дунейм и ублапIэр теплъэгъуэрэ пкъыгъуэ зэмылIэужьы­гъуэ­хэмкIэ егъэлъагъуэ, и щэхухэр къетIэщI.