КъМР-ни Башчысы Казбек Коков республиканы бюджетини файдаларын толтурууну мадарлары жаны бла кенгеш бардыргъанды. Анга Правительствону таматасы Мусукланы Алий, премьер-министрни биринчи орунбасарлары Муаед Кунижев бла Сергей Говоров, Россейни Федерал налог службасыны Управлениясыны оноучусу Аслан Губачиков эмда видеоконференция амал бла Россейни Миллет банкыны КъМР-де бёлюмюню башчысы Мурат Керефов, министрле эм муниципал къуралыуланы оноучулары къатышхандыла.
Жыйылыуну ача, Казбек Коков пандемия, экономика къытлыкъ, коронавирусха къажау жумушлагъа къошакъ къоранчла 2020 жылны баш белгилери болгъанларын чертгенди. «Болсада макроэкономика ёлчемле артыгъы бла толтурулгъандыла. Ол а мурдорлу сфераланы ишлерине чек салынмагъаны, адамла айлыкъларын алгъанлары бла байламлыды. Къытлыкъгъа къажау мадарланы хайырлы толтурургъа экономикагъа миллет проектлени бла къырал программаланы чеклеринде ахча берилгени эмда адамлагъа къырал социал болушлукъ юлешиннгени себеплик этгендиле.
Эл мюлк продукция чыгъаргъанлагъа 2 миллиард сомдан аслам бёлюннгенди, энтта 5 миллиард сом – социал объектлени къурулушларына бла жол мюлкде жумушлагъа къырал заказладыла. Ала барысы да ишчи жерледиле, бу сфералада предпринимательствону айнытыуну амалларыдыла.
Жыл къыйын болгъанына да къарамай, биз былтыр бюджет борчланы толтургъанбыз, белгиленнген планланы тамамлагъанбыз, жангы кредитле алмай, къырал борчну азайтыу жаны бла мадарла бардыргъанбыз. Экономикада бла бюджетде къытлыкъ болмагъанды, битеу сфералада ёсюу барды»,-дегенди республиканы Башчысы.
Болсада мындан ары да ишлерге керекди. Коронавирусну жайылыуун тохтатыуда хал игиленеди, анга уа вакцинация себеплик этерикди. «2021 жылгъа башха кёзден къараргъа керекди – тири айныуну жылынача. Анга уа жаланда кеси файдаларыбызны кёбейтсек жетишаллыкъбыз. Бюгюнлюкде ол баш борчладан бириди. Къырал мурдорлу производстволагъа, предпринимательствогъа болушлукъгъа кёп ахча къоратады. Ол а бизнесни айнытыр, ишчи жерлени кёбейтир, хакъны ёсдюрюр, алай бла уа бюджетни байыкъландырыр мурат бла этиледи»,-дегенди Казбек Коков.
Кенгешде 2020 жылда республикалы бюджетни налогла жаны бла бёлюмю къалай толтурулгъаныны, аны ёлчемин кёбейтиу жаны бла къаллай мадарла бардырыллыкъларыны юсюнден докладны Аслан Губачиков этгенди. Ол белгили этген тарихлеге кёре, РФ-ни бюджетине былтыр 14 667,8 миллион сом тюшгенди, къырал салгъан борчла 103,1 процент тенгли болгъандыла. 2019 жыл бла тенглешдиргенде, бу ёлчем 105,5 процентге жетгенди. «КъМР-ни битеулю бюджетине 11 533,6 миллион сом жыйылгъанды (салыннган борчла 101 процентге толтурулгъандыла, ёсюу 101,9 процентге жетгенди).
Республикалы бюджетге 8 338,7 миллион сом тюшгенди (салыннган борчла 101 процентге толтурулгъандыла, ёсюу 101,1 процентге жетгенди), жер-жерли бюджетлеге 3 194,9 миллион сом тюшгенди (салыннган борчла 100,8 процентге толтурулгъандыла, ёсюу 103,9 процентге жетгенди). Бюджетден тышында фондладан 10 291,1 миллион сом берилгенди, план 110,5 процентге толтурулгъанды, ёсюу — 105,3 процент», - дегенди ол.
Муаед Кунижев 2021 жылда КъМР-ни битеулю бюджетине налог эм андан тышында файдаланы жыйыу жаны бла къаллай жумушла толтуруллукъларын билдиргенди. Ол казнаны ёсдюрюуде онгла энтта болгъанларын чертгенди. Ол санда къурулушда, эл мюлкде, розница сатыу-алыуда контроль-касса аппаратланы хайырланыу, ишчилени эсепге салыу жаны бла ишни къатыландырыргъа кереклисин чертгенди ол. Кунижев хар муниципалитетде бюджет системагъа ахчаны жыйыуну жалчытыу жаны бла ведомствола аралы комиссияла болгъанларына эс бургъанды. Ала уа налог тёлеучюле бла дайым да тюбеширге, тийишли иш бардырыргъа керекдиле.
Кенгешге къатышханла бу жаны бла ишни къатыландырыргъа кереклисине келишгендиле. Мусукланы Алий айтханыча, кенгешде этилген предложенияла жыйышдырылып, тынгылы сюзюлгенден сора КъМР-ни Башчысыны протокол буйрукъларыча жарашдырыллыкъдыла. «Шёндю экономикада тыйгъычла жокъдула. Биз пандемияны кезиуюнде ишлерге юйреннгенбиз. Аны себепли бютюнда уллу борчланы тамамларгъа хазыр болургъа керекбиз. Биз налогланы заманында бериу налог тёлеучюлени борчлары болгъаны бла бирге, ала къыйын кезиуде къыралны жанындан болушлукъгъа жол ачханларын кёргенбиз»,-дегенди премьер-министр.
