КъМР-ни Парламентини спикери Татьяна Егорова законла чыгъарыучу органны президиумуну кезиулю жыйылыуун бардыргъанды. Анда «Правительстволу сагъатны» чеклеринде саулукъ сакълау министр Рустам Калибатов КъМР-де наркология болушлукъ къалай къуралгъаныны юсюнден доклад этгенди.
КъМР-де саулукъ сакълауну айнытыу жаны бла къырал программагъа тийишлиликде «Наркотиклеге, психотроп, башха кючлю затланы хайырланыугъа эм аланы законсуз сатыу-алыугъа къажау комплекс мадарла» деген подпрограмма жашауда бардырылады. Профильли учрежденияла психоактивный затланы ичгенлени санын азайтыу жаны бла ишни тамамлагъанларын да айтханды министр. Сёз наркология службаны ишин игилендириуню, наркоманланы реабилитациясыны, аланы жамауат жашаугъа къайтарыуну юслеринден да баргъанды.
Республикада наркология болушлукъну Саулукъ сакълау министерствону Наркология диспансеринде бериледи. Анда 200 саусузгъа жер барды. Энтта ара район больницалада психиатр-наркологланы 12 кабинети бардыла. Ичгичилени, наркоманланы, токсикоманланы 400 специалист багъадыла, консультация ишни тамамлайдыла. Диспансерде химико-токсикология тинтиуле бардырыладыла. Алай бла адамны санларында ичги, наркотикле, башха уула болгъанларын бла къалгъанларын ачыкъларгъа онг барды. Шёндюгю багъыу-реабилитация технологияла хайырланыладыла, учреждение битеу тийишли оборудование бла жалчытылыныпды.
Министр билдиргенича, арт заманда врачла психиатрла-наркологла керекли тенгли бардыла. Служба кадрла бла жалчытылыннганы студентле-медиклени бу усталыкъгъа кёллендирилгенлери бла байламлыды. Сёзге, 2019 жылда федерал билим бериу организациялагъа эмда Къабарты-Малкъар къырал университетге «Психиатрия – наркология» усталыкъгъа кёре клиника ординатурагъа алты адам окъуугъа жиберилгенди. Ала вузланы бошагъанлай республиканы медицина учрежденияларына ишге салынырыкъдыла.
Бюгюнлюкде битеу ара район больницала кадрла бла жалчытылыныпдыла. Жаланда наркологла Бахсанны бла Бахсан районну эмда Заюковону ара район больницаларында жетишмейдиле. Алада врачла психиатр-наркологла штатдан тышында ишлейдиле. Медиклени окъутуу, квалификацияларын ёсдюрюу «Земский доктор» программаны чеклеринде да бардырылады.
Врачла психиатр-наркологла уа бюгюнлюкде артыкъда магъаналы ишни толтурадыла. Анга уа республикада диспансер эсепде 2020 жылда 6572 саусуз тургъаны да шагъатлыкъ этеди (аны аллында жылда - 6676 саусуз). Аладан 820 пациентге наркомания деген диагноз салыннганды. Ичгичилени саны 5444 жетеди, токсикоманланы уа - 72. Опий наркотиклени ичгенлени саны уллулай къалгъаны белгиленнгенди – 44,6 проценти.
Рустам Калибатов медико-социал реабилитация, акъылбалыкъ болмагъанла, жаш адамла бла профилактика иш къалай къуралгъаныны юслеринден да билдиргенди. Саулукъ сакълау министерство жаш тёлюню арасында наркотиклени ичгенлени ачыкълау жаны бла ишни дайым да бардырады. 2019 жылда сентябрьден 2020 жылда мартха дери аллай тинтиулеге 4380 школчу къатышханды. Былтыр а 3250 акъылбалыкъ болмагъанны саулугъуна къаралгъанды.
Тинтиулени кезиуюнде чырмауланы юслеринден да билдиргенди докладчы. Ата-аналаны кёбюсю анга кеслерини ыразылыкъларын бермейдиле. Алай наркологла ала бла ушакъ бардыргъандан сора кёплери оюмларын алышадыла.
Наркология службаны ишинде жетишмеген затланы юслеринден айта, министр жер аз болгъанын билдиргенди. «Наркология тинтиулени саны жылдан-жылгъа ёсюп барады. Ол санда химико-токсикология жаны бла да. Адамла кёп келедиле, алай поликлиника, лаборатория кабинет излемлеге келишмеген мекямда орналыпдыла»,-дегенди ол.
Докладны сюзе, Татьяна Егорова наркотиклени ичгенлени ачыкълау иш къалай къуралгъаныны, диспансерде жерле жетишгенлерини, багъыудан сора жангыдан бу аман къылыкъгъа къайтханланы, акъылбалыкъ болмагъан ууну ичгени тохташдырылгъандан сора къаллай мадарла толтурулгъанларыны юслеринден соргъанды.
Алагъа жууапла бере, Наркодиспансерни баш врачы Ольга Удалова школлада соруу бардырылгъанын, аладан сора наркотиклени ичгенле тохташдырылгъанларын билдиргенди. Багъыудан сора жангыдан ууну ичип башлагъанланы юслеринден айта, адамны жашауу, къадары кесини къолунда болгъанын чертгенди. Кеси жашаугъа къайтыргъа сюйгенине бла къалгъанына, бу жаны бла къадалып ишлегенине кёре къуралады саусузну андан ары жашауу.
Пандемияны кезиуюнде диспансер къалай ишлегени да сюзюлгенди. Энчи низам кийирилип, саусузла багъыугъа жатардан алгъа вирусдан аурумагъанларыны юсюнден справкала келтиргендиле. Вирусну жайылыуун къоймаз мурат бла диспансерге жатдырылгъанланы саны да азайтылгъанды.
Спикерни орунбасары Жанатайланы Салим республикада алгъын законлагъа бузукълукъла этилип, «Лирика» эм «Тропикамид» психотроп дарманланы сатыу кезиуле кёп болгъанларын эсгертгенди. КъМР-де МВД-ны Наркотиклеге къажау управлениясыны энчи магъаналы ишле жаны бла тамата оперуполномоченныйи полицияны подполковниги Ирина Давыдова былтыр КъМР-ге уу келтирилген 37 канал жокъ этилгенин билдиргенди. Аладан 21-и «Лириканы» ташыгъандыла. Аптекалада бу дарман рецептге кёре бериледи. Алай наркоманла уа аны алышындыргъан рецептсиз сатылгъан дарманланы ичип тебирегендиле.
Депутатла сюзюлген сорууну юсюнден оюмларын билдиргендиле, Наркодиспансерни мекямын жангыртыуну къырал программагъа кийириуню, учрежденияны ахча бла жалчытыуну, республикада вытрезвительле керек болгъанларыны бла къалгъанларыны юслеринден да айтылгъанды. Парламентарийле наркоманияны профилактикасы жаны бла предложенияла да этгендиле, реабилитацины къурауну магъаналылыгъын да чертгендиле.
- Мен акъыл этгенден, ата-анала, устазла бла ангылатыу ишни къатыландырыргъа тийишлиди. Сабий аман къылыкъгъа юйренип башлагъанын ал кезиуде окъуна ачыкъларгъа юйренирге керекдиле. Жарсыугъа, кёпле балалары быллай къыйын болумгъа тюшгенлеринден уялып, жарсыуларын ачыкъ этмейдиле. Ёсюп келген тёлюню саулукълу жашауну жорукъларына юйретиу ишни бардырыргъа керекди. Ол санда школчула бла тюбешип. Бу проблемагъа кёз къарамны алышыргъа тийишлиди, аны жаланда барыбыз да бирге болсакъ хорлаяллыкъбыз,-дегенди жыйылыуну ахырында Татьбяна Егорова.
«Правительстволу сагъат» жууаплы органлагъа эсгертиулени къабыл кёрюу бла бошалгъанды.
