Бийик билимни айнытыуну, жаш алимлени инновация тинтиулеге кёллендириуню эм башха салып

Казбек Коков КъМР-ни Башчысында быйыл 30 сентябрьде къуралгъан Бийик билим эм илму жаны бла советни биринчи кенгешин бардыргъанды. Аны къауумуна 23 адам къошулгъанды: КъМР-ни Правительствосуну келечилери, бийик билим берген махкемелени бла илму-тинтиу институтланы таматалары, республиканы жамауат организацияларыны адамлары.
Жыйылыуну ача, республиканы таматасы келгенлеге Президент 2030 жылгъа Россей Федерацияны илму тинтиуле жаны бла, ол санда тийишли бийик билимни къурауда да, он алчы къыралны санында болурун жалчытыуну борчха салгъанын эсгертгенди. Ол чертгенича, Къабарты-Малкъар Республиканы Башчысында Бийик билим эм илму жаны бла совет битеу сейирлери болгъанланы байламлыкъларын къурарча, республикада бу бёлюмню айнытыр ючюн къырал оноуланы жарашдырырча къуралгъанды.
Къабарты-Малкъар Республикада бийик билим эм илму системаны онгларыны эм къолайлыкъларыны юсюнден КъМР-ни Правительствосуну Председатели Мусукланы Алий айтханды. Ол белгилегенича, Къабарты-Малкъарда 3 федерал, 5 илму къырал эм бир энчи иели бийик билим берген махкемеле ишлерин бардырадыла. Бийик билим берген программалагъа кёре 13 мингден артыкъ студент 246 усталыкълагъа окъуйдула. Жалгъан интеллект, робототехника, полимерлени химиясы, интеллектуал агроэкосистемала, биомедицина эм башха ызлада тинтиуле бардырыладыла. Ахыр беш жылгъа 426 патент эм автор свидетельство алыннганды, Россей фондну фундаментальный тинтиулерини 76 проекти жашауда бардырылгъанды.
Докладлары бла Х.М. Бербеков атлы Къабарты-Малкъар къырал университетни ректору Юрий Альтудов, В.М. Коков атлы Къабарты-Малкъар къырал аграр университетни ректору Аслан Апажев, КБНЦ РАН-ны председатели Залимхан Нагоев сёлешгендиле.
Жаш алимлени инновация тинтиулеге юлюшлерин къошуугъа кёллендириу соруу сюзюлгенди. 2020 жылда биринчи кере жаш алимлеге билеклик этерча эм аланы инновациялы ишге къошулууларын тирилтирча хар бирини ёлчеми 100 000 сом болгъан беш номинацияда Къабарты-Малкъар Республиканы Башчысыны премиясы жарашдырылгъанды. Андан сора да, илму эм техника жаны бла КъМР-ни Къырал премиясыны ёлчеми бир миллион сомду, жаш илмучулагъа стипендия да 2-ден 10 000 сомгъа кётюрюлгенди. Алагъа билеклик этиу мындан ары да сезилгенлей турлукъду.
Республикада бийик билимни айнытыу сорууланы сюзгенде, КъМР-ни Башчысы Казбек Коков былай чертгенди: «Бизде тёрели усталыкъланы отрасльлери бардыла – аграр бёлюм, промышленность, туризм, алчыла да – IT-технологиялача. Алай шёндюгю дуния, илму эм технологияла алай терк айныйдыла, бюгюн биз тохташыулу эм конкурентликге чыдамлыгъа санагъаныбыз тамбла кесини магъаналылыгъын тас этип, артха кетерге болады, биз сунмай тургъан зат а экономикада алчы ыз болургъа да болады. Борчубуз артха къалмазгъады, жангы затланы къурап, жашауда бардырыргъады. Экономикада жерлерин тапхан чакъырыулагъа тири жууап бериргеди».
Советни биринчи жыйылыуунда бир ненча оноу къабыл кёрюлгенди, ол санда Къабарты-Малкъар Республиканы регион инновациялы системасын айнытыу стратегияны къурау да. Ахырында регионну оноучусу республикалы власть органла республиканы вузларыны, ол санда федерал даражалыланы, жашауларына къошулгъандан сора да, аланы мындан арысында ишлерин къураугъа къатышыргъа, республикалы экономикада къаллай излемле болгъанларын билип, ол жаны бла алгъа барыргъа тийишли болгъанларын белгилегенди. «Биз салгъан бийик борчлагъа жетер ючюн тийишли кадрла, илму тинтиуле бла жалчытырча политиканы бирлешип къураргъа керекбиз», - деп эсеплегенди ол кенгешни ахырында.

КъМР-ни Башчысыны бла Правительствосуну пресс-службасы.

Поделиться:

ЧИТАТЬ ТАКЖЕ:

29.03.2024 - 09:05

БАХЧАЛАНЫ БУЗДАН КЪОРУУЛАРГЪА – 40 МИЛЛИОН СОМ

Быйыл эл мюлк жерлени буз уруудан къорууларча мадарлагъа Къабарты-Малкъарны бюджетинден 40 миллион сом бёлюнюрюкдю.

29.03.2024 - 09:04

КАРТОФДАН БАЙ ТИРЛИК КЪУУАНДЫРАДЫ

Шимал-Кавказстатны управлениясындан  билдиргенлерича, былтыр Къабарты-Малкъарны  мюлклерини барысында да картофдан  154,6 минг тонна  жыйылгъанды.  Ол былтырдан 1,8 процентге кёпдю.

29.03.2024 - 09:04

ТАНГ КЕСЕК КОНСЕРВА ЧЫГЪАРЫЛАДЫ

Къабарты-Малкъар тахта кёгетледен консервала жарашдырыу бла эки жылны ичинде алчы жерни алады. Ол санда былтыр, 363,8 миллион банка чыгъарылгъанды.

28.03.2024 - 10:01

НИЕТ ХАЗНАБЫЗНЫ АЙНЫТХАНЛА

Халкъыбызны ниет жетишимин кёргюзтген Къулийланы Къайсын атлы Малкъар театрны къуралыуу озгъан ёмюрню 1930-чу жылларында башланнганды. 1935 жылда А.

28.03.2024 - 09:03

ГИТЧЕ ЭМДА ОРТА БИЗНЕСНИ МАГЪАНАСЫ УЛЛУДУ

Къайсы къыралда неда аны ичинде субъектде экономиканы айнытыугъа уллу къошумчулукъ этгенле гитче эмда орта бизнес бла кюрешгенледиле эмда энчи предпринимательледиле.