Урысей Федерацэм и Президент Путин Владимир, хабзэ зэрыхуэхъуам тету, илъэсыр зэрекIуэкIар къыщапщытэж зэIущIэ ин журналистхэм ядригъэкIуэкIащ.
Мы гъэм пандемием дызригъэува щытыкIэ гугъум къыхэкIыу, пресс-кон­ференцыр онлайн жыпхъэм иту екIуэ­кIащ. УФ-м и Президент Путин Владимир къыздипсэлъыкI Ново-Огаревэ хэ­щIа­пIэм щIэсахэм нэмыщI, журналистхэр СатумкIэ дунейпсо центрым щы­зэ­хуэ­сащ, Урысей Федерацэм и федеральнэ ок­ругым ис журналистхэм я упщIэхэр ­къали 8-м къратыкIащ, къищынэмыщIауэ, Москва щылажьэ Колл-центрым щы­зэхуахьэса упщIэхэри иратащ.
Дэ, Кавказ Ищхъэрэм и журналистхэр, Ставрополь къалэм дыщылэжьащ, Япэ каналым и корреспондент Краснов Павел Iуэхур зэригъакIуэу.
СыхьэтиплIрэ ныкъуэкIэ екIуэкIа зэIущIэм упщIэ зэмылIэужьыгъуэ куэд ­къыщаIэтащ. Ахэр теухуат къэрал кIуэцIым, къэрал щIыбым къыщыхъу-къыщы­щIэ­хэм, экономикэм, егъэджэныгъэм, медицинэм. Ауэ, дауи, нэхъыбэр зыгъэпIейтейр 2020 гъэм коронавирус уз зэрыцIалэм къэралыр зэрыпэщIэтымрэ абы жылагъуэр щыхъума зэрыхъунумрэщ. Журналистхэр нэмысу къэнакъым На­вальный Алексей, Сафронов Иван, Шамалов Кирилл, Фургал Сергей сымэ я Iуэхухэми.
Пресс-конференцыр къыщызэIуихым Путин Владимир жиIащ апхуэдэ жыпхъэм ит зэIущIэм мыхьэнэшхуэ зэ­рыритыр, къэралым щекIуэкI псоми я хъы­барыр и чэзум къыIэрыхьэ пэтми, Урысей Федерацэм ис цIыхухэм занщIэу ядэуэршэрыным нэхърэ нэхъ лъапIэ зэ­ры­щы­мыIэр, псэукIэр ефIэкIуэн папщIэ ящIэн хуейуэ цIыхубэм къалъытэр зэхихмэ, зэ­ригуапэр.
Пресс-конференцыр езыгъэкIуэкIа Песков Дмитрий япэ псалъэр лъигъэсащ Владивосток щызэхуэса журналистхэм ящыщ зым. Ди дежкIэ зэIущIэр сыхьэт 12-м щIидзами, КъуэкIыпIэ Жыжьэ федеральнэ округым зэманыр пщы­хьэщ­хьэм щынэблэгъат. Магадан щыщ Щербаковэ Людмилэ щIэупщIащ псоми къатехьэлъа 2020 гъэр къэралым дежкIи гугъу дыдэт хьэмэрэ фIы гуэри хэта мы илъэсым жиIэри.
- ГъащIэр, дунейр зэрекIуэкIым хуэдабзэу фIыи, Iеи хэтащ мы илъэсым, - жиIащ Путиным. - Пэжщ, псори дызыгъэпIейтей гугъуехьщ коронавирус уз зэрыцIалэм къытхуихьа пандемиер. Ауэ абы щыты­-кIэ гугъу иригъэувар Урысейм и закъуэкъым, атIэ дуней псор бэлыхь хидзащ. Узыншагъэр хъумэнымкIэ дунейпсо зэгу­хьэныгъэр щыхьэт зэрытехъуамкIэ, цIыху мелуан 70 Iууащ абы. Пандемием къыт­хуихьащ жыпхъэ пыухыкIахэр - къыщIэдгъэкIхэмрэ тщIыхэмрэ зэрыхэщIар, къэ­ралхэм яхуедгъашэхэр нэхъ мащIэ зэ­рыхъуар, лэжьапIэ IэнатIэхэр зэрызэхуа­щIар, цIыхухэм я хэхъуэм зэрыкIэрыхуар. А псори къыщыхъуащ ди гъащIэм.
Ауэ а гугъуехьхэм дыпэлъэщын хуэ­дэу дыпэщIэуващ икIи зэпIэзэрыту къы­зыдонэкI. Зи экономикэ щытыкIэм иригушхуэ, зи медицинэр зи напщIэ телъ, псэукIэ тэмэм щызэтеухуа къэрал куэдым нэхърэ нэхъыфIу дыполъэщ дэ мы къыт­лъыкъуэкIа гугъуехьым. Дэ иджыпсту ди ВВП-м проценти 3,6-кIэ кIэрыхуащ, ар нэхъ мащIэщ Европэм, Евросоюзым ­хыхьэ къэралхэм, США-м яIэ хэщIыныгъэм нэхърэ. Промышленностым къы­щIи­гъэкIыр проценти 3 хуэдизкIэ ехуэхащ, ар къэзышар щIыдагъэр щэным ехьэ­лIа Iуэхухэращ. Мэкъумэш IэнатIэм и гугъу пщIымэ, иужьрей илъэсхэм зиужь зэпытщ, иджыпстукIэ процент 1,8-рэ хэхъуэу диIэщ. Банкым мы гъэм хэхъуэу сом зы триллионрэ мелард 300-рэ иIэщ, ар щыхьэт тохъуэ финанс лъэныкъуэм зэрызиужьым. Улахуэхэр зэрыхэхъуар илъэ­сым и кIэм ирихьэлIэу процент 1,5-рэ хъунущ. Ауэ абы къикIыркъым цIыху­хэм я хэхъуэр нэхъыбэ хъуауэ. Ди жагъуэ зэрыхъущи, хьэрычэтыщIэхэр мы гъэм гугъуехь зэрыхэхуам къыхэкIыу, цIыхухэм я хэхъуэр проценти 3-кIэ кIэрыхуауэ жыпIэ хъунущ.
Къэрал Iэтащхьэм жиIахэм къыхэщащ лэжьапIэншэхэм я бжыгъэр илъэсым и пэщIэдзэм проценти 4,7-рэ хъууэ щытамэ, иджы проценти 6,3-м зэрынэсар, ар илъэс къакIуэ ягъэзэкIуэжыну зэра­мурадыр, Урысейм и бюджетым и процент 70-р щIыдагъэм къит хэхъуэм зэ­ремыпхар, щIыдагъэмрэ газымрэ дяпэ­кIэ куэд елъытауэ зэрыщымытынур, къэралым телъ щIыхуэм доллар меларди 10 зэрыхэщIар, нэгъуэщIхэри.
ДызыхуэкIуэ илъэсым екIуэкIыну хэ­хыныгъэхэм нэгъуэщI къэралхэр къы­хэ­IэбэнкIэ зэрыхъунум щытепсэ­лъыхьым, Президентым жиIащ Урысейм исхэр хэ­-ту, я фIэщ хъууэ, кърикIуэнум пщIэ хуа­щIу хэхыныгъэр екIуэкIыныр езым и ­дежкIэ зэрынэхъыщхьэр. США-м ще­кIуэ­кIа президент хэхыныгъэхэм Урысейм и Iуэху зэрыхимылъхьар, абы теухуауэ ­ягъэхъыбар псалъэмакъхэр ди къэра­литIыр зыщызыгъэIеину хуейхэм къагупсысу зэрыарар къыхигъэбелджы­лыкIащ Путиным. Президентым къыхигъэщащ къэралитIым я зэхуаку дэлъ ­гугъуехь куэд Байден Джо зэфIихыну зэрыщыгугъыр, апхуэдэуи жиIащ Трамп Дональд и къэралым Iулыджышхуэ зэ­рыщиIэр, абы америкэ политикэ гъащIэм хэкIыжыну зэрызимыгъэхьэзырыр.
Украинэмрэ Урысеймрэ я зэхущыты­-кIэм теухуа упщIэм и жэуапу Путин Владимир жиIащ ар Киев и Iуэху зехьэкIэм куэдкIэ елъытауэ зэрыщытынур, Минск зэгурыIуэныгъэхэм зэхъуэкIыныгъэхэр дя­пэкIэ хэплъхьэжыныр къызэремызэгъыр, абы дунейпсо законым и къару зэриIэм къыхэкIыу.
2024 гъэм екIуэкIыну президент хэхы­ныгъэхэм езыр хэтынрэ хэмытынрэ иджы­ри зэрытримыухуар, ауэ, Консти­туцэм халъхьа зэхъуэкIыныгъэхэм папщIэ Iэ зэраIэтам къыхэкIыу, цIыхухэм абыкIэ хуит къызэращIар къыхигъэщащ къэрал Iэтащхьэм. Къэрал унафэщIхэм я зэхущытыкIэм щытепсэлъыхьым Урысейм и Президентым жиIащ лIыщхьэхэр цIыхуфIрэ цIыху IейкIэ зэрызэхимыгъэкIыр, Урысейм и фейдэ къыпэкIуэну щытмэ, хэти дэлэжьэну зэрыхьэзырыр. Мыбдежым Президентыр къытеувыIащ Тыркум и УнафэщI Эрдогъан Реджеп Тайипрэ езымрэ я еплъыкIэхэр щызэ­темыхуэ куэдрэ къызэрыхъум.
Путиным кърата упщIэхэм ящыщ зым жэуап щритым жиIащ Урысейм и къуажэ псоми газыр еужьэрэкIыу зэрынагъэ­-сыр, 2025 гъэм ирихьэлIэу ар жылэхэм я процент 90-м зэралъэIэсынур.
Къэрал гъунапкъэхэр щызэIуахыжынум щIэупщIам жэуап щритыжым, Прези­дентым жиIащ дохутырхэм я хуитыныгъэ къазэрыIэрыхьэу ар хуит зэрыхъужынур. Путиным зэрыжиIамкIэ, урысей туристхэм хамэ къэралхэм доллар мелард 35-рэ щагъэкIуэд, ар къэралым къинэжу щытамэ, фейдэ хъарзынэ къыпэкIуэнут. Турист IэнатIэр ирагъэфIэкIуэным мы гъэм хухаха мылъкур къызэрамыгъэ­сэ­бэпыфам къыхэкIыу, ар етIанэгъэ зэрагъэIэпхъуэр къыхигъэщащ Путин Владимир. Сом мелард 15-м щыщу 2020 гъэм къагъэсэбэпыфар сом мелард 1,2-рэщ.
- Нобэ журналистхэм ята упщIэхэм къы­хэщащ дяпэкIэ иджыри унагъуэхэм, сабийхэм къэралыр зэрадэIэпыкъуну щIы­кIэр зыхуэдэм зэрыригузавэр. Ди жагъуэ зэрыхъущи, мы гъэм ИлъэсыщIэм епха махуэшхуэхэр, зэхуэсхэр, гуфIэгъуэ зэIущIэхэр екIуэкIынукъым, псей гъэ­щIэ­рэ­щIам деж цIыкIухэр щагъэгуфIэнукъым. Абы къыхэкIыу, УФ-м и Правительствэм сечэнджэщри, унафэ сщIащ, илъэси 7 ныбжьым нэс сабийхэм илъэсыщIэ ­саугъэт яхуэтщIыну - сом мин тхурытху еттыну, - жиIащ Путин Владимир.