Махуэ къэс дызэкIуалIэ еджапIэр школакIуэхэм я ­нэхъыбапIэм унэ етIуанэу къыдолъытэ: аращ махуэм и Iыхьэшхуэ щыдгъакIуэр, фIыуэ тлъагъу ди ныбжьэ­гъухэм дащыхуэзэр, нэхъыщхьэращи, балигъ гъащIэм дызэрыхэувэн щIэныгъэмрэ дуней еплъыкIэмрэ я ­лъабжьэхэр щыдгъэтIылъыр. КъинэмыщIауэ, школыр унэ етIуанэу къыдэзыгъэлъытэр абы дыщезы­гъаджэ, ябгъэдэлъ щIэныгъэмкIэ къыддэгуашэ, зи гъэ­сэныгъэ дахэр щапхъэ тхуэхъу ди егъэджакIуэхэращ. Ди клас-сым щIэсхэм анэ пэлъытэу къытхэтщ адыгэбзэмрэ литературэмкIэ егъэджакIуэ Къэзанш (Тыгъуэн) Нинэ Сулъ­тIан и пхъур. Зыпэрыт IэнатIэм хуэфащэ дыдэщ а цIыху псэ къабзэр.
Дызэрыт гъэ еджэ­гъуэм и кIэм курыт шко­лыр къэ­зыу­хынухэм сащыщщ сэ. ЕджапIэм сы­зэ­ры­щIэс илъэс 11-м къриу­бы­дэу ­зы­хэс­­щIэну ­сы­ху­нэ­сащ са-бийм и гъащIэм егъэджа­кIуэм щиIэ мыхьэнэр зы­хуэ­дэр. Ар къып­хуэ­мы­лъы­тэным хуэдизу инщ. ЕгъэджакIуэм сабийхэм ди пащхьэм щы­зэфIигъэкI лэ­жьыгъэр куэд мэхъу: щIэ­ныгъэ къыдб­гъэдилъхьэ-ным зэрелIалIэм къыдэ­кIуэу, ар ху­щIокъу хьэл-щэн дахэ тхэлъу дыкъызэры­хъуным, ди гупсысэкIэм, дуней еп­лъыкIэм зэрызри­гъэу­жьы­ным, къытпэщылъ балигъ гъащIэм екIуу дызэ­ры­хэувэфынми дыхуегъэ­хьэзыр. Зи гугъу сщIа псори лэжьыгъэшхуэщ, ахэр къы­зыхуэ­тыншэу зэфIэзыхы­фынури Къэзанш Нинэ хуэдэ егъэджакIуэ нэсхэрщ. Ар школакIуэхэм къытхэтщ, и къару, зэман емыблэжу, и лэ­жьыгъэр и щхьэ Iуэхум япэ иригъэщу.
Нинэ хэлъ хьэлыфIхэм ящыщщ абы и еджакIуэ ­псори зэхуэдэу фIыуэ ­илъа­гъуу, ябгъэдэлъ зэфIэ­кIым емылъытауэ, зэхуэдэу къызэрытхущытыр. Сабийр зэпIэзэрыту къэхъу­нымкIэ мыхьэнэшхуэ иIэщ и егъэджакIуэр къызэре­жьэр ищIэу, абы фIыуэ къызэ­рилъагъур псэкIэ зыхищIэу ар школым екIуэ­лIэным. Дэ зыхыдощIэ ар илъэс бжы­гъэ хъуауэ: ди унэтIакIуэм лъагъуныгъэу къыт­хуиIэм ­ма­лъхъэдисым хуэдэу дызэ­щIешхэ гупыр, ди зэхуаку пщIэрэ нэмысрэ дэлъу.
Иригъэдж предметхэмкIэ щIэныгъэ куу бгъэдэлъщ Нинэ. Ар нэрылъагъущ ­абы ди пащхьэ щит дерсхэр куп­щIафIэу, зыр адрейм емыщ­хьу зэрыщытымкIэ. Дызэшу, тщIэн щыдмыгъуэ­ту е «зэ иухащэрэт» жытIэу а дерс­хэм зэи къыщытхуихуэркъым. Уеблэмэ щы­дгъэ­щIагъуэр нэхъыбэщ ди егъэджакIуэм къызы­къуих щIэ­ныгъэ хьэлэ­мэ­ты­щэхэм я куэдагъыр. Ады­гэб­зэмрэ ли­тературэмкIэ ЕГЭ-хэрды­м­ы­тынуми, ди егъэджа-кIуэм и фIыщIэщ дэ а пред­метхэм гулъы­тэш­хуэ зэрахуэтщIыр. Къап­щтэмэ, сэри къызде­джэхэм ящыщ куэди щIэх-щIэхыурэ дыхэтщ ди анэ­дэлъхубзэмкIэ къалэм, рес­­публикэм къыщызэра­гъэ­­пэщ зэпеуэ зэмылIэу­жьы­­гъуэхэм. Ди егъэджа­кIуэр дымыгъэукIытэу утыку дыкъызэрикIыжынми ды­хущIокъу. Къэзаншыр езы-ри сыт щыгъуи жыджэру хэтщ апхуэдэ зэхьэ­зэ­хуэхэм: «Си бзэ - си псэ, си дуней», «Джэгурэш», «Бэ­рэIущ», нэгъуэщIхэми. Хэтым и мызакъуэу, увы­пIэфIхэр къыщехь, езыри дэри щIыхь, фIы­щIэ тхылъ­хэмкIэ дагъэ­лъапIэу. Нинэ къыхуагъэ­фэ­ща апхуэдэ тхылъхэм яхэлъщ КъБР-м Егъэджэ­ныгъэмкIэ, щIэныгъэмрэ щIалэгъуалэм я Iуэ­хухэм- кIэ и министерствэм, Налшык къалэм егъэ­джэ­ны­гъэмкIэ и IэнатIэм, ­ДАХ-м, КъАХ-м, ХьэтIо­хъущокъуэ Къазий и цIэр зезыхьэ Адыгэбзэ хасэм, нэгъуэ­щI­хэми къабгъэдэ­кIахэр. Илъэс зыбжанэ лъан­дэрэ Нинэ хэтщ ди ­республикэм анэдэлъхубзэр щезыгъэ­д­ж­хэм я методикэ советым.
Ди лъэпкъ дахэм и къэ­кIуэнум хьэлэлу илъэс 20-м щIигъуауэ хуэлажьэ ди Нинэ, гудзакъэ зиIэ цIыху щыпкъэм, иригъаджэхэм анэ етIуанэ тхуэхъуам, и ­гъэ­сэн псори дохъуэхъу Егъэ­­джакIуэм и махуэмкIэ. Узыншэу, и мурадхэр къе­хъулIэу, зэлIалIэ и еджа­кIуэхэм гушхуэныгъэ къы­халъхьэу куэдрэ Тхьэм игъэп­сэу, игъэлажьэ.