КъБР-м и Парламентым и Президиумым и зэIущIэм комитетхэм щыхухах зэманым хиубыдэу депутатхэр едэIуащ Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм проект-сметэ документацэм и къэрал экспертизэр егъэкIуэкIыныр къызэрызэрагъэпэщым теухуауэ «Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм проект документацэм и къэрал экспертизэмкIэ и управленэ» къэрал IуэхущIапIэ пыгъэщхьэхукIам и унафэщI Коротких Олег ищIа докладым.
Мы организацэр 2012 гъэ лъандэрэ къэрал IуэхущIапIэ пыгъэщхьэхукIам и лэжьэкIэм тетщ. 2007 гъэм щIышылэм и 1-м щегъэжьауэ 2017 гъэм дыгъэгъазэм и 31-м нэсыху ар проект документацэу 946-м хэплъащ икIи абыхэм ящыщу сом мелард 97-м щIигъу зи уасэ документацэу 917-рэ къащтэ хъуну къилъытащ.
Докладым къызэрыхэщамкIэ, эксперт организацэр къызэрызэрагъэпэщрэ зэи къэхъуакъым ухуакIуэхэр, заказчикыр а IуэхущIапIэм игъэхьэзыра заключенэхэмкIэ мыарэзыуэ Урысейм УхуэныгъэмкIэ и министерствэм къызэригъэпэща эксперт комиссэм щытхьэусыхэжа. Апхуэдэу IуэхущIапIэм къэрал экспертизэр къызэгъэпэщынымрэ егъэкIуэкIынымрэ я лъэныкъуэкIэ ирата полномочиехэр щимыгъэзэщIа е нэгъэсауэ щимыгъэзэщIа щыIэ-къым.
Управленэр къэзылъахъэ гугъуехь щхьэхуэхэм я гугъу щищIым, Коротких Олег къыхигъэщхьэхукIащ IуэхущIапIэм зыкъыхуэзыгъэза IэнатIэм зэгурыIуэныгъэм къыщыгъэлъэгъуа ахъшэр имытауэ къэрал экспертизэм щIадзэну зэрыхуимытыр икIи апхуэдэ мардэр УФ-м и Правительствэм 2007 гъэм гъатхэпэм и 5-м къыдигъэкIа унафэ №145-м зэрыщыубзыхуар. Апхуэдэ мардэр нэсу заказчикым игъэзэщIа нэужьщ «КъБР-м къэрал экспертизэмкIэ и управленэ» къэрал IуэхущIапIэ пыгъэщхьэхукIар Iуэхум яужь ихьэну щыхуитыр. Апхуэдэу щыт пэтми, республикэм ухуэныгъэмкIэ и IэнатIэм инвестицэ щытыкIэ тэмэм щыIэн папщIэ управленэм псори зэхэту сом мелуан 28-м щIигъу зи уасэ къэрал экспертизэхэр иригъэкIуэкIащ икIи заключенэу 134-рэ яритыжащ. Абыхэм япкъ иткIэ 2015 гъэм, 2016, 2017 гъэхэм я лъэхъэнэм тещIыхьауэ ягъэхьэзыра республикэ инвестицэ программэ пыухыкIар щагъэхьэзырам щыгъуэ Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и «Заказчикым и дирекцэ зэгуэт» къэрал кIэзонэ IуэхущIапIэм документацэхэм я проектхэм я экспертизэ зэрырагъэкIуэкIамрэ инженер лэжьыгъэхэмрэ я уасэу сом мелуан 17-рэ мин 767-рэ кредитор щIыхуэу къытехуащ.
Докладым къызэрыхэщамкIэ, нэхъ япэхэм управленэм и финанс гугъуехьхэр дагъэкIыу щытащ бюджетым щымыщ ахъшэкIэ ирагъэкIуэкI ухуэныгъэхэм я хьэкъкIэ. Ауэ иджы къэралым IэщIэмылъ эксперт организацэхэр щыIэ хъуащи, апхуэдэ ухуэныгъэхэм я проект документацэр экспертизэ щIыным теухуа заказхэр къыIэрыхьэжыркъым. Къэралым и унафэм щIэмыт экспертизэ егъэкIуэкIынымкIэ аккредитацэ зиIэхэм я реестрым иджыпсту организацэу 900-м щIигъу итщ икIи абыхэм я лэжьыгъэр дэтхэнэ щIыналъэми щрагъэкIуэкIыну хуитщ.
«КъБР-м къэрал экспертизэмкIэ и управленэ» къэрал IуэхущIапIэ пыгъэщхьэхукIам и ахъшэр зэрыщыту къызыхэкIыр заказчикхэм кърат лэжьыгъэхэрщ, бюджет ахъшэ зыри хэмыту. Аращ къэрал экспертизэ Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм щегъэкIуэкIынымкIэ бгъэдэлъ полномочиехэр игъэзэщIэнымкIэ ар гугъуехьхэм щIыхэхуэр, сыту жыпIэмэ федеральнэ, щIыналъэ, муниципальнэ инвестицэ программэхэм хыхьэ ухуэныгъэхэм къапэкIуэ ахъшэм щыщ къыщыIэрымыхьэ куэдрэ къохъу.
Къэпсалъэм апхуэдэу къыхигъэщащ IэщIагъэ нэс зиIэ лэжьакIуэхэр къыхэхыным хуэгъэзауи гугъуехь пыухыкIахэр зэрыщыIэр. УФ-м и Правительствэм 2014 гъэм гъатхэпэм и 26-м къыдигъэкIа унафэ №230-м къызэрыщыгъэлъэгъуамкIэ, проект документацэм и экспертизэм кърикIуахэм ятеухуа заключенэхэр ятхыну хуит зэращI хабзэр 2018 гъэм мэлыжьыхьым и 1-м щегъэжьауэ зэрахъуэкIащ. А хабзэщIэм къигъэувхэр къэплъытэмэ, Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетыр «промышленнэ, граждан ухуэныгъэ» унэтIыныгъэмкIэ къэзыуха-хэм икIи инженер-ухуакIуэ IэщIагъэ зиIэхэм заключенэхэр ятхыну зэрыхуитыр «конструктивнэ Iуэхухэр», «ухуэныгъэр къызэгъэпэщыныр» унэтIыныгъэхэрщ, ари зи гугъу тщIыр IэщIагъэлIхэр IэнатIэм илъэситху нэхърэ мынэхъ мащIэкIэ щылэжьамэщ.
Нэхъ узыщыгуфIыкI хъунухэм ящыщу Коротких Олег къигъэлъэгъуащ Бэрбэч Хь. М. и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым архитектурэмкIэ, ухуэныгъэмкIэ, дизайнымкIэ и институтым «архитекту-рэ проектхэр зэхэлъхьэныр» кафедрэ къызэрыщызэрагъэпэщар. Абы и фIыщIэкIэ дяпэкIэ республикэм и проект, эксперт организацэхэм ягъуэтынущ зыхуэфащэ лэжьыгъэхэр зэфIэзыгъэкIынухэр, абы папщIэ IэщIагъэлIхэр нэгъуэщI щIыналъэхэм къыщамылъыхъуэу.
Зытепсэлъыхь Iуэхум зэреплъыр зэIущIэм апхуэдэу щыжиIащ Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм ухуэныгъэмрэ гъуэгу хозяйствэмкIэ и министрым и къуэдзэ Швачий Татьянэ.
Докладыр зэфIэкIа нэужь депутатхэм Коротких Олег упщIэ пыухыкIахэм-кIэ зыхуагъэзащ. Абыхэм ящыщщ куэду зэтет унэ лъагэхэр яухуэу щIадза нэужь иджыпсту щыIэ инженер коммуникацэхэм я лъэщагъыр яхуримыкъункIэ зэрыхъунур, «Ухуэныгъэмрэ ухуэныгъэм ирахьэлIэ материалхэр къыщIэзыгъэкI промышленностымрэ уасэхэр щызыгъэув республикэ центр» къэрал IуэхущIапIэр щIызэхуащIыжам и щхьэусыгъуэмрэ абы кърикIуэнкIэ хъунухэмрэ. Апхуэдэу депутатхэм къыхагъэщащ республикэм и щIына-лъэм проект документацэхэм я экспертизэ щезыгъэкIуэкI организацэу къэралым IэщIэмылъхэм ядэлэжьэн зэрыхуейр.
ЗэIущIэм и кIэухым КъБР-м и Парламентым и УнафэщI Егоровэ Татьянэ жиIащ мыпхуэдэ Iуэхум законхэр къыдэзыгъэкI органым и унэм иджы япэу зэрыщыхэплъэр икIи зэIущIэм щIэсахэр къыхуриджащ а махуэм къащтэну унафэр тэмэму зэхэгъэувэным жыджэру хэлэжьыхьыну.