КъМР-де тау-лыжа спортну айнытыу жаны бла республикалы закон къалай толтурулгъанын Парламентни президиуму Элбрус районда Тегенекли элде «правительстволу сагъатны» чеклеринде сюзгенди. Тийишли комитетни башламчлыгъы бла бардырылгъанды.
Анга РФ-ни Федерация Советини келечиси Улбашланы Мухарбий, республиканы Башчысыны бла Правительствосуну Парламентде эм сюд органлада келечиси Мадина Дышекова, курорт эм туризм министрни къуллугъун толтургъан Мурат Шогенцуков, Элбрус районну жер-жерли администрациясыны таматасы Залийханланы Къаншоубий, «Элбрус курорт» акционер обществону оноучусу Беккаланы Хыйса, депутатла, жууаплы министерстволаны бла ведомстволаны къуллукъчулары да къатышхандыла.
Кенгешни башланырны аллында къонакъла Терс-Къолну мектеби бла шагъырейленнгендиле. Аны башчысы Залийханланы Лейля окъутууда жетишимлени бла чырмауланы юслеринден айтханды. Аны билдиргенине кёре, мекям шёндюгю билим бериу учреждениялагъа тохташдырылгъан излемлеге келишмейди, анда спорт эм актовый залла жокъдула, сабийле физкультура бла арбазда кюрешедиле. Окъутуу отоула да излемлеге келишмегенлери ючюн школ «Точка роста», «Цифра» дегенча федерал проектлеге къатышалмайды. Кадрла бла жалчытыуда да бардыла кемчиликле.
Ызы бла депутатла Чегетде болгъандыла, рекреация инфраструктура бла шагъырейленнгендиле, «Чегет» пансионат не халда болгъанын да кёргендиле. Парламентни спикери Татьяна Егорова, кенгешни Элбрус районда бардырылгъаныны сылтауларын журналистлеге ангылата, президиум жер-жерледе жарсыуланы сюзюуню мындан ары да бардырлыгъын чертгенди.
- Биз бюгюн школда болгъанбыз. Хау, анда кемчиликле бардыла, алай окъутууда жетишимле да къууандырадыла. Устазла халны игилендирир ючюн не тамамларгъа кереклисин биледиле. Биз а алагъа болушлукъ этерге хазырбыз,-дегенди ол.
Кенгеш «Элбрус-Социум» окъутуу-методика арада бардырылгъанды. Ол къууанчлы ишден башланнганды. Татьяна Егорова, туризмни айнытыуда къыйынларын белгилеп, «Маятник канат жолну» башчысы Залийханланы Ахматны бла «Промстрой» трестни таматасы Хаджиланы Юсюпню КъМР-ни Парламентини Сыйлы грамотасы бла саугъалагъанды. Дагъыда «Маятник канат жолну» башчысыны орунбасары Непеланы Хасан бла «Элбрус» маятник канат жолну тамата инженери Юрий Темроков Парламентни спикерини ыразылыгъына тийишли кёрюлгендиле.
Ызы бла сюзюу башланнганды. Татьяна Егорова бюгюнлюкде къыралны ичинде туризмни айнытыугъа аслам эм бурулгъанын, ол а бизни республикагъа уллу онгла бергенлерин эсге салгъанды.
- КъМР-ни экономикасында туризмни юлюшю уллуду. Спортну къыш тюрлюлерин сюйгенлеге Минги тауну тийресинде тийишли мадарла къуралгъандыла. Бюгюнлюкде ол тау-лыжа спортну, альпинизмни арасыды. Ахыр жыллада уа анда солургъа сюйгенлени саны иги да ёсгенди. Ол къырал, бизнес эмда мында жашагъанла бирге тамамлагъан жумушланы хайырлыкъларыны белгисиди,-дегенди спикер.
Татьяна Борисовна энчи экономика зона къуралгъаны жылны ичинде ишлеген курортну аягъы юсюне этерге себеплик этгенин да чертгенди. Бюгюнлюкде уа республикада бийик-тау канат жолла, лыжалада учарча трассала да бардыла. 2017 жылда уа Элбрусну тийреси Россейде бек иги тау-лыжа курорт деген атха тийишли болгъанды.
- Алай бу жетишимле тамамлыкъ этедиле деп, тохтап къалыргъа жарамайды. Шёндюгю турист ариу, къуралыулу болумлада солургъа сюеди. Аны себепли власть органлагъа бу сфераны андан ары айнытыргъа, адамлагъа солурча къоркъуусуз, качестволу мадарла къураргъа керекди,-дегенди ол.
Спикер жетишимсизликлени юслеринден да айтханды. Ол санда туристлени къоркъуусузлукъларын жалчытыу жаны бла миллет низам эсгертиу халда хазырланнганын, экскурсоводланы эркинликлерин, борчларын бла жууаплылыкъларын белгилеген законла болмагъанларын белгилегенди.
Аны бла бирге экскурсоводланы хазырлау, аттестация бардырыу, россейли туристлени эркинликлерин сакълау, турагентстволаны ишлерин бир низамгъа келтириу, «Электрон путёвка» проектни жашауда бардырыу жаны бла федерал законлагъа тюзетиуле кийириледиле. Ол а республикада туризмни айнытыугъа жангы излемле салады, деп белгилегенди ол.
Курорт эм туризм министрни къуллугъун толтургъан Мурат Шогенцуков а трассала жангыртылгъанларыны, жангы канат жолла ишленнгенлерини, тау-лыжа оборудование юлешген ара ачылгъаныны, турист-информация ара къуралгъаныны хайырындан республикада солургъа келгенлени саны кёбейгенин айырып айтханды. Келир заманда уа федерал бюджетден бёлюнюрюк 5,7 миллиард сомгъа юч канат жол, тогъуз тау-лыжа трасса, 800 машина сыйынырча жер ишлетилликдиле, Азауда тапландырыу жумушла толтуруллукъдула, дегенди.
Докладчы курортда солугъанланы эм турист объектледе къоркъуусузлукъну жалчытыуну юсюнден энчи айтханды. Битеу канат жоллада да тийишли мадарла толтурулгъанларын, къар юзюлюуле болгъан жерлени, аладан сакъланыуну амаллары ангылатылгъан китапчыкъла басмаланнганларын билдиргенди.
Сёз узакъ болжалгъа салмай тамамланылыргъа тийишли ишлени юслеринден да баргъанды. Ол санда Чегетни бла Азауну араларында туристлени юлешиуню системасыны жокълугъун бир-бир инструкторла сертификатсыз ишлегенлерин эм башха жумушланы белгилегенди.
Элбрус районну администрациясыны башчысыны орунбасары Атаккуланы Руслан, сёзге къошула, сервисге солургъа келгенледен тарыгъыула болгъанларын эсгертгенди. «Социал сетьледе тинтиуле бардырып, туристледен да сурап, Элбрус курортда сервис иги жанына тюрленнгени ачыкъланнганды. Алай кемчиликле да бардыла. Аланы кетериу жаны бла тийишли мадарла да толтуруладыла», - дегенди.
Ол оюм этгенден, инструкторланы, гидлени хазырлагъан энчи школ къураргъа, информация араланы кенгертирге, машиналаны салыргъа жараулу жерлени кёбейтирге, къар юзюлюуден сакъланыу мадарланы тирилтирге тийишлиди.
«Элбрус» курорт компанияны башчысы Беккаланы Хыйса уа трассаланы аттестациялары бардырылгъанларыны хайырындан, Минги тауда бийик даражалы эришиуле бардырыргъа эркинлик берилгенин, бу кюнледе анда Россейни тау-лыжа спортдан Кубогуну кезиулю бёлюмю ётгенин билдиргенди. Аны акъылына кёре, спортчуларыбызны хазырлар, саулукълу жашауну жорукъларын жаяр ючюн а, тау-лыжа интернатны ишин жангыртыргъа тийишлиди. Ол а 1964 жылда ачылгъан эди.
Парламентни Физкультура, спорт эм туризм жаны бла комитетини башчысы Арсен Барагунов а республикада башха жерлени да айнытыргъа кереклисине эс бургъанды, ол санда Черек ауузну. Анда инвестиция проектлени тамамлар ючюн «Тауланы юслеринден» федерал законну жарашдырыргъа кереклисин да айтханды.
Анга жууап бере, Улбашланы Мухарбий аны проекти хазырланнганын билдиргенди. Ол «Кърым Республикада, Алтай, Краснодар эм Ставрополь крайлада курорт инфраструктураны айнытыуну юсюнден» федерал закон къалай толтурулгъаныны юсюнден да айтханды.
Сюзюлген темагъа кёз къарамын Законодательство, жер-жерли самоуправленияны соруулары жаны бла комитетни башчысы Борис Мальбахов да билдиргенди.
Ахырында Татьяна Егорова, ушакъ магъаналы болгъанын чертип, анга къатышханлагъа ыразылыгъын айтханды. «Сиз къыйын жумушну толтурасыз, болсада район айныйды. Къырал программаланы, партия проектлени чеклеринде сабий садла, маданият юйле, спорт майданла ишленедиле. Уллу Хорламны 75-жыллыгъын белгилеуню аллында Ата журтубузну къоруулагъанланы атларын ёмюрлюк этиу жаны бла уллу иш тамамланнганы ючюн ыразылыгъымы айтыргъа сюеме. «Мемориал-Элбрус» излеу отрядны келечилери къыйын табийгъат болумлада ёсюп келген тёлюлеге артыкъда магъаналы иш бардыргъанлары ючюн ыспас этеме»,-дегенди ол.
Ол кюн депутатла къауум адамны да приёмгъа алгъандыла. Ала бла тюбеширге оноулан келгенди. Асламысы жашау журт-коммунал мюлкню ишине тарыкъгъандыла. Дагъыда турист къауумлагъа къыралны чегини тийресинде маршрутла бла хайырланыргъа эркинлик бериуню юсюнден да тилек богъанды. Битеу соруула жыйышдырылгъандыла, алагъа жууапла берилликдиле.
